Fed chưa thể tăng lãi suất trong năm 2010
Theo báo cáo của Fed (NHTW Mỹ), tỉ lệ thất nghiệp trong tháng 3 giảm và hoạt động công nghiệp tăng cao nhất trong 5 tháng qua, làm tăng hy vọng là kinh tế Mỹ tiếp tục phục hồi mà không cần sự hỗ trợ của chính phủ. Tỉ lệ thất nghiệp giảm và là lần thứ hai kể từ tháng 12/2007, khi kinh tế rơi vào suy thoái. Chỉ số công nghiệp Mỹ tăng từ 56,5 điểm trong tháng 2 lên 59,6 điểm, mức cao nhất kể từ tháng 7/2004, trong khi kỳ vọng thị trường là 57,0 điểm. Đồng USD tiếp tục tăng giá so với yên nhật trong 7 tháng qua, giá trái phiếu chính phủ giảm do các nhà đầu tư chuyển sang đầu tư vào cổ phiếu và khu vực sản xuất thực. Mặc dù việc giảm thâm hụt trên bảng cân đối tài sản của NHTW có thể kéo dài trong 2 thập kỷ và thâm hụt tài khóa tăng lên, nhưng vẫn nằm trong tầm kiểm soát và chính phủ đã tính đến các phương án giải quyết.
Dữ liệu cho thấy, phục hồi kinh tế đã bước sang giai đoạn bền vững. Trong đó, sản xuất công nghiệp đã đưa kinh tế thoát khỏi suy thoái trầm trọng nhất sau khủng hoảng 1929-1933. Tuy nhiên, khu vực xây dựng còn yếu ớt với mức chi tiêu giảm 4 tháng liên tiếp xuống mức thấp nhất trong hơn 7 năm qua, từ xây dựng nhà ở đến các công trình công cộng, các bang và thành phố đang vật lộn trong việc duy trì các dịch vụ cơ bản. Thị trường lao động ì ạch, số người thất nghiệp vẫn cao trong dài hạn và chiếm tỉ trọng 9,75 trong 2 tháng qua, khoảng 40% số người thất nghiệp đã mất việc làm quá 6 tháng, ảnh hưởng đến thu nhập và nhu cầu sức mua, trong khi chi tiêu của người tiêu dùng Mỹ thường chiếm 70% qui mô của nền kinh tế. Cụ thể là, tín dụng tiêu dùng trong tháng 2 tại Mỹ giảm sâu hơn kỳ vọng, nhu cầu vay vốn giảm 11,5 tỉ USD sau khi tăng 10,6 tỉ USD vào tháng 1, làm tăng áp lực nợ nần nếu không cải thiện thị trường lao động.
Khu vực bất động sản thương mại vẫn khó khăn, là nỗi lo đối với công đồng và ngân hàng đã cho vay lĩnh vực này, các ngân hàng đang vật lộn với các khoản thua lỗ đối với cho vay bất động sản. Trong quí 1, đã có 41 ngân hàng đổ vỡ, và Quỹ Bảo hiểm Tiền gửi Liên bang sẽ giảm khoảng 7 tỷ USD. Năm ngoái là năm có số ngân hàng đóng cửa cao nhất gồm 140 ngân hàng, số tiền bảo hiểm mà Tổng công ty Bảo hiểm Tiền gửi Liên bang (FDIC) phải trả vượt trên 30 tỷ USD. Theo báo cáo của Fed, số ngân hàng bị đóng cửa có thể tăng trong những tháng tới, do ngày càng có nhiều khoản tiền cho vay để mua tài sản thương mại và bất động sản không trả đúng hạn. Số ngân hàng trong danh sách các ngân hàng "có vấn đề" của FDIC tăng lên con số hơn 700 ngân hàng vào cuối năm ngoái, so với hơn 550 ngân hàng vào cuối quí III/2009. FDIC dự kiến sẽ phải thanh toán khoảng 100 tỷ USD tiền bảo hiểm do các ngân hàng đổ vỡ trong bốn năm 2010-2013.
Do phục hồi kinh tế chưa bền vững và việc giảm thâm hụt trên bảng cân đối tài sản của NHTW có thể kéo dài trong 2 thập kỷ, việc duy trì lãi suất thấp thêm một thời gian là cần thiết, thậm chí lâu hơn so với kỳ vọng của các nhà đầu tư là Fed có thể tăng lãi suất vào tháng 11 này. Tại cuộc họp vào tháng 3 mới đây, lãnh đạo NHTW cam kết giữ nguyên mục tiêu lãi suất chuẩn trong giới hạn 0,0-0,25%, được áp dụng từ tháng 12/2008 đồng thời với việc theo dõi quá trình phục hồi kinh tế, sử dụng các công cụ điều chỉnh hoặc giám sát đối với CSTT nhằm chống bong bóng tài sản mặc dù lạm phát không phải là vấn đề đáng lo ngại trong tương lai gần, thực hiện tái cơ cấu các khoản tín dụng thương mại đối với thị trường bất động sản nhằm giảm nhẹ áp lực cả trên thị trường bất động sản và cho vay doanh nghiệp nhỏ, góp phần ổn định khu vực tài chính và đảm bảo tăng trưởng bền vững. Theo Fed, lãi suất bình thường chỉ được áp dụng trở lại tùy theo tiến triển của việc làm, lạm phát và các chỉ số kinh tế vĩ mô cơ bản khác.
Nền kinh tế Mỹ còn phải đối mặt với nhiều khó khăn, nổi bật là thị trường lao động yếu ớt, khu vực nhà ở chưa phục hồi một cách thuyết phục, khu vực ngân hàng còn gặp nhiều khó khăn, thâm hụt tài khóa còn đứng ở mức cao.
Văn Thanh
SBV
