Chính sách ngân hàng năm 2025 (Kỳ 1): Sửa đổi, bổ sung Luật Các tổ chức tín dụng
Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi, bổ sung năm 2025, có hiệu lực từ ngày 15/10/2025, đã chính thức thêm quyền cho tổ chức tín dụng được thu giữ tài sản bảo đảm của các khoản nợ xấu trong những điều kiện nghiêm ngặt; bãi bỏ một số quy định liên quan đến cho vay đặc biệt, phương án phục hồi, chuyển giao bắt buộc để đơn giản hóa quy trình.
Ngày 27/06/2025, Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng (Luật số 96/2025/QH2015) ra mắt; sửa đổi, bổ sung trên cơ sở Luật các tổ chức tín dụng 2024, chính thức có hiệu lực ngày 15/10/2025. Tại khoản 2, Điều 1, Luật (sửa đổi từ Điều 198, Luật Các tổ chức tín dụng 2024) quy định cụ thể quyền thu giữ tài sản bảo đảm của tổ chức ngân hàng mà không cần thông qua khởi kiện, cũng như nghĩa vụ của bên đi vay tại các tổ chức tín dụng.
Lần đầu tiên quy định rõ quyền thu giữ tài sản bảo đảm
Cụ thể, theo Điều 198a, tổ chức tín dụng được quyền thu giữ tài sản bảo đảm khi bên vay hoặc bên bảo đảm vi phạm nghĩa vụ, nếu hợp đồng bảo đảm có thỏa thuận về quyền thu giữ, và biện pháp bảo đảm đã phát sinh hiệu lực đối kháng với bên thứ ba. Như vậy, trong trường hợp người vay đã ký hợp đồng thế chấp hoặc cầm cố tài sản để bảo đảm khoản vay thì ngân hàng có thể thu giữ tài sản này khi người vay không trả nợ đúng hạn, mà không cần phải khởi kiện ra tòa như trước.
Ngân hàng phải thông báo công khai ít nhất 15 ngày trước khi thu giữ bằng cách đăng trên phương tiện thông tin đại chúng, niêm yết tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có tài sản, gửi văn bản đến người vay. Việc thu giữ phải có đại diện chính quyền địa phương chứng kiến, lập biên bản xác nhận.
Sau khi thu giữ, ngân hàng được phép bán đấu giá, tự bán, hoặc nhận tài sản để trừ nợ theo Điều 303, Bộ luật Dân sự 2015. Thứ tự thanh toán được ưu tiên theo Điều 199, Luật Các tổ chức tín dụng: Chi phí bảo quản, chi phí xử lý, thuế phí phát sinh, rồi mới đến nợ gốc và lãi.
NHNN có quyền quyết định cho vay đặc biệt với lãi suất 0%/năm
Điều 1, Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi 2025 sửa đổi, bổ sung khoản 1, Điều 93 của Luật 2024 như sau: “Ngân hàng Nhà nước quyết định cho vay đặc biệt có tài sản bảo đảm, không có tài sản bảo đảm đối với tổ chức tín dụng trong trường hợp quy định tại khoản 1, Điều 192 của Luật này. Tài sản bảo đảm của khoản vay đặc biệt từ Ngân hàng Nhà nước theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước. Lãi suất cho vay đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước là 0%/năm”.
Như vậy, từ 15/10/2025, NHNN có thể cho vay đặc biệt không cần tài sản bảo đảm với lãi suất 0%/năm, theo quy định của Thống đốc.
Trước 15/10/2025, theo khoản 4, Điều 193, Luật 32/2024/QH15, việc cho vay đặc biệt không tài sản bảo đảm phải do Thủ tướng Chính phủ quyết định, không có quy định cụ thể về lãi suất 0%.
Luật sửa đổi 2025 còn có điều khoản liên quan đến lãi suất khoản vay. Theo đó, khoản vay đặc biệt đã được Thủ tướng quyết định trước ngày 15/10/2025 tiếp tục thực hiện theo hợp đồng cũ, được xem xét gia hạn với lãi suất 0%/năm.
Xóa bỏ độc quyền, tổ chức tín dụng được giao nhận vàng miếng
Ngày 26/08/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 232/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP ngày 03/04/2012 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Nghị định này có hiệu lực từ ngày 10/10/2025.
Nghị định đã bãi bỏ khoản 3, Điều 4 của Nghị định 24/2012/NĐ-CP - xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu vàng nguyên liệu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng.
Nghị định cũng bổ sung khoản 10, Điều 4 của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP về thanh toán mua, bán vàng: "Việc thanh toán mua, bán vàng có giá trị từ 20 triệu đồng trong ngày trở lên của một khách hàng phải được thực hiện thông qua tài khoản thanh toán của khách hàng và tài khoản thanh toán của doanh nghiệp kinh doanh vàng mở tại ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài".
Ngày 30/09/2025, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) ban hành Thông tư 33/2025/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 17/2014/TT-NHNN về phân loại, đóng gói, giao nhận kim khí quý, đá quý.
Thông tư 33 sửa đổi, bổ sung khoản 1, Điều 17, Thông tư 17/2014/TT-NHNN như sau: NHNN nhận vàng miếng mua của tổ chức tín dụng, doanh nghiệp được cấp Giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng (tổ chức tín dụng, doanh nghiệp) theo văn bản xác nhận giao dịch mua, bán vàng miếng giữa NHNN với tổ chức tín dụng, doanh nghiệp; thực hiện kiểm đếm, nhận và ghi ký mã hiệu, số sê ri (nếu có) theo miếng nguyên bao bì của ngân hàng thương mại, doanh nghiệp được cấp Giấy phép sản xuất vàng miếng và đơn vị gia công.
Đồng thời, Thông tư 33 bổ sung khoản 3a vào sau khoản 3, Điều 18, Thông tư 17/2014/TT-NHNN: Tổ chức tín dụng giao vàng miếng cho khách hàng, thực hiện giao theo miếng. Như vậy, chính thức từ ngày 15/11/2025, tổ chức tín dụng được giao, nhận vàng miếng cho khách hàng.
Bên cạnh đó, tháng 11/2025, NHNN cũng đang lấy ý kiến dự thảo Thông tư quy định về trạng thái vàng của các tổ chức tín dụng. Đề xuất giới hạn lượng vàng trữ không vượt quá 5% vốn tự có (đối với ngân hàng sản xuất, xuất nhập khẩu) và 2% (đối với ngân hàng kinh doanh mua bán), đồng thời không cho phép duy trì trạng thái vàng âm.
Động thái này được kỳ vọng sẽ giúp tăng nguồn cung vàng cho thị trường, giảm đầu cơ và rủi ro hệ thống.
Đón đọc kỳ 2: Nâng cao an toàn, thử nghiệm cho vay ngang hàng
Cát Lam
