Căng thẳng Mỹ - Trung: Hồng Kông có thể là điểm nóng tiếp theo?
Trong vòng chưa đầy một thập kỷ, mối quan hệ Mỹ - Trung đã rơi vào vòng xoáy căng thẳng chưa từng có. Từ thương mại, công nghệ, an ninh mạng cho đến chính trị khu vực, mọi lĩnh vực đều bị phủ bóng bởi sự cạnh tranh gay gắt. Thoạt đầu, căng thẳng thường được nhắc đến qua các biện pháp thuế quan—những đòn đáp trả qua lại trên hàng trăm tỷ USD giá trị hàng hóa. Nhưng đến nay, các chuyên gia cảnh báo Mỹ và Trung Quốc có thể đang chuẩn bị mở rộng chiến tuyến sang lĩnh vực ít ai ngờ tới: thị trường tài chính.
Theo nhiều báo cáo, chính quyền Mỹ đang xây dựng một chiến lược dài hơi nhằm siết chặt quyền tiếp cận vốn, hạn chế công nghệ và kiểm soát đầu tư vào Trung Quốc. Dưới thời chính quyền Trump 2.0, những động thái cứng rắn từ thời kỳ đầu tiếp tục được kế thừa và phát triển: từ việc tăng thuế quan, hạn chế xuất khẩu công nghệ cao cho đến việc rà soát các khoản đầu tư từ Mỹ vào các công ty Trung Quốc. Gần đây, quốc hội Mỹ đã thông qua một loạt dự luật mới, siết chặt hơn các hoạt động đầu tư ra nước ngoài, đồng thời xem xét khả năng hạn chế quyền tiếp cận đồng USD của các công ty tài chính có liên quan đến Trung Quốc. Điều này đã thổi bùng lo ngại rằng Mỹ có thể đưa Hồng Kông—trung tâm tài chính quốc tế hàng đầu và là cửa ngõ vốn của Trung Quốc—vào danh sách “điểm nóng” tiếp theo.
Hồng Kông: “Cửa ngõ” tài chính của Trung Quốc và vai trò gây tranh cãi
Từ lâu, Hồng Kông đã được mệnh danh là “cửa ngõ” tài chính của Trung Quốc nhìn ra thế giới, nơi kết nối các tập đoàn đa quốc gia với nền kinh tế lớn thứ hai toàn cầu. Theo thống kê từ Bloomberg, giá trị vốn hóa của các công ty niêm yết tại Hồng Kông chiếm tới gần 10% giá trị vốn hóa toàn cầu, cho thấy vai trò quan trọng của đặc khu này trong dòng chảy tài chính quốc tế. Tuy nhiên, những năm gần đây, vai trò ấy ngày càng bị đặt dấu hỏi khi Hồng Kông bị nghi ngờ trở thành điểm trung chuyển các hoạt động mà Mỹ cho là “lách lệnh trừng phạt”.
Một báo cáo từ The Washington Post cho biết Hồng Kông đã trở thành “điểm dừng chân” cho các công ty và thực thể Trung Quốc bị Mỹ trừng phạt, giúp họ tiếp cận các dịch vụ tài chính quốc tế. Không chỉ dừng ở đó, Hồng Kông còn được cho là điểm trung chuyển cho các mặt hàng công nghệ bị cấm xuất khẩu sang Nga, cũng như các giao dịch dầu mỏ của Iran và Venezuela. Môi trường pháp lý “thân thiện kinh doanh” của Hồng Kông—với các quy định thành lập doanh nghiệp nhanh chóng và cơ chế giấu tên cổ đông—khiến đặc khu này trở thành “miếng mồi béo bở” cho các hoạt động tài chính khó kiểm soát.
Theo các chuyên gia của Ủy ban An ninh Kinh tế Mỹ - Trung (USCC), Hồng Kông hiện không chỉ đóng vai trò là trung tâm vốn quốc tế, mà còn là “cầu nối” cho các quốc gia và tập đoàn đang tìm cách né tránh các biện pháp trừng phạt của phương Tây. Từ các linh kiện điện tử, viễn thông cho đến các sản phẩm dầu mỏ và công nghệ lưỡng dụng, Hồng Kông đã trở thành “điểm trung chuyển” then chốt. Dưới góc nhìn này, đặc khu Hồng Kông đang phải chịu áp lực lớn khi Mỹ ngày càng xem Hồng Kông là một phần quan trọng trong mạng lưới tài chính của Trung Quốc hỗ trợ các thực thể bị Mỹ trừng phạt/cấm vận, và do đó có thể bị áp dụng các biện pháp hạn chế.
Mỹ có thể làm gì tiếp theo và những tác động toàn cầu
Dù chưa đưa ra lệnh trừng phạt toàn diện đối với Hồng Kông, Mỹ đã nhiều lần phát tín hiệu rằng họ sẽ không ngần ngại áp dụng các biện pháp mạnh tay nếu đặc khu này tiếp tục trở thành “thiên đường né lệnh trừng phạt”. Một số ngân hàng lớn tại Hồng Kông cũng đã được yêu cầu rà soát các giao dịch liên quan đến Nga, Iran và Triều Tiên để tránh bị đưa vào danh sách đen. Bên cạnh đó, Mỹ cũng có thể mở rộng danh sách các cá nhân và tổ chức bị cấm giao dịch (SDN List), hạn chế quyền tiếp cận đồng USD hoặc thậm chí cân nhắc việc ngắt kết nối hệ thống thanh toán SWIFT đối với một số ngân hàng hoặc doanh nghiệp có trụ sở tại Hồng Kông.
Các biện pháp này có thể giáng đòn mạnh vào khả năng huy động vốn quốc tế của các công ty Trung Quốc, đồng thời khiến các nhà đầu tư toàn cầu phải cân nhắc lại chiến lược phân bổ vốn. Một khi Hồng Kông mất dần vị thế trung tâm tài chính, hệ lụy dây chuyền có thể lan sang các thị trường khác như Singapore, Tokyo, thậm chí cả các thị trường mới nổi ở Trung Đông. Khi đó, vai trò đồng USD trong các giao dịch quốc tế cũng có thể bị thử thách, đặc biệt nếu Trung Quốc và các đối tác tìm cách thúc đẩy sử dụng đồng nhân dân tệ hoặc các đồng tiền khác để né tránh rủi ro bị trừng phạt.
Bước đi tiếp theo của Mỹ?
Trong bối cảnh căng thẳng Mỹ - Trung không ngừng leo thang, Hồng Kông có thể trở thành “điểm nóng” mới - nơi mà các biện pháp trừng phạt tài chính sẽ được sử dụng như vũ khí chiến lược. Nếu Mỹ mở rộng lệnh trừng phạt hoặc hạn chế dòng vốn qua Hồng Kông, đặc khu này sẽ phải đối mặt với bài toán sinh tử về vai trò trung tâm tài chính.
Liệu Mỹ sẽ dừng lại ở các biện pháp gián tiếp hay sẽ kích hoạt những đòn mạnh tay hơn, như hạn chế đồng USD hoặc ngắt kết nối SWIFT? Và quan trọng hơn, các nước khác -những quốc gia, ngân hàng, và nhà đầu tư - sẽ ứng phó ra sao trước một điểm nóng địa chính trị mới đang hình thành ở châu Á? Đây có thể là bài toán lớn của tài chính quốc tế trong thời gian tới.
LH
