Có độ vênh nhất định giữa khung pháp lý quản trị công ty và thực tiễn áp dụng
Khung pháp lý của Việt Nam hiện nay về quản trị công ty được đánh giá là tương đối đầy đủ so với khu vực, tuy nhiên thực tiễn áp dụng vẫn còn độ vênh khá lớn. Điều này cần được cải thiện trong bối cảnh thị trường tiến gần đến nâng hạng, xa hơn là duy trì và củng cố vị thế thị trường Mới nổi Thứ cấp.
Sau khi được công bố nâng hạng lên Mới nổi Thứ cấp theo FTSE Russell vào ngày 08/10/2025, để có hiệu lực chính thức, thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ có thêm kỳ rà soát vào tháng 3/2026 để hướng đến quyết định chính thức vào tháng 9/2026.
Tại hội thảo chủ đề “Nâng hạng thị trường chứng khoán - Cơ hội và thách thức” ngày 26/11, bà Trần Thị Thanh An - Phó trưởng phụ trách Chi nhánh Trung tâm Nghiên cứu khoa học và Đào tạo chứng khoán (SRTC) tại TPHCM cho rằng, thị trường đã bước được một chân vào tiến trình nâng hạng và còn gần một năm để đảm bảo đáp ứng đủ các tiêu chí.
Tuy nhiên, trong bối cảnh thị trường đã tiến gần đến thời khắc quan trọng đó, một câu hỏi mới được đặt ra là làm thế nào để duy trì và củng cố vị thế thị trường Mới nổi Thứ cấp. Đại diện SRTC cho rằng cần tập trung vào chủ thể quan trọng nhất trên thị trường chính là các doanh nghiệp niêm yết và công ty đại chúng - những đơn vị tạo ra hàng hóa của thị trường.
“Thị trường chứng khoán giống như một siêu thị, cơ sở hạ tầng có thể hiện đại, hàng hóa có thể đa dạng, nhưng điều giữ chân nhà đầu tư chính là chất lượng hàng hóa - tức chất lượng doanh nghiệp, năng lực quản trị, điều hành và mức độ minh bạch” - bà An chia sẻ.
Bà Trần Thị Thanh An - Phó trưởng phụ trách Chi nhánh Trung tâm Nghiên cứu khoa học và Đào tạo chứng khoán (SRTC) tại TPHCM chia sẻ tại hội thảo
|
Xem xét khung pháp lý của Việt Nam hiện nay về quản trị công ty, bà An cho rằng đã tương đối đầy đủ so với khu vực, tuy nhiên thực tiễn áp dụng so với khung pháp lý vẫn còn độ vênh khá lớn.
Trong đánh giá Thẻ điểm quản trị công ty Đông Nam Á (ACGS) vào năm 2024, Việt Nam vẫn đứng cuối trong ASEAN-6, xếp sau Singapore, Indonesia, Malaysia, Philippines và Thái Lan. Nhiều năm liền Việt Nam xếp cuối dù khung pháp lý không đứng cuối. Ngoài ra, Việt Nam chỉ có 69 doanh nghiệp được lựa chọn đánh giá ACGS năm 2024, trong khi các kỳ đánh giá trước có khoảng 100 doanh nghiệp.
Thực trạng về quản trị công ty của các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam còn nhiều hạn chế, kể đến chất lượng quản trị còn chưa đồng đều giữa các doanh nghiệp; chưa nhiều doanh nghiệp soạn thảo tài liệu ĐHĐCĐ bằng tiếng Anh; một số doanh nghiệp vẫn chưa đảm bảo cơ cấu, số lượng thành viên HĐQT độc lập theo quy định.
ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) vẫn còn đang ở giai đoạn sơ khai với sự tham gia chủ yếu từ các doanh nghiệp lớn; chưa nhiều doanh nghiệp công bố tác động môi trường - xã hội thông qua chính sách và thực hành với các bên hữu quan, hay công bố và thực hành các bộ quy tắc đạo đức; chưa có nhiều doanh nghiệp công bố thông tin về chính sách cân bằng giới.
Thực tế cho thấy doanh nghiệp cần thay đổi nhận thức, từ đó cải thiện thực hành quản trị để tiến gần hơn tới chuẩn quốc tế. Đứng trước thực trạng này, đặc biệt trong bối cảnh nâng hạng thị trường và yêu cầu thực hành ESG để thu hút và giữ chân vốn ngoại, chuyên gia SRTC cho rằng doanh nghiệp còn nhiều việc phải làm.
Để nâng cao tính minh bạch và quản trị bền vững, yếu tố đầu tiên chính là nâng cao năng lực báo cáo bằng tiếng Anh theo chuẩn quốc tế. Đặc biệt, khuyến khích các doanh nghiệp niêm yết quy mô lớn công bố BCTC theo chuẩn IFRS. Đây là một trong những nhiệm vụ dài hạn trong đề án nâng hạng thị trường.
Tiếp theo là phải tăng cường quản trị công ty theo chuẩn OECD. Xây dựng hệ sinh thái quản trị công ty gắn liền với quản trị rủi ro, bằng cách thiết lập quy trình, quy chế quản trị rủi ro từ cấp HĐQT đến các bộ phận, phòng ban.
Doanh nghiệp không chỉ dừng ở mức tuân thủ pháp luật, mà cần chủ động nâng cao tính minh bạch, tăng cường vai trò độc lập của HĐQT, gia tăng tỷ lệ thành viên HĐQT độc lập, vận hành thực chất các tiểu ban nhân sự, lương thưởng; đánh giá rủi ro môi trường, rủi ro biến đổi khí hậu; kiểm soát chặt chẽ giao dịch với các bên liên quan - yếu tố rất quan trọng nhằm giảm xung đột lợi ích.
Khuyến nghị quan trọng khác là doanh nghiệp phải hướng đến mục tiêu quản trị công ty bền vững, dài hạn, thông qua việc lồng ghép các yếu tố quản trị và ESG vào chiến lược kinh doanh.
Theo bà An, hiện nay số doanh nghiệp thực hiện ESG thực chất vẫn rất ít, chủ yếu tập trung ở một số doanh nghiệp lớn như Vinamilk, FPT, Vietcombank… Yêu cầu đặt ra là doanh nghiệp phải tích hợp ESG vào chiến lược kinh doanh dài hạn; có tiểu ban quản trị rủi ro, thường xuyên rà soát rủi ro, cập nhật chính sách theo thay đổi của môi trường kinh doanh; đo lường và quản trị các chỉ tiêu ESG; quan tâm đến chính sách cân bằng giới.
Cuối cùng, doanh nghiệp cần tăng cường gắn kết với các bên hữu quan và cải thiện công bố thông tin ESG.
Bà Trần Thị Thanh An chia sẻ tại phiên thảo luận
|
Theo khảo sát gần đây của Viện Thành viên HĐQT Việt Nam (VIOD), các quỹ đầu tư lớn đều ưu tiên ba tiêu chí là minh bạch thông tin, đối xử công bằng với cổ đông và thực hiện ESG một cách thực chất. Do đó, để đón “sóng nâng hạng” và giữ chân vốn ngoại, các doanh nghiệp niêm yết cần sớm có giải pháp thiết thực.
Theo đại diện SRTC, để duy trì nâng hạng thị trường cần hội tụ nhiều yếu tố, trong đó cốt lõi là năng lực và chất lượng doanh nghiệp. Bên cạnh đó, đào tạo là nền tảng để doanh nghiệp đáp ứng chuẩn quốc tế.
“Khi doanh nghiệp minh bạch, thị trường sẽ minh bạch; khi thị trường minh bạch, niềm tin của nhà đầu tư được củng cố và dòng vốn sẽ ở lại” - bà An nhấn mạnh.
Huy Khải
