Bỏ thuế khoán từ 2026: Cơ hội minh bạch hay thách thức cho hộ kinh doanh nhỏ lẻ?
Từ 01/01/2026, hộ kinh doanh sẽ không còn nộp thuế theo hình thức khoán mà phải tự kê khai, tự nộp. Đây là bước chuyển được kỳ vọng giúp minh bạch hóa nguồn thu, song cũng đặt ra thách thức về năng lực kế toán và tuân thủ thuế với hàng triệu hộ nhỏ lẻ.
Bộ Tài chính vừa ban hành quyết định chấm dứt hoàn toàn phương thức thu thuế khoán đối với hộ và cá nhân kinh doanh, chính thức áp dụng cơ chế tự kê khai, tự nộp thuế từ ngày 01/01/2026.
Theo quy định mới, hộ và cá nhân kinh doanh sẽ được phân thành 3 nhóm: doanh thu từ 200 triệu đồng/năm trở xuống được miễn thuế; nhóm từ trên 200 triệu đến 3 tỷ đồng/năm chịu thuế từ 1-5% tùy lĩnh vực; và nhóm trên 3 tỷ đồng/năm áp dụng phương pháp khấu trừ thuế GTGT, cùng mức thuế thu nhập cá nhân 17% trên lợi nhuận.
Ông Mai Sơn - Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) - Ảnh: VGP
|
Tại chương trình "Tặng miễn phí phần mềm cho 2 triệu hộ kinh doanh thực hiện xóa bỏ thuế khoán theo Nghị quyết 68-NQ/TW", ông Mai Sơn - Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) - cho biết việc chuyển đổi này là bước đi quan trọng nhằm thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về quản lý thuế minh bạch, công bằng, đồng thời tạo nền tảng thúc đẩy kinh tế hộ kinh doanh phát triển bền vững.
Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, đánh giá việc bỏ thuế khoán là cần thiết để ngăn chặn tình trạng trốn thuế và thất thu ngân sách. Theo bà, nhiều vụ việc trốn thuế, gian lận thương mại trong thời gian qua cho thấy sự cần thiết của việc siết lại quản lý, đặc biệt với các cá nhân có doanh thu hàng trăm tỷ đồng nhưng chưa kê khai, nộp thuế đúng quy định.
Bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam - Ảnh: VGP
|
Việc chuyển sang cơ chế kê khai sẽ buộc hộ kinh doanh thực hiện chế độ kế toán, sử dụng hóa đơn chứng từ, từ đó nâng cao năng lực quản trị và tiến gần hơn mô hình doanh nghiệp. "Khi hộ kinh doanh lớn mạnh, họ không chỉ làm giàu cho bản thân mà còn đóng góp cho ngân sách và xã hội", bà Cúc nói, đồng thời cho biết Nhà nước đang hỗ trợ hạ tầng, phần mềm kế toán và chính sách đất đai thuận lợi để hộ kinh doanh hội nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng.
Cơ quan thuế tích cực hỗ trợ người nộp thuế
Ngành Thuế cũng đang xây dựng hệ sinh thái thuế điện tử thông minh cho hộ và cá nhân kinh doanh. Dự kiến trong quý 4/2025, ứng dụng eTax Mobile sẽ được nâng cấp, tự động tổng hợp doanh thu từ hóa đơn điện tử và tạo tờ khai gợi ý để người nộp thuế chỉ cần kiểm tra, xác nhận.
Theo ông Mai Sơn, công cụ này đặc biệt hữu ích trong giai đoạn chuyển đổi, giúp tránh sai sót, tiết kiệm thời gian và nâng cao tính chủ động của người nộp thuế. Cơ quan Thuế đặt mục tiêu cắt giảm tối thiểu 30% thời gian thủ tục và chi phí tuân thủ, chuyển tối đa sang hình thức điện tử.
Thống kê cho thấy, 98% hộ kinh doanh kê khai đã nộp thuế điện tử; hơn 18,500 hộ khoán chuyển sang kê khai và 133,000 hộ đăng ký hóa đơn điện tử từ máy tính tiền. Những con số này phản ánh sự chuyển biến tích cực, minh chứng cho khả năng thích ứng nhanh của khu vực hộ kinh doanh trước thay đổi chính sách.
Ngành Thuế đã xây dựng lộ trình chuyển đổi gồm 5 nhóm giải pháp: đơn giản hóa thủ tục, hỗ trợ chuyển tiếp, giảm chi phí, đảm bảo minh bạch và khuyến khích phát triển thành doanh nghiệp. Cơ quan Thuế cũng phối hợp với các đơn vị công nghệ như MISA để đồng hành cùng người nộp thuế.
Hướng tới hệ sinh thái thuế điện tử hiện đại
Phó Cục trưởng Mai Sơn khẳng định, ngành Thuế đang hướng tới mô hình quản lý hiện đại gắn với hạ tầng dữ liệu và công nghệ số, tiến tới kết nối đồng bộ với các cơ sở dữ liệu quốc gia để tạo môi trường kinh doanh minh bạch, nuôi dưỡng nguồn thu bền vững.
Tính đến 9 tháng năm 2025, đã có hơn 18,500 hộ khoán chuyển sang kê khai, 2,530 hộ lên mô hình doanh nghiệp và 133,000 hộ sử dụng hóa đơn điện tử. Bộ Tài chính đặt mục tiêu hoàn tất toàn bộ lộ trình chuyển đổi sang tự kê khai, tự nộp thuế trước ngày 01/01/2026 theo Quyết định 3389/QĐ-BTC.
Tùng Phong
