Eximbank hồi sinh
Mười năm trước, Eximbank là một ngân hàng tiếng tăm. Nhưng thời hoàng kim chóng qua. Nay, một sự hồi sinh đang đặt ra những kỳ vọng mới ở ngân hàng "lận đận" này…
Mười năm trước, Eximbank là một ngân hàng tiếng tăm. Nhưng thời hoàng kim chóng qua. Nay, một sự hồi sinh đang đặt ra những kỳ vọng mới ở ngân hàng "lận đận" này…
“Tất cả các giám đốc chi nhánh không báo cáo thành tích, chỉ bàn những việc chưa làm được và cần cơ chế, chính sách gì. Phải bàn cho ra biện pháp, hướng xử lý. Ai không làm được, kể cả tôi, xin từ chức”, ông Nguyễn Gia Định, Tổng giám đốc Ngân hàng Thương mại cổ phần Xuất nhập khẩu (Eximbank) chưa dứt lời trong cuộc họp triển khai nhiệm vụ, kế hoạch năm 2005, bên dưới đã có tiếng rì rầm: “Từ chức dễ quá. Ở lại làm cho ra lợi nhuận mới khó”.
Thời điểm đó là tháng 1/2005, Eximbank, sau nhiều năm “im hơi lặng tiếng” do bị kiểm soát đặc biệt, vừa phát hành 200 tỉ đồng cổ phiếu tăng vốn, và nợ xấu còn tới 476 tỉ đồng.
Trước ngày “cắt phao”
Việc phát hành thêm cổ phiếu vào cuối năm 2003, một mặt giúp Eximbank cơ cấu lại nguồn vốn, tăng năng lực tài chính, nâng hệ số an toàn của ngân hàng từ 7,16% lên 10,02% (quy định của Ngân hàng Nhà nước là 8%); mặt khác tạo áp lực nặng nề từ phía cổ đông muốn được chia cổ tức.
Chia cổ tức trong điều kiện phải giải quyết toàn bộ nợ xấu còn lại gần như là “nhiệm vụ bất khả thi”. Các chi nhánh Eximbank được chỉ đạo phải tự cân đối nợ. Các chi nhánh có thể mở rộng quy mô nhưng phải tiết kiệm chi phí và tăng hiệu suất lao động. Các phòng, ban và lãnh đạo Eximbank nhìn nhau với quyết tâm xen lẫn âu lo: phải làm hết sức vì Ngân hàng Nhà nước chuẩn bị tháo “phao hỗ trợ”, tiến tới cắt phao và ngân hàng phải “tự bơi”.
Mười năm trước Eximbank là một ngân hàng tiếng tăm, qua mặt tất cả các tổ chức tín dụng cổ phần về thanh toán xuất nhập khẩu, chỉ đứng sau Vietcombank. Nhưng thời hoàng kim qua mau khi Eximbank bị cuốn vào cơn lốc kinh doanh thua lỗ, nợ cho vay và bảo lãnh không đòi được.
Năm 2000, ông Trương Văn Phước, nay là Vụ trưởng Vụ Quản lý ngoại hối, Ngân hàng Nhà nước, nguyên Phó giám đốc Vietcombank Tp.HCM, được “gợi ý” làm Tổng giám đốc Eximbank. Có người đã nói với ông: “Eximbank như máy bay đang rơi, coi chừng nó rớt”. Nhưng ông Phước vẫn quyết định về Eximbank, và cùng với cả tập thể bắt tay khôi phục ngân hàng.
Xử lý khối nợ cả ngàn tỉ đồng đòi hỏi phải có sự kiên nhẫn. Những cuộc họp về nợ của Eximbank đều có đại diện Ngân hàng Nhà nước tham dự. Những “chuyên gia xử lý nợ” của ngành ngân hàng được Eximbank tham khảo ý kiến.
Nợ của Eximbank, không giống nợ của những ngân hàng khác như Việt Hoa, Đại Nam, Quế Đô, Mê Kông, đòi hỏi một cơ chế linh hoạt với sự hỗ trợ của nhiều ngành mới có thể giải quyết.
Để phát mãi những tài sản thế chấp, chủ yếu là đất đai, nhà xưởng nhằm thu hồi vốn, ngân hàng buộc phải “ôm trọn” phần nhiêu khê là hoàn tất thủ tục giấy tờ. Cho đến quí 3/2004, sau khi công ty mua bán nợ của Bộ Tài chính mua lại một số khoản nợ có thế chấp của Eximbank, ngân hàng mới gần “sạch sẽ”.
Vừa xử lý nợ vừa phải kinh doanh, Eximbank bắt đầu thay đổi, đặc biệt trong kinh doanh ngoại hối. Những năm 2000 - 2001, giá mua bán ngoại tệ niêm yết hàng ngày của các ngân hàng bao giờ cũng thấp hơn giá của Vietcombank, nhưng Eximbank cạnh tranh bằng cách chào giá mua cao hơn và giá bán thấp hơn giá của Ngân hàng Ngoại thương. Phí thanh toán xuất nhập khẩu của Eximbank cũng cạnh tranh hơn các ngân hàng khác. Kết quả là một số doanh nghiệp xuất nhập khẩu lớn đã quay trở lại với Eximbank.
Tín dụng được mở rộng dần một cách thận trọng cùng với việc ngân hàng đưa ra những sản phẩm kinh doanh vàng, tiền tệ mới. Eximbank cho đến nay, vẫn là ngân hàng duy nhất, ngày ngày cung cấp cho khách hàng bản tin nhận định về sự biến động giá vàng và các loại ngoại tệ.
Eximbank có lẽ cũng là ngân hàng duy nhất, mà ngay ở lối vào chính của hội sở, đặt ti vi màn hình lớn thông báo biến động giá ngoại tệ trên thị trường quốc tế từng giây. Tám giờ sáng, vào Eximbank, đã thấy những khách hàng mắt dán vào màn hình tiền tệ. Họ là những cá nhân đang sử dụng các nghiệp vụ phái sinh (derivatives) của ngân hàng.
Ông Nguyễn Gia Định cho biết cơ sở vật chất của Eximbank còn nghèo, nhưng cũng vừa xây thêm được một khu nhà bốn tầng, tới đây sẽ dời phòng kinh doanh ngoại tệ qua, và sẽ lập sàn, đặt bảng điện tử ghi nhận sự biến động giá cả ngoại tệ giống như bảng điện tử cổ phiếu ở các công ty chứng khoán.
Mục tiêu thị phần
Từ năm 2001 Eximbank có lãi trở lại, tốc độ tăng chênh lệch thu chi năm sau gấp đôi năm trước, nhưng tất cả lợi nhuận đều phải trích dự phòng rủi ro.
Năm 2005 lợi nhuận trước thuế của Eximbank lên tới 244 tỉ đồng, không những đủ bù đắp nợ mà còn dư 25 tỉ đồng. Eximbank quyết định chia cổ tức cho cổ đông 3,1%. Với những ngân hàng khác, 3,1% chẳng phải là con số đáng kể, nhưng với Eximbank nó đánh dấu bước chuyển vượt bậc.
Ông Định nói: “Chúng tôi đã thực hiện được lời hứa với cổ đông là có cổ tức. Eximbank gần như hết nợ tồn đọng, nợ quá hạn hiện chỉ còn 3,6% tổng dư nợ. Chúng tôi còn một số tài sản thế chấp mà việc xử lý trong năm nay sẽ mang lại những khoản thu không nhỏ”.
Thoát khỏi giai đoạn khó khăn, Eximbank giờ đây đặt mục tiêu rõ ràng không chỉ lợi nhuận mà là thị phần trên thị trường tài chính.
Để lấy lại thị phần đã mất, Eximbank thậm chí có thể chấp nhận giảm lợi nhuận nhưng tung ra phí cạnh tranh trong khi tăng chất lượng dịch vụ thông qua đào tạo nhân viên, tăng cường tiếp thị và nhất là phân khúc khách hàng để có chính sách cụ thể với từng đối tượng.
Mảng kinh doanh ngoại tệ, vốn là thế mạnh của ngân hàng, được đào sâu.
Năm ngoái doanh số kinh doanh ngoại tệ của Eximbank đạt 6,3 tỉ đô la Mỹ. Lợi nhuận kinh doanh ngoại tệ đóng góp 22% trong tổng lợi nhuận của ngân hàng. Ngoài việc sẽ mở rộng nghiệp vụ phái sinh, giao dịch điện tử, áp dụng giao dịch tại nhà với một số khách hàng, Eximbank đang hoàn chỉnh kết nối mua bán vàng quốc tế trực tuyến với ngân hàng BPL (Zurich, Thụy Sỹ), vốn là ngân hàng bán vàng trực tiếp nhiều nhất cho Việt Nam hiện nay.
Bên cạnh đó, hai điểm nhấn của Eximbank trong năm 2006 đã được xác định: đầu tư cho công nghệ giai đoạn 2 thêm 2,5 triệu đô la Mỹ và tăng năng lực tài chính. Eximbank dự kiến nâng cấp máy chủ, phần mềm để kết nối trực tiếp với những khách hàng có số dư tiền gửi và thanh toán lớn (trong lĩnh vực này hiện chỉ có Vietcombank kết nối trực tiếp với các doanh nghiệp dầu khí).
Từ hai năm trước Eximbank đã kết nối với Vietcombank và các giao dịch trực tuyến giữa hai ngân hàng đã gần như giao dịch nội bộ. Tham vọng của Eximbank là tới đây sẽ mở cổng kết nối với các ngân hàng quốc doanh còn lại.
Về năng lực tài chính, ông Định cho biết: “Chúng tôi sẽ tăng vốn lên 1.200 tỉ đồng thông qua phát hành cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu và đối tác chiến lược nước ngoài”.
Eximbank dự kiến bán 20% cổ phần cho những ngân hàng nước ngoài có khả năng hỗ trợ về công nghệ và đào tạo trong nửa đầu năm nay. Số tiền chênh lệch từ các đợt chuyển nhượng cổ phiếu sẽ được dành để tăng vốn và đầu tư cho nhân lực nhằm tái cấu trúc mô hình quản trị, tách bạch khâu kinh doanh và quản trị rủi ro.
TBKTSG
