“Chạy thuốc” náo động Capitol

Lãnh đạo Toyota điều trần ở Mỹ:

Dù đã chi nhiều triệu USD ủng hộ các nghị sĩ Mỹ trong bao năm qua, nhưng trong tình hình hiện nay, Toyota vẫn phải tung tiền và cậy đến đội ngũ vận động hành lang hùng hậu của cả hai đảng để chuẩn bị cho giới lãnh đạo Toyota ra điều trần.

Từ ngày 23.2, giám đốc bán hàng tại thị trường Mỹ của Toyota, ông Jim Lentz phải điều trần trước uỷ ban Năng lượng và thương mại. Hôm nay, (24.2), chủ tịch Toyota, ông Akio Toyoda ra điều trần trước uỷ ban Giám sát và cải cách chính phủ của Hạ viện. Đến ngày, 3.3, ông Toyoda lại một lần nữa ra điều trần ở uỷ ban Thương mại – khoa học – giao thông.

Chưa kể, cơ quan An toàn giao thông cao tốc quốc gia (NHTSA) đã gởi ba thư chất vấn khẩn đến Toyota trong đêm 23.2, để hỏi về vụ thu hồi ba dòng xe Sequoia SUV 2001, Sienna 2005 và Camry 2006. Toyota có thể bị phạt gần 50 triệu USD nếu NHTSA phán quyết Toyota chậm chạp trong việc báo cáo và thu hồi dòng xe bị lỗi nói trên.

Chi hàng triệu USD để vận động

Theo Washington Post, Toyota cùng các công ty vận động hành lang, các đối tác thương mại thân thiết của hãng, đã ủng hộ đến 135.673 USD cho các quỹ chính trị của hơn 40% trong số 125 nghị sĩ có mặt trong ba uỷ ban quốc hội điều tra vụ việc Toyota lần này.

Các thành viên Quốc hội Mỹ còn nhận các khoản ủng hộ khác có tổng giá trị 1 triệu USD cho các chiến dịch tranh cử của mình từ các đối tác của Toyota, hay các công ty vận động hành lang của Toyota. Không chỉ có thế, chỉ trong hai năm 2008 và 2009, chi nhánh Toyota Bắc Mỹ cũng đã ủng hộ hơn 1 triệu USD cho các tổ chức từ thiện, phi lợi nhuận có liên quan mật thiết với các nghị sĩ. Một phần trong số tiền trên được ủng hộ cho các sự kiện được tổ chức để vinh danh hay chiêu đãi các thành viên Quốc hội Mỹ. Chỉ riêng tiền chi cho các công ty vận động hành lang ở Washington đã ngốn của Toyota 5 triệu USD trong năm ngoái.

Tự hào vì được nghị sĩ xem là bạn

Thượng nghị sĩ John D. Rockefeller đệ tứ, chủ tịch uỷ ban Thương mại – khoa học – giao thông phụ trách việc tổ chức cuộc điều trần hôm 3.3, cũng từng được vinh danh trong một buổi dạ hội vào năm 2008. Buổi dạ hội này đã nhận khoản tài trợ 45.000 USD của Toyota Motor Bắc Mỹ. Sau buổi dạ hội, Shigeru Hayakawa, giám đốc chi nhánh Toyota Bắc Mỹ, tuyên bố: “Rất tự hào khi được thượng nghị sĩ xem như một người bạn”.

Bên cạnh đó, các công ty phụ trợ cho Toyota tại Bắc Mỹ cũng đã đóng góp thông qua các công ty vận động hành lang số tiền 5.000 USD cho một quỹ do Rockefeller đệ tứ lập năm 1988. Cũng từ những quan hệ này, Toyota đã xây dựng nhà máy Buffalo, tại khu vực địa phương nơi thượng nghị sĩ Rockefeller đại diện, giúp đem đến công ăn việc làm cho 1.173 lao động địa phương. Nhờ đó, vị thế của thượng nghị sĩ Rockefeller cũng được đảm bảo hơn.

Cùng với thượng nghị sĩ Rockefeller, một số nhóm thống đốc của cả hai đảng đều nhận của chi nhánh Toyota Bắc Mỹ những đóng góp tài chính đáng kể. Theo đó, liên minh các thống đốc thuộc đảng Cộng hoà đã nhận 25.000 USD tài trợ trong tháng 11 vừa qua. Và liên minh thống đốc thuộc đảng Dân chủ nhận 50.400 USD tài trợ trong tháng 11 và tháng 12 năm trước.

Một trường hợp nổi bật khác là hạ nghị sĩ Jane Harman đại diện cho khu vực Torrance, California, nơi có nhà máy của Toyota sử dụng rất nhiều lao động địa phương, cũng nhận được những khoản đóng góp giá trị khác. Ngoài ra, công ty Harman International Industries của ông Sydney Harman, chồng bà Jane Harman, cũng là đối tác chuyên lắp đặt hệ thống âm thanh mang nhãn hiệu Harman Kardon trên nhiều dòng xe của Toyota.

Trong một diễn biến khác, Toyota cũng đang nhận được sự hậu thuẫn từ chính quyền bốn bang, có nhà máy của Toyota hay các công ty có quyền lợi thân cận với Toyota, là Kentucky, Indiana, Mississippi, Alabama. Thống đốc của bốn bang trên đã gởi một bức thư lên uỷ ban điều tra của quốc hội để phản đối cái gọi là “những phát ngôn chống lại Toyota” và họ nghi ngờ tính công bằng trong việc điều tra, bởi lo ngại rằng: “Những xung đột lợi ích rõ ràng từ một số phía đang nắm giữ cổ phần lớn trong các đối thủ của Toyota”. Lá thư cũng đề cập đến việc chính quyền liên bang vừa qua đã trở thành cổ đông chính trong các nhà sản xuất xe hơi như General Motor, Chrysler.

Huy động tổng lực để vận động hành lang

Tuy có nhiều mối quan hệ khăng khít như thế, nhưng ông Akio Toyoda, chủ tịch tập đoàn Toyota, cũng phải cầu viện đến một lực lượng đông đảo các chuyên gia vận động hành lang cho lần điều trần sắp đến. Hiện tại, Toyota đã tập hợp một nhóm gồm 32 chuyên gia xử lý khủng hoảng, vận động hành lang từ công ty chuyên vận động hành lang cả hai đảng là Quinn Gillespie & Associate, và công ty chuyên vận động các nghị sĩ đảng Dân chủ là Flover Park Group.

Toyota còn nhờ đến người của các đại lý và các công ty cung ứng đại diện cho hơn 170.000 lao động của Toyota đến thăm viếng văn phòng các thành viên quốc hội trong khu vực của mình.

Sự lo lắng của Toyota cũng không hề thừa khi General Motor, Chrysler hay Ford cũng có những mối quan hệ khăng khít không kém với nhiều nghị sĩ khác. Năm 2007 và 2008, General Motor cũng chi những khoản ủng hộ lên đến 15 triệu USD cho các nghị sĩ. Một phần trong đó dùng để vận động hành lang cho những gói cứu trợ mà chính phủ thực hiện vừa qua.

Trong lúc này, các nghị sĩ đang cố gắng chứng minh với dư luận rằng mọi thứ sẽ được thực hiện hoàn toàn công bằng và minh bạch. Điển hình là văn phòng của thượng nghị sĩ Rockefeller ra tuyên bố: “Bất cứ ai ủng hộ cho sự nghiệp lâu dài của thượng nghị sĩ Rockefeller đều hiểu rõ ông luôn không ngừng đấu tranh để đem lại nhiều nghề nghiệp tốt nhất cho người dân. Nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc ông sẽ né tránh đụng chạm với các công ty đã đem lại các công ăn việc làm ấy, khi các công ty này khi phạm phải lỗi lầm và bất cứ những đề nghị nào khác đi sẽ đều là sai lầm”.

Thập diện mai phục Toyota

Toyota hiện nay như ngồi trên đống lửa, vì ngày càng có nhiều thông tin, hành động gây bất lợi cho hãng này. Ngày 23.2, có thêm ba trường hợp tử vong được NHTSA công bố. Với ba trường hợp này, tổng số tử vong bị cho là có liên quan đến sự cố chân ga xe Toyota lên đến 37.

Trước đó, hãng Toyota cho biết chỉ một trong ba dòng xe Sequoia SUV 2001, Sienna 2005 và Camry 2006 bị kẹt chân ga vì lỗi thiết kế, hai dòng còn lại bị trục trặc ở tấm thảm lót dưới chân ga làm kẹt chân ga.

Đầu tuần qua, hãng Toyota cho biết công tố liên bang đã mở cuộc điều tra hình sự đối với hãng này về vấn đề an toàn sản phẩm. Uỷ ban Chứng khoán Mỹ cũng mở điều tra những báo cáo Toyota gởi cho các nhà đầu tư và nhiều chính sách chưa được công bố khác về vấn đề an toàn sản phẩm.

Sự việc càng rắc rối hơn cho Toyota, khi hôm 21.2, có thông tin rò rỉ từ nội bộ Toyota cho biết, tập đoàn này đã chi 100 triệu USD hồi năm 2007 nhằm thuyết phục một số quan chức Mỹ để những người này đồng ý phương án thu hồi có giới hạn của Toyota, tức là chỉ thu hồi một số ít xe bị vấn đề về thảm lót chân ở chân ga.

Sự kiện tù nhân Koua Fong Lee hôm qua một lần nữa châm dầu vào lửa. Năm 2007, Lee bị kết án tù tám năm, vì lái xe Camry 1996 ở tốc độ 100km/h, gây tai nạn giao thông làm ba người chết. Lúc đó toà không tin câu chuyện kẹt chân ga của Lee. Nay, luật sư của Lee đưa vụ việc Toyota thu hồi xe kẹt chân ga ra toà, yêu cầu toà phóng thích Lee và đòi bồi thường. Ngay cả Quincy Adams, một nạn nhân sống sót trong vụ tai nạn lần này cũng tin Lee vô tội. Adams nói: “Bây giờ tôi mới biết là anh ta vô tội”.

Ngô Minh Trí

Sài Gòn Tiếp thị