Cơn bão lòng của chứng sĩ
Cứ tưởng các nhà đầu tư sẽ có 1 năm bùng nổ khi VN-Index tăng tới 60% kể từ đáy thuế quan, lại âm ỉ những cơn bão lòng của chứng sĩ.
Năm 2025, thị trường chứng khoán Việt Nam đứng trước nhiều kỳ vọng với sự hỗ trợ mạnh từ nền tảng vĩ mô và câu chuyện nâng hạng. Thực tế, ngoại trừ cú sụt giảm mạnh vì thông tin thuế quan Mỹ hồi tháng 4, VN-Index đã tăng tới gần 379 điểm, tính đến thời điểm đầu tháng 10, tương ứng mức tăng gần 30%. Sau khi chính thức được nâng hạng vào ngày 8/10 (giờ Việt Nam), thậm chí VN-Index đã chính thức chinh phục cột mốc 1,700 điểm. Nếu so với đáy 1,094 điểm hồi tháng 4, mức tăng lên tới trên 60%.
Những kỷ lục của VN-Index tưởng như sẽ giúp thị trường giống như năm 2021 - nơi nhà đầu tư “mua bừa cũng có lời”. Nhưng đằng sau con số tăng trưởng đẹp mắt lại là một bức tranh khác, nơi chứng sĩ vấp phải những thử thách lớn về tâm lý. Giống như những cơn bão đã đổ bộ thời gian gần đây, tài khoản của nhiều chứng sĩ có thời điểm phải đối diện với những trận cuồng phong rực lửa, và cơn bão lòng ngày một lớn mạnh.
Từ những kỳ vọng lớn
VN-Index năm 2025 có một khởi đầu lạc quan. Nối tiếp đà tăng từ năm cũ, thị trường sớm tiếp cận và phá vỡ thành công ngưỡng kháng cự 1,300 điểm, là lần thứ 7 chỉ số chạm tới mốc này này kể từ năm 2024. Điểm số có sự tham gia dẫn dắt của các cổ phiếu vốn hóa lớn thay vì chỉ tập trung vào các cổ phiếu vốn hóa vừa và nhỏ như những lần trước. Thanh khoản cũng cải thiện mạnh, giúp cột mốc này được giữ vững một cách chắc chắn.
Bỗng nhiên, thông tin thuế quan từ chính quyền ông Donald Trump xuất hiện. VN-Index trải qua những phiên giảm điểm cực mạnh vào đầu tháng 4, sập về mốc 1,094 điểm. Nhưng đi liền sau đó là sự phục hồi ngoạn mục. VN-Index những tháng sau đó không chỉ lấy lại những gì đã mất mà còn chinh phục cột mốc 1,500, rồi 1,600 điểm, và hơn thế nữa. Khắp thị trường là những kịch bản đầy tham vọng, nơi VN-Index chạm 1,700, rồi 1,800, và hướng đến vượt 2,100 điểm vào cuối năm. Thị trường chứng khoán Việt Nam được đánh giá là một trong những nơi có hiệu suất tốt nhất khu vực ASEAN.
Bước nhảy vọt của thị trường là có cơ sở, khi thị trường được nâng đỡ bởi những yếu tố vĩ mô thuận lợi. Quý 3, tăng trưởng GDP ước đạt 8.22% so với cùng kỳ, cao nhất kể từ năm 2011, nếu không tính năm phục hồi từ đại dịch COVID-19 - năm 2022. Tính chung 9 tháng đầu năm, tăng trưởng GDP ước đạt 7.84% so với cùng kỳ, bám sát kịch bản tăng trưởng cả năm 8%.
Mặt khác, nhờ lạm phát được kiểm soát trong ngưỡng, lãi suất được duy trì ở mức thấp, tạo điều kiện thu hút dòng tiền. Bên cạnh đó, thị trường có những câu chuyện tạo động lực như việc vận hành hệ thống KRX (tháng 6), FTSE Russell nâng hạng thị trường từ cận biên (Frontier Market) lên mới nổi (Emerging Market) công bố vào ngày 8/10 cũng tạo nên kỳ vọng đón đầu dòng tiền khối ngoại. Sau cùng, với đà phục hồi của nền kinh tế, nhiều mã cổ phiếu đã sụt giảm ở giai đoạn trước nay có định giá rẻ, tạo động lực thu hút dòng tiền.
Chưa trọn niềm vui
Thời điểm tháng 6/2025, thị trường chứng kiến những phiên giao dịch kỳ lạ khi VN-Index tăng mạnh hoặc đi ngang, nhưng số mã giảm điểm lại có phần áp đảo, có lúc lên tới gần 60% tổng số mã trên HOSE. Không chỉ vậy, ngay cả giai đoạn bùng nổ từ tháng 7-9, nơi thị trường tăng tới 300 điểm, còn có những phiên giao dịch nhấn chìm VN-Index trong bão lửa. Chẳng hạn như phiên 29/7 - một trong những phiên giao dịch giảm mạnh nhất năm (-64 điểm) - hay thời điểm cuối tháng 8, đầu tháng 9, có sự điều chỉnh giảm tới 70-80 điểm sau 2 hoặc 3 phiên.
Thị trường tăng chưa chắc lời. Những phiên giao dịch rực lửa bào mòn tài khoản tạo nên một thử thách tâm lý nặng nề với nhà đầu tư, trong bối cảnh số lượng nhà đầu tư mở mới (hay F0) đang tăng chóng mặt tại các công ty chứng khoán.
Bất chấp những kỷ lục của VN-Index, nhiều nhà đầu tư cá nhân lại có trải nghiệm không mấy tích cực bởi đà tăng không lan tỏa trên diện rộng. VN-Index là chỉ số được tính dựa trên giá trị vốn hóa thị trường của tất cả các cổ phiếu niêm yết trên sàn HOSE. Những cổ phiếu có vốn hóa càng lớn, tác động lên chỉ số càng mạnh khi có biến động. Điều này dẫn đến hệ quả là chỉ cần một vài cổ phiếu trụ có vốn hóa siêu lớn trong VN-30 tăng giá mạnh là đủ sức "gánh" chỉ số, dù việc hàng trăm mã cổ phiếu khác đang diễn biến tiêu cực.
Bối cảnh năm 2025, người “gánh” thị trường gọi tên nhóm cổ phiếu họ VinGroup. Thống kê từ VietstockFinance, tính đến hết phiên 15/10, nhóm này đóng góp cho thị trường tới hơn 267 điểm. Trong đó, VIC và VHM là 2 cổ phiếu có ảnh hưởng lớn nhất với 165 điểm và hơn 87 điểm, cách rất xa so với nhóm ngân hàng là VPB, TCB, CTG và MBB. Chiều ngược lại, siêu cổ phiếu năm 2024 là FPT, dù có hiệu suất khá tệ, cũng chỉ làm mất của Index gần 15 điểm từ đầu năm tới nay.
| Top 10 cổ phiếu tác động mạnh nhất đến VN-Index từ đầu năm | ||
Nhìn vào mức tăng giảm thực tế kể từ đầu năm, tính đến hết phiên 10/10, VIC vững top đầu tăng giá với mức tăng tới 373%, đạt 192,000 đồng/cp. VHM ở top 4, với 207%. Một cố phiếu khác họ VinGroup là VRE nằm trong top 7, với 135%. Ngoài ra, có 2 cổ phiếu “họ Gelex” là VIX và GEX cũng đạt hiệu suất rất tốt, tăng giá lần lượt 302% và 218%.
Ngược lại, top 10 giảm giá, sau khi bỏ qua 2 cổ phiếu họ Bamboo Capital - BCG và TCD - do các lùm xùm pháp lý, còn có các cái tên sừng sỏ với nội tại tốt là FPT (-27%), DGC (-19%), SZC (-18%)…
*Chỉ tính các mã cổ phiếu có lượng giao dịch trung bình trên 1 triệu đơn vị
Nhìn rộng hơn, kể từ đầu năm, sàn HOSE cũng ghi nhận gần 150 cổ phiếu còn giảm giá. Như vậy, dù thị trường năm 2025 tăng mạnh, hiệu suất của nhà đầu tư cũng khó lòng đuổi kịp thị trường nếu danh mục thiếu các cổ phiếu lực mạnh như VIC, VHM, GEX hay VIX. Chẳng hạn như phiên giao dịch ngày 3/10, VN-Index chỉ điều chỉnh nhẹ 0.42%, nhưng tài khoản của nhiều chứng sĩ “rực lửa” bởi số mã giảm giá toàn thị trường nhiều gấp 2.7 lần mã xanh, với tổng cộng 229 mã giảm, trong đó có 160 cổ phiếu giảm trên 1%. VIC và VHM tiếp tục là bệ đỡ, mang về 4.8 điểm.
|
Dẹp yên cơn bão lòng
Hiện tượng “xanh vỏ đỏ lòng” khiến cơn bão lòng trong chứng sĩ ngày một âm ỉ. Những phiên giao dịch giảm điểm mạnh khiến nhiều tài khoản báo lỗ tới 15%, thậm chí là 20% hoặc hơn với các tài khoản có tỷ lệ margin cao. Như trường hợp của Minh Anh - nhân viên văn phòng, với tài khoản nắm giữ nhiều mã ngân hàng, đã rơi khoảng 21% vì những phiên điều chỉnh quanh vùng 1,700 điểm vào cuối tháng 9.
Bên cạnh đó là áp lực bán từ khối ngoại. Thống kê trong 9 tháng đầu năm, khối ngoại bán ròng khoảng 107 ngàn tỷ đồng (khoảng 3.9 tỷ USD) với nhiều phiên bán ròng liên tiếp, vượt xa giá trị bán ròng của cả năm 2024. Sang tháng 10, chuỗi bán ròng (21 phiên) chỉ bị ngắt tại phiên 8/10, rồi đà bán lại tiếp diễn trong 2 phiên lập đỉnh lịch sử kế tiếp.
| Khối ngoại xả ròng rất mạnh trong năm 2025 | ||
Khối ngoại bán đã bán ròng bất chấp những kỳ vọng tích cực của thị trường và câu chuyện nâng hạng. Nguyên nhân chủ đạo của xu hướng bán ròng này, theo CTCK Yuanta, do 2 nguyên nhân chính là mức chênh lệch lợi suất USD-VND và làn sóng đầu tư nhóm công nghệ tại Mỹ. Nhưng dù vì lý do gì, áp lực bán không ngừng đã gây tác động tâm lý không nhỏ cho nhà đầu tư, khi các F0 thì sợ hãi, còn người đang nắm giữ không muốn bán vùng thấp, tạo nên sự giằng co xuyên suốt tháng 9. Thanh khoản bình quân trong tháng chỉ còn hơn 34 ngàn tỷ đồng/ngày, giảm 31% về giá trị so với tháng trước.
Tất nhiên, với việc FTSE Russell thông báo nâng hạng thị trường Việt Nam, tâm lý lạc quan đang dần trở lại, minh chứng từ 2 phiên lập kỷ lục về điểm số, và VN-Index có tuần tăng mạnh về thanh khoản. Cùng với đó là sự kỳ vọng về dòng tiền khối ngoại, bởi theo VNDIRECT ước tính, Việt Nam có thể thu hút khoảng 1-1.5 tỷ USD từ các quỹ mở và quỹ ETF theo dõi các chỉ số của FTSE, hoặc cao hơn thế nữa.
Dù vậy, rủi ro vẫn còn âm ỉ, đặc biệt là những chính sách của Mỹ. Chẳng hạn như ngày 10/10, Tổng thống Donald Trump tuyên bố sẽ áp đặt mức thuế mới 100% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, “cao hơn bất kỳ mức thuế nào mà họ đang phải trả”, bắt đầu từ ngày 1/11. Ngay sau đó, chứng trường Mỹ nhuộm đỏ, thị trường tiền mã hóa chứng kiến hơn 7.5 tỷ USD giá trị vị thế bị thanh lý - cú sụp tồi tệ nhất kể từ sau tuyên bố thuế quan hồi tháng 4.
Diễn biến sau đó cho thấy VN-Index bật tăng rất mạnh, nhưng cơn bão lòng của các chứng sĩ vẫn tiếp tục gầm thét khi VinGroup dẫn sóng còn bão lửa càn quét thị trường. Tuy nhiên, với những triển vọng đã và đang tồn tại, có lẽ điều chứng sĩ cần là sự bình tĩnh. Bởi xét cho cùng, cơn bão nào rồi cũng đi qua mà thôi.
Châu An
