Chuyển đổi thuế cho hộ kinh doanh: Hướng tới minh bạch, đơn giản và hiệu quả
Theo quy định mới, từ ngày 01/01/2026, hơn 5 triệu hộ kinh doanh trên cả nước sẽ chuyển sang nộp thuế theo hình thức kê khai thay vì thuế khoán. Đây được xem là bước ngoặt không chỉ thay đổi phương pháp quản lý thuế mà còn là "cú hích" để hộ kinh doanh phát triển minh bạch, hiệu quả và dễ dàng tiếp cận vốn hơn. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi này đang đặt ra không ít thách thức thực tế.
Tại talkshow "Chuyển đổi thuế cho hộ kinh doanh: Minh bạch, đơn giản, hiệu quả” được tổ chức sáng ngày 28/11/2025, các chuyên gia, đại diện ngân hàng và hộ kinh doanh đã cùng thảo luận, phân tích những vướng mắc và đề xuất giải pháp cụ thể cho lộ trình quan trọng này.
Talkshow ‘Chuyển đổi thuế cho hộ kinh doanh: Minh bạch, đơn giản, hiệu quả” sáng ngày 28/11/2025. Ảnh chụp màn hình.
|
Bối cảnh mới và bài toán về ngưỡng doanh thu
Ông Nguyễn Ngọc Tịnh - Phó Chủ tịch Hội Tư vấn và Đại lý thuế TPHCM cho biết Nghị quyết số 08 và Nghị quyết 198 đã xác định rõ lộ trình bỏ thuế khoán, chuyển sang thuế kê khai từ năm 2026. Bộ Tài chính cũng đã có các đề án (3352, 3389) để vận động các hộ đang nộp thuế khoán chuyển đổi.
Theo thông tin mới nhất, Bộ Tài chính đang dự kiến báo cáo Chính phủ phương án điều chỉnh doanh thu không chịu thuế. Đối với hộ kinh doanh có doanh thu dưới 3 tỷ đồng, có thể được lựa chọn nộp thuế theo lợi nhuận (nếu có sổ sách kế toán) hoặc nộp theo tỷ lệ trên doanh thu.
Ông Tịnh nhấn mạnh 3 vấn đề để việc chuyển đổi thành công: Đơn giản (về hóa đơn, sổ sách), thuận lợi (hộ kinh doanh tự thực hiện được) và hiệu quả (đảm bảo biên lợi nhuận sau thuế). Ông cũng chia sẻ đề xuất từ Hội Tư vấn và Đại lý thuế TPHCM rằng nên xem xét miễn thuế cho hộ có doanh thu từ 1 tỷ đồng trở xuống để đảm bảo an sinh và tích lũy cho người dân.
Ông Nguyễn Ngọc Tịnh - Phó Chủ tịch Hội Tư vấn và Đại lý thuế TPHCM
|
Lo ngại về vận hành và đầu vào
Chuyên gia F&B - ông Đỗ Duy Thanh bày tỏ nhiều băn khoăn ngành F&B có đặc thù mật độ đơn hàng cực lớn trong khung giờ cao điểm (trưa và tối), việc phải xuất hóa đơn từng lần phát sinh ngay lập tức là thách thức lớn về vận hành.
Bên cạnh đó, ngưỡng doanh thu 3 tỷ đồng/năm (tương đương vài trăm triệu/tháng) là mức rất dễ đạt được trong ngành F&B nhưng biên lợi nhuận thực tế lại mỏng. Nếu áp dụng quy định quá cứng nhắc về hạch toán như doanh nghiệp, chi phí tuân thủ (thuê kế toán, phần mềm) sẽ đội lên rất cao, trong khi nhiều hộ kinh doanh gia đình chỉ lấy công làm lãi. Chưa kể, đầu vào của ngành ẩm thực chủ yếu mua từ chợ đầu mối hoặc thương lái, rất khó có hóa đơn chứng từ đầy đủ để khấu trừ.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Minh Đức - tiểu thương chợ đầu mối nông sản Thủ Đức chia sẻ thực tế: “Ngành hàng rau củ quả tươi sống có giá cả biến động theo giờ, theo mùa vụ. Tiểu thương đa phần lớn tuổi, làm việc gia đình tự phát, giờ bảo ngồi kê khai sổ sách thì thực sự không biết bắt đầu từ đâu. Chúng tôi muốn làm đúng quy định nhưng cần một lộ trình riêng, hướng dẫn cầm tay chỉ việc chứ không chỉ là lý thuyết”.
Ông Đức cũng thẳng thắn đề cập đến nỗi lo về sự công bằng: "Tiểu thương có giấy phép, đóng thuế, xuất hóa đơn sẽ có giá thành cao hơn. Nếu không quản lý chặt hàng trôi nổi, hàng gian, hàng giả bán tràn lan bên ngoài với giá rẻ hơn, thì những người làm ăn chân chính sẽ rất thiệt thòi".
Giải pháp công nghệ và tài chính cho chuyển đổi
Trước những lo ngại về sự phức tạp của thủ tục, ông Nguyễn Gia Bảo Long - Giám đốc phát triển kinh doanh Haravan khẳng định vai trò của công nghệ là đơn giản hóa quy trình. "Trách nhiệm của đơn vị phần mềm là biến một thao tác bán hàng trở thành chuỗi kết quả tự động. Khi hộ kinh doanh tạo một đơn hàng, hệ thống sẽ tự động trừ tồn kho, ghi nhận doanh thu, tạo bản kê và xuất hóa đơn điện tử gửi về cơ quan thuế. Chúng tôi đang tối ưu hóa để người kinh doanh chỉ cần làm đúng nghiệp vụ bán hàng, phần còn lại công nghệ sẽ lo", ông Long chia sẻ.
Về phía nguồn vốn, ông Phạm Trung Dũng - Phó Giám đốc Ban khách hàng bán lẻ BIDV, cho biết ngân hàng đã sẵn sàng đồng hành. BIDV triển khai phần mềm quản lý bán hàng MyShop Pro tích hợp ngay trên ứng dụng ngân hàng, hỗ trợ miễn phí 100% phí sử dụng trong năm 2025. Phần mềm này giúp quản lý doanh thu, chi phí minh bạch và có thể xuất hóa đơn trực tiếp.
Ngoài ra, BIDV cung cấp các gói tín dụng ưu đãi cho hộ kinh doanh với hạn mức lên đến 55 tỷ đồng, tài sản đảm bảo linh hoạt (bất động sản, phương tiện vận tải, tiền gửi) và lãi suất ưu đãi giảm từ 0.5-1% so với công bố. BIDV cũng kết hợp với các đối tác như MISA để cung cấp giải pháp tài chính ngay trên nền tảng kế toán, giúp hộ kinh doanh tiếp cận vốn nhanh chóng.
Ông Đỗ Duy Thanh đưa ra ý tưởng sử dụng tài khoản ngân hàng chuyên biệt. Theo đó, hộ kinh doanh (đặc biệt mảng F&B) sẽ dùng một tài khoản ngân hàng riêng chỉ để nhận doanh thu bán hàng. Khi khách hàng thanh toán chuyển khoản vào tài khoản này, hệ thống sẽ tự động ghi nhận và xuất hóa đơn điện tử. Từ đó, giải quyết được bài toán tắc nghẽn trong giờ cao điểm và minh bạch hóa dòng tiền.
Ông Nguyễn Ngọc Tịnh đánh giá ý tưởng này rất khả thi và phù hợp với xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt. Tuy nhiên, ông Tịnh cũng lưu ý vấn đề cốt lõi nhất vẫn là hóa đơn đầu vào. "Nút thắt lớn nhất hiện nay là làm sao hợp thức hóa đầu vào từ bà con nông dân, từ những nguồn hàng chưa có hóa đơn. Cần có chính sách để xử lý vấn đề này, đồng thời quyết liệt ngăn chặn hàng nhập lậu, hàng không rõ nguồn gốc để tạo môi trường cạnh tranh công bằng", ông Tịnh nhấn mạnh.
Trước câu hỏi về việc doanh thu 3 tỷ đồng nhưng lợi nhuận thấp, liệu nộp thuế có công bằng so với người làm công ăn lương, ông Nguyễn Ngọc Tịnh phân tích, nếu nộp theo phương pháp kê khai (trên lợi nhuận 15%), với lợi nhuận 300 triệu đồng, số thuế khoảng 45 triệu đồng. Nếu nộp theo phương pháp trực tiếp trên doanh thu, mức thuế sẽ tùy thuộc tỷ lệ áp dụng (ví dụ từ 0.5-2% trên phần doanh thu vượt ngưỡng miễn thuế). Hộ kinh doanh cần cân nhắc lựa chọn phương án phù hợp nhất với nguồn lực của mình.
Cát Lam
