Đến lượt Tây Ban Nha lâm nạn
Tây Ban Nha được coi là ngôi sao đang tắt của châu Âu. Khủng hoảng tài chính đang đe dọa đất nước mà vài năm trước vẫn còn đầy triển vọng. Vì thế chính phủ bắt buộc phải đưa ra những chính sách thắt lưng buộc bụng cứng rắn.
Nhưng phản ứng của xã hội quá lớn , thủ tướng José Luiz Rodriguez Zapatero trong suốt hai năm không thỏa thuận nổi với các công ty về việc cắt giảm. Trước đó thủ tướng Zapatero từng rất được hâm mộ trong dân chúng với cái tên thân mật „ Bambi” (chú hươu nhỏ) nay người ta thường gọi là „sát thủ của giai cấp công nhân” .
Trước đây Tây Ban Nha là quốc gia kiểu mẫu của bùng phát kinh tế. Giữa những năm 70, đất nước vẫn còn đầy những xe lừa kéo, hàng trăm nghìn người trốn chạy nghèo khó tới những nước Bắc Âu, đến nay Tây ban nha đã trở thành „California” của châu Âu- tờ Der Spiegel ví von.
Đất nước có nền kinh tế lớn thứ tư của châu Âu đã đạt được kì tích với ba năm liên tục cân bằng tài chính tích cực (không có thâm hụt ngân sách), từ năm 2000 trở đi 5 triệu chỗ làm mới được tạo ra và tốc độ tăng trưởng GDP vượt quá mức bình quân chung của châu Âu.
Tuy nhiên sau cuộc khủng hoảng tài chính 2008, phép lạ kinh tế Tây ban nha đã bị sụp đổ. Tỉ lệ thất nghiệp tăng gấp đôi trong hai năm vừa qua, hai triệu người mất việc làm. Tình trạng thất nghiệp của những người trẻ tuổi (độ tuổi 18-34) còn nghiêm trọng hơn: gần 40%.
Bệnh càng trầm trọng vì sau khủng hoảng tài chính Hi lạp lòng tin vào một Tây Ban Nha đang cầm cự với hàng loạt khó khăn kinh tế cũng bị lung lay.Cuối tháng tư vừa qua Standerd & Poor’s đã hạ thấp chứng khoán nhà nước của Tây Ban Nha xuống một bậc- sang loại AA.
Mặc dù Madrid có thể yêu cầu được sự giúp đỡ từ gói cứu trợ khổng lồ do EU và IMF lập ra. Nhưng chỉ riêng việc tiết lộ ý định này cũng đã làm tăng thêm chi phí đi vay của chính phủ.
Trên cơ sở tình hình hiện tại, tình trạng ngân sách của Tây Ban Nha chưa nguy kịch. Nợ nhà nước chỉ khoảng 53% của GDP- hoàn toàn kém xa mức trung bình của EU. Thế nhưng các nhà kinh tế lo rằng: điều kiện kinh tế không thuận lợi cùng với chi phí vay đắt đỏ vì lòng tin của thị trường bị mất có thể đẩy nước này vào vòng xoáy nợ nần.
Nhìn theo góc độ phát triển, cơ cấu kinh tế Tây Ban Nha hiện nay không phải tốt nhất. Sau khi đưa đồng EURO vào năm 1999, do lãi suất của ECB thấp, người Tây Ban Nha đã có thể vay tiền với giá rẻ bất ngờ. Kết quả là sự bùng nổ tăng trưởng của thị trường bất động sản: 800 trăm nghìn căn hộ được xây mỗi năm, nhiều hơn cả Đức, Ý, Pháp cộng lại. Ngoài ra nhà nước cũng liên tục đầu tư xây dựng đường xá, sân bay và những khu lọc muối nước biển ...
Công nghiệp xây dựng đã chiếm phần lớn trong tỉ trọng nền kinh tế tới mức không một ngành nào khác có thể bù trì- giảm bớt tác động của khủng hoảng 2008. Cùng với việc đóng băng tín dụng, thị trường bất động sản chết đứng , hai ngành then chốt khác là du lịch và nông nghiệp cũng rên rỉ bởi khủng hoảng. Công nghiệp chỉ đóng góp 11,7% cho GDP. Chi phí nghiên cứu và phát triển chiếm 1% GDP –kém hơn chỉ số trung bình của châu Âu.
Câu hỏi được đặt ra là chương trình „cắt giảm chi tiêu” sẽ ảnh hưởng thế nào đến thị trường? Thủ tướng Zapatero sẽ không nương nhẹ với dân chúng. Để đạt mục đích tiết kiệm 65 tỉ EURO theo kế hoạch tới năm 2013, lương công chức và hưu trí sẽ bị cắt giảm, và việc về hưu sớm không còn dễ dàng nữa.
Thùy An
Tiền Phong
