“Điểm tựa” nào cho đồng Euro ở Việt Nam?

Sau 6 năm lưu hành, đồng tiền chung châu Âu (Euro) đã tự khẳng định được vai trò là đồng tiền quốc tế quan trọng thứ hai sau USD. Tuy nhiên, để “tham vọng” trở thành đối trọng của USD trên thị trường tài chính thế giới và Việt Nam thành hiện thực thì con đường thật sự còn nhiều chông gai...

Vị thế mới

Theo phân tích của ông Servaas Deroose, cao ủy về các vấn đề Kinh tế và Tài chính thuộc Ủy ban châu Âu, nếu như trước kia, các cú sốc kinh tế từ bên ngoài như giá dầu tăng hoặc khủng hoảng Mexico năm 1994-1995 thường gây nên sự căng thẳng về tỷ giá trong nội bộ các nước châu Âu dẫn tới mất cân bằng tỷ giá thì sau khi đồng Euro lưu hành, hiện tượng này đã mất dần, đặc biệt là đối với các nước sử dụng đồng Euro (EMU).

Hơn nữa, việc định giá hàng hóa và dịch vụ theo một đồng tiền thống nhất đã tăng tính minh bạch và thúc đẩy sự cạnh tranh trong EMU. Kết quả là, thương mại nội bộ khối này đã tăng mạnh. Khu vực đồng Euro trở thành một điểm đến hấp dẫn với các luồng đầu tư trực tiếp nước ngoài. Cụ thể, từ năm 1999 (năm đồng Euro ra đời và bắt đầu lưu hành), tỷ lệ các luồng FDI vào các quốc gia thành viên của khu vực đồng Euro trong tổng FDI vào EU đã tăng từ 65% năm 1999 đến 93% năm 2003.

Năm 2004, đồng Euro đã chiếm gần 1/5 tổng giao dịch ngoại hối trên các thị trường hối đoái. Trước đó, sự có mặt của Euro trong các đồng tiền chào hàng, ghi hóa đơn và thanh toán đã vượt quá 50% đối với cả xuất khẩu và nhập khẩu tại phần lớn các quốc gia khu vực đồng Euro mà thông tin ở đó được cung cấp.

Hiện trong 150 quốc gia duy trì cơ chế tỷ giá hối đoái theo một đồng tiền hoặc một giỏ các đồng tiền tham chiếu có 40 quốc gia dùng đồng Euro làm đồng tiền tham chiếu duy nhất hoặc có trong giỏ tiền tỷ lệ tham chiếu của mình. Ngoài ra, Euro cũng đang nắm được vai trò là đồng tiền dự trữ và đồng tiền can thiệp rất quan trọng.

“Điểm tựa” nào?

Tuy nhiên, để mục tiêu phát triển thành đồng tiền quốc tế quan trọng thứ hai, có mặt ở hầu hết các loại hình giao dịch tài chính, xuất nhập khẩu… và phá vỡ hẳn được thế độc tôn của đồng USD, nhất là đối với khu vực châu Á và Việt Nam, theo đánh giá của nhiều chuyên gia tài chính, thật sự những “điểm tựa” cho đồng Euro “bật” lên còn chưa vững chắc.

Theo TS. Lê Đăng Doanh, cố vấn Ban Nghiên cứu của Thủ tướng Chính phủ, đồng Euro đã rất thành công khi thiết lập được vị trí thứ hai sau USD cả về mặt thanh toán, thị trường chứng khoán và tiết kiệm, tín dụng. Thế nhưng, việc đồng Euro vấp phải nhiều sóng gió trên đường phát triển là điều dễ hiểu đối với một đồng tiền mới ra đời.

Song, theo ông Doanh, trở ngại lớn nhất đối với đồng Euro lại nằm ngay chính bản thân cách xử lý của nó. Đó là việc đồng Euro có một Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) nhưng lại có đến 12 Chính phủ là điều rất bất bình thường, điều đó có nghĩa là ECB phải quan hệ với cả 12 Chính phủ, và nó sẽ càng bất bình thường hơn khi khối này ngày càng mở rộng.

Trở ngại thứ ba, theo ông Doanh là thời gian vừa qua nền kinh tế cộng đồng châu Âu gặp rất nhiều khó khăn, tốc độ tăng trưởng thấp hơn mức họ đặt ra. Bên cạnh đó, việc giữ kỷ luật theo Chương trình Nghị sự Lisbon là bội chi ngân sách không được vượt quá 3%, nhất là CHLB Đức.

Cũng theo TS. Lê Đăng Doanh, hiện Việt Nam vẫn đang là nước xuất siêu sang EU với 19% tổng kim ngạch xuất khẩu nhưng các doanh nghiệp vẫn không mặn mà với việc thanh toán bằng đồng Euro mà chủ yếu vẫn giao dịch bằng đồng USD.

Khó khăn này cũng “lây lan” sang cả cộng đồng doanh nghiệp nhập khẩu và doanh nghiệp nước ngoài. Đó là việc các doanh nghiệp muốn nhập khẩu công nghệ thực phẩm, công nghệ cao từ khu vực đồng Euro nhưng giá lại đắt, thời gian vừa qua đồng Euro lại tăng giá khá mạnh so với đồng USD và VNĐ dẫn đến những khó khăn nhất định trong quyết toán, trả nợ…

Bên cạnh đó, ông Xavier Thiry, giám đốc quản trị và tài chính Tập đoàn Metro cũng cho biết những khó khăn mà tập đoàn này vấp phải ở Việt Nam khi thanh toán, giao dịch bằng Euro. Theo ông X. Thiry, hiện việc thanh toán, giao dịch bằng Euro ở Việt Nam còn rất mới mẻ và các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân còn chưa quen với việc này. Nếu như ở Hong Kong, Ma Cao, việc giao dịch, làm hợp đồng có thể làm trực tiếp giữa đồng tiền bản địa với Euro thì ở Việt Nam, hầu hết vẫn phải quy đổi thông qua USD, đây là một khó khăn không nhỏ.

Bàn về “điểm tựa” cho đồng Euro trên thị trường thế giới và Việt Nam, TS. Lê Đăng Doanh cũng có cùng quan điểm với ông Phùng Khắc Kế, Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam khi cho rằng, yếu tố quyết định đến sự phát triển của đồng Euro ở Việt Nam nằm ở diễn biến thương mại, đầu tư giữa hai đối tác.

Như vậy, cuộc “chạy đua” của đồng Euro với USD sẽ phụ thuộc rất lớn vào quan hệ thương mại giữa EU - Việt Nam và Mỹ - Việt Nam.

TBKTVN