Elon Musk có thể được thưởng 1,000 tỷ USD nếu đạt các mục tiêu "bất khả thi"
Hội đồng quản trị Tesla vừa đề xuất một gói thù lao mới chưa từng có cho CEO Elon Musk - trị giá lên tới 1 ngàn tỷ USD - trong thập kỷ tới nếu ông có thể đạt được một loạt mục tiêu được đánh giá là cực kỳ khó khăn.
Theo kế hoạch được công bố vào ngày 05/09, ông Musk sẽ không nhận bất kỳ khoản lương hay thưởng nào. Thay vào đó, ông sẽ nhận cổ phiếu theo từng đợt, được "mở khóa" khi Tesla tăng giá trị thị trường kết hợp với việc đạt các cột mốc quan trọng - bao gồm tăng lợi nhuận vượt bậc và bán hàng triệu xe hơi, robotaxi cùng robot trang bị AI.
"Để Tesla trở thành công ty có giá trị nhất lịch sử, chúng tôi phải giữ được Elon và tạo động lực cho ông ấy", Chủ tịch Robyn Denholm viết trong thư gửi các nhà đầu tư. Bà nhấn mạnh gói thù lao này "được thiết kế để gắn kết giá trị cổ đông dài hạn phi thường với các động lực thúc đẩy hiệu suất đỉnh cao từ nhà lãnh đạo có tầm nhìn đột phá của chúng tôi".
Elon Musk
|
Hội đồng quản trị khẳng định động lực của Elon Musk hoàn toàn phù hợp với lợi ích của nhà đầu tư, và ông sẽ không nhận được bất kỳ thù lao nào nếu tăng trưởng của Tesla đình trệ. Mặc dù vậy, con số 1 ngàn tỷ USD quá lớn đến mức chắc chắn sẽ gây ra nhiều tranh cãi về việc liệu một người - dù là người giàu nhất thế giới - có nên nhận được khoản tiền khổng lồ như vậy hay không.
Điều quan trọng cần nhớ là gói thù lao 56 tỷ USD của Musk năm 2018 đã bị tòa án Delaware hủy bỏ sau nhiều năm tranh chấp pháp lý. Hiện Musk đã là người giàu nhất thế giới với tài sản ước tính 374 tỷ USD từ cổ phần tại Tesla và các công ty tư nhân khác như SpaceX, xAI, Neuralink và The Boring Company.
Gần đây, ông Musk đã nhiều lần đe dọa sẽ giảm vai trò hoặc thậm chí rời khỏi Tesla nếu không được tăng quyền kiểm soát công ty thông qua quyền bỏ phiếu lớn hơn.
Để nhận được toàn bộ 423 triệu cổ phiếu trong gói thù lao mới, Musk phải đạt được điều gần như không tưởng: Đưa giá trị thị trường của Tesla từ 1.09 ngàn tỷ USD hiện tại lên tới 8.5 ngàn tỷ USD - một con số cao gấp đôi Nvidia (4.2 ngàn tỷ USD), công ty đang giữ vị trí số một thế giới về giá trị.
Không chỉ vậy, Tesla còn phải đạt được hàng loạt mục tiêu tham vọng khác. Công ty cần bán thêm 12 triệu xe điện, có được 10 triệu khách hàng đăng ký dịch vụ lái xe tự động, và đưa 1 triệu xe vào hoạt động trong mạng lưới Robotaxi. Tesla cũng phải bán được 1 triệu robot AI, đồng thời tăng lợi nhuận điều chỉnh lên mức 400 tỷ USD - gấp 24 lần con số hiện tại.
Những mục tiêu này dường như còn rất xa vời khi nhìn vào thực tế. Lợi nhuận điều chỉnh của Tesla năm ngoái chỉ đạt 16.6 tỷ USD; công ty mới chỉ bán được tổng cộng 8 triệu xe, chưa bán được robot hay robotaxi nào, và chỉ có rất ít người đăng ký dịch vụ "Tự lái hoàn toàn".
Bước đầu tiên của Musk là phải tăng giá trị Tesla lên 2 ngàn tỷ USD. Nếu không thể đạt được mục tiêu cơ bản này trong 10 năm tới, ông sẽ không nhận được gì. Sau đó, các mốc tiếp theo sẽ cách nhau 500 tỷ USD và 1 ngàn tỷ USD, cho đến khi đạt đỉnh 8.5 ngàn tỷ USD. Điểm quan trọng là mỗi lần đạt một mức giá trị, ông Musk còn phải hoàn thành thêm một mục tiêu về lợi nhuận hoặc doanh số để được nhận cổ phiếu thưởng.
Kế hoạch này chia làm 12 cấp độ, mỗi cấp tương ứng với 1% cổ phiếu Tesla (khoảng 35 triệu cổ phiếu). Khi ông Musk đạt được mục tiêu về giá trị công ty, kết hợp với mục tiêu lợi nhuận và duy trì trong 6 tháng liên tiếp, ông sẽ nhận được số cổ phiếu đó cùng quyền bỏ phiếu tương ứng. Các mục tiêu lợi nhuận cũng tăng dần từ 50 tỷ USD lên tới 400 tỷ USD.
Tuy nhiên, ông không được phép bán những cổ phiếu này trong 7.5 năm và phải đàm phán với hội đồng quản trị trước khi thực hiện bất kỳ giao dịch lớn nào để tránh gây biến động giá cổ phiếu. Kế hoạch cũng yêu cầu khi ông Musk bước sang tuổi 64 (vào cuối kỳ hạn 10 năm), ông phải "tham gia vào việc hội đồng quản trị phát triển khuôn khổ cho kế hoạch kế nhiệm CEO dài hạn".
Trước khi nghĩ đến việc đạt các mục tiêu tham vọng này, ông Musk phải khắc phục tình hình hiện tại của Tesla. Cổ phiếu công ty đã mất 30% giá trị kể từ giữa tháng 12, và doanh số đang sụt giảm mạnh. Nguyên nhân được cho là từ hai yếu tố chính: Phản ứng tiêu cực của người tiêu dùng đối với các hoạt động chính trị gây tranh cãi của ông Musk, và mối quan hệ căng thẳng giữa ông với Tổng thống Trump - người đã cắt giảm nhiều ưu đãi cho xe điện và năng lượng mặt trời.
Gói thù lao mới này có cấu trúc tương tự như thỏa thuận năm 2018. Khi đó, nhiều người cũng cho rằng các mục tiêu là bất khả thi, nhưng cuối cùng ông Musk đã làm được: Đưa giá trị Tesla từ 59 tỷ USD lên vượt 650 tỷ USD, nhận về 56 tỷ USD cổ phiếu quyền chọn - khoản thù lao lớn nhất lịch sử.
Tuy nhiên, thỏa thuận 2018 đã bị tòa án Delaware bác bỏ năm ngoái. Thẩm phán phán quyết rằng khoản thù lao quá lớn và hội đồng quản trị có quan hệ quá thân thiết với ông Musk. Hiện nay, Tesla đã kháng cáo lên tòa án tối cao của bang, đồng thời chuyển đăng ký công ty từ Delaware sang Texas.
Trong khi vụ kiện vẫn đang chờ xử lý, Tháng trước, công ty đã trao cho Musk 96 triệu cổ phiếu, trị giá khoảng 30 tỷ USD, gọi đây là khoản "tạm ứng thiện chí". Động thái này đã tăng quyền sở hữu của ông từ 13% lên 16%. Khoản thanh toán tạm thời sẽ bị hủy bỏ nếu gói năm 2018 được khôi phục, điều này sẽ đưa cổ phần của ông Musk lên khoảng 20%.
Nếu mọi việc diễn ra thuận lợi - gói thù lao 2025 được thông qua và Tesla thắng kiện ở Delaware - Musk có thể nắm giữ tới 32% cổ phần công ty. Tuy nhiên, sau khi nộp thuế và tính đến việc phát hành thêm cổ phiếu mới, quyền biểu quyết thực tế của ông sẽ giảm xuống khoảng 25%, theo nguồn tin thân cận với thỏa thuận.
Ông Musk đã nhiều lần nhấn mạnh rằng ông cần nắm giữ ít nhất 20% cổ phần để bảo vệ Tesla khỏi các nhà đầu tư muốn can thiệp hoặc nguy cơ bị thâu tóm. Ông cho rằng điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh Tesla đang phát triển công nghệ nhạy cảm như trí tuệ nhân tạo tiên tiến và robot.
Cổ đông Tesla sẽ quyết định số phận của gói thù lao mới này tại cuộc họp thường niên ở Austin, Texas vào ngày 6/11 tới. Nếu hơn 50% số phiếu bầu ủng hộ, Tesla sẽ phát hành thêm 423 triệu cổ phiếu, bổ sung vào 3.2 tỷ cổ phiếu hiện đang lưu hành.
Theo luật Texas, ông Musk và em trai Kimbal (thành viên hội đồng quản trị) được phép bỏ phiếu, khác với quy định trước đây khi họ phải tự loại mình khỏi các vấn đề liên quan đến thù lao của ông Musk.
Trong cuộc họp sắp tới, cổ đông Tesla cũng sẽ xem xét một số đề xuất quan trọng khác. Đáng chú ý nhất là kiến nghị không ràng buộc từ các cổ đông nhỏ lẻ, đề nghị Tesla đầu tư vào xAI - công ty AI của Musk. Đề xuất này xuất hiện sau khi SpaceX (một công ty khác của Musk chuyên về tên lửa và vũ trụ) đã đổ 2 tỷ USD vào xAI hồi tháng 7.
Dù ông Musk tuyên bố không muốn sáp nhập hoàn toàn Tesla với xAI, nhưng ông đã bày tỏ quan điểm ủng hộ việc đầu tư. Vào ngày 13/07, ông đã đăng tải trên nền tảng X: "Nếu quyết định này phụ thuộc vào tôi, Tesla đã đầu tư vào xAI từ lâu rồi. Chúng tôi sẽ tổ chức cuộc bỏ phiếu cổ đông về vấn đề này".
Vũ Hạo (Theo FT)
