Bộ Xây dựng đề xuất cơ chế đặc biệt ưu tiên người bị thu hồi đất mua nhà ở xã hội
Dự thảo Nghị quyết của Bộ Xây dựng đề xuất cơ chế đặc biệt cho phép người dân bị thu hồi đất được ưu tiên mua, thuê mua nhà ở xã hội ngay tại dự án, không cần đáp ứng điều kiện về nhà ở và thu nhập.
Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về một số cơ chế đặc biệt nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện quy định pháp luật và các chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội.
Theo quy định của Luật Đất đai, người dân khi bị thu hồi đất nông nghiệp, đất phi nông nghiệp hoặc đất ở, nếu đủ điều kiện bồi thường, có thể được đền bù bằng đất có mục đích khác hoặc bằng nhà ở. Tuy nhiên, cơ chế bồi thường bằng nhà ở hiện hầu như chưa được áp dụng rộng rãi. Nguyên nhân đến từ việc các địa phương thiếu quỹ nhà sẵn có, thiếu hướng dẫn cụ thể về quy trình, tiêu chí định giá nhà bồi thường, trong khi tâm lý người dân vẫn ưu tiên nhận tiền mặt.
Về phía doanh nghiệp, việc bố trí quỹ nhà để bồi thường thường làm xáo trộn cơ cấu sản phẩm và ảnh hưởng đến hiệu quả dự án. Thực tế này khiến tiến độ thu hồi đất, giải phóng mặt bằng tại nhiều địa phương bị chậm, đặc biệt ở các dự án nhà ở xã hội và khu đô thị mới. Người dân chậm ổn định chỗ ở, phát sinh khiếu nại, còn doanh nghiệp không có mặt bằng sạch để triển khai, ảnh hưởng trực tiếp đến mục tiêu phát triển ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội trong giai đoạn tới.
Ưu tiên mua nhà ở xã hội cho người bị thu hồi đất
Theo Khoản 10 Điều 76 Luật Nhà ở, các hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất và phải giải tỏa, phá dỡ nhà ở mà chưa được Nhà nước bồi thường bằng nhà hoặc đất ở được xem là đối tượng đủ điều kiện mua, thuê mua nhà ở xã hội nếu chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình, hoặc diện tích bình quân đầu người thấp hơn mức tối thiểu. Nhóm này cũng không bị ràng buộc bởi điều kiện về thu nhập.
Từ nền tảng đó, Bộ Xây dựng đề xuất cơ chế đặc biệt cho phép người dân, hộ gia đình bị thu hồi đất khi triển khai dự án nhà ở xã hội được ưu tiên mua hoặc thuê mua căn hộ ngay tại dự án mà không cần đáp ứng điều kiện về nhà ở, thu nhập, đồng thời không phải tham gia bốc thăm như các nhóm đối tượng khác.
Mục tiêu của chính sách là khuyến khích người dân sớm bàn giao mặt bằng, đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án, đồng thời đảm bảo quyền lợi tái định cư gắn với nơi ở mới.
Dự thảo mở hướng tháo gỡ cho cả doanh nghiệp và người dân
Theo dự thảo, cơ chế ưu tiên này áp dụng cho hai nhóm: người được bố trí tái định cư theo hình thức mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội; và hộ gia đình, cá nhân thuộc diện được bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất hoặc có thỏa thuận chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội.
Với quy định mới, Bộ Xây dựng kỳ vọng sẽ giải quyết đồng thời hai mục tiêu: tháo gỡ điểm nghẽn giải phóng mặt bằng cho doanh nghiệp và tạo điều kiện an cư sớm cho người dân. Chính sách này cũng giúp hình thành quỹ đất sạch nhanh hơn, giảm chi phí xã hội và tạo nguồn cung ổn định cho thị trường nhà ở xã hội.
Tùng Phong
