Hy Lạp: Nợ lút đầu vì dân khai man thuế và “tiền bôi trơn”
Nếu người dân không khai man thuế, và quan chức không tham nhũng, Hy Lạp có thể nhẹ nhàng chấm dứt khủng hoảng nợ.
Khai man thu nhập để trốn thuế là một tệ nạn phổ biến ở Hy Lạp, gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngân sách Nhà nước. Tại vùng ngoại ô miền Bắc giàu có của thủ đô Athens, nơi nhiệt độ mùa hè thường lên đến hơn 350C, chỉ có 324 người dân khai trong tờ khai thuế rằng mình có hồ bơi riêng. Nhưng nhờ ảnh vệ tinh chụp khu vực này, các điều tra viên ngành thuế đưa ra một con số hoàn toàn khác biệt: 16.974 hồ bơi!
Nhiều nghiên cứu khác nhau, trong đó có một nghiên cứu của liên đoàn Công nghiệp Hy Lạp trong năm ngoái, ước tính chính phủ có thể bị thất thoát đến 30 tỉ USD tiền thuế hàng năm, một số tiền đủ để giải quyết xong vấn đề nợ nần hiện nay của nước này.
Trong 10 năm qua, Hy Lạp thường thất thu thuế, ngay cả khi nền kinh tế nước này đang phát triển mạnh. Báo cáo của EU năm 2008 cho thấy trong giai đoạn 2000-2007, tăng trưởng GDP danh nghĩa của nước này đạt 8,25%, nhưng tăng trưởng về thu thuế chỉ là 7%.
Bác sĩ khai “nghèo”
Theo các chuyên gia, những kẻ trốn thuế chuyên nghiệp nhất nằm trong số chủ nhân các cơ sở tư nhân. Họ không chỉ là tài xế taxi, chủ nhà hàng hay thợ điện, mà cả kiến trúc sư, luật sư, kỹ sư và bác sĩ.
Mới đây, khi kiểm tra tờ khai thuế của 150 bác sĩ có phòng mạch ở khu Kolonaki giàu có, nơi có các cửa hiệu thời trang cao cấp Prada và Chanel, cơ quan thuế nhận thấy hơn 50% số bác sĩ này khai thu nhập ít hơn 40.000 USD/năm. Thậm chí 34 bác sĩ khai họ chỉ kiếm được dưới 13.300 USD – tức dưới ngưỡng phải đóng thuế.
Ông Plaskovitis, Tổng thư ký bộ Tài chính Hy Lạp, người phụ trách cải tổ thuế, cho biết những con số đó hoàn toàn không thể tin được. Ông nói: “Nhất định họ phải có thu nhập cao hơn để có đủ tiền thuê văn phòng ở khu đó”.
Ông nói trong năm ngoái chỉ có vài ngàn công dân trong đất nước 11 triệu dân này khai có thu nhập hơn 132.000 USD/năm. “Có nhiều người vừa có nhà ở thành phố, vừa có nhà ở miền quê, có 2 xe hơi và thậm chí có cả du thuyền nhỏ, nhưng vẫn cứ khai họ chỉ kiếm được 12.000 Euro, tức khoảng 15.900 USD/năm”, ông Plaskovitis nói.
Tiền thuế “cưa ba”
Thời gian gần đây, Hy Lạp ban hành nhiều chính sách thuế mới, hy vọng thu lại được khoản thuế thất thoát. Những thay đổi đó dấy lên phản đối và bất bình sâu sắc ở một số giới trong xã hội.
Ông Stathis Tsoukalos, 60 tuổi, chủ tịch hiệp hội Bác sĩ bệnh viện công, nhấn mạnh việc bãi bỏ quy chế thuế đặc biệt dành cho bác sĩ là quá mạnh tay và không công bằng. Theo ông, mức thuế đặc biệt dành cho bác sĩ của các bệnh viện công là để bù đắp mức lương quá thấp của họ. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng thu nhập của bác sĩ bệnh viện công không thấp, vì người dân thường phải lót tay cho các bác sĩ bệnh viện công một khoản được gọi là “fakelaki” (phong bì nhỏ), để được sự chăm sóc chu đáo.
Người dân nghi ngờ tính hiệu lực của những chính sách thuế này vì họ cho rằng cán bộ thuế là đối tượng dễ hối lộ nhất. Một số người nói rằng các dàn xếp về thuế thường được thực hiện theo kiểu “chia ba”, trong đó tiền thuế được chia làm ba phần: một phần nộp cho nhà nước, một phần dành “tặng” cán bộ thu thuế, và phần còn lại... vẫn nằm trong túi người phải đóng thuế.
Ngoài quan thuế, các loại quan chức khác cũng tham nhũng. Chẳng hạn, để được cấp một giấy chứng nhận đạt yêu cầu thanh tra về khí thải, người ta phải chi 300 Euro, tức 400 USD, cho thanh tra viên.
Nhiều nghiên cứu gần đây kết luận những hoạt động “kinh tế ngầm” trốn thuế, tham nhũng ở Hy Lạp chiếm đến 20-30% GDP của nước này. Friedrich Schneider, chủ nhiệm khoa Kinh tế của trường đại học Johannes Kepler ở Linz, Áo, cho biết nền kinh tế ngầm của Hy Lạp chiếm 25% GDP trong năm 2009 và con số này có thể tăng lên 25,2% trong năm nay. Trong khi đó, nền kinh tế ngầm ở Mỹ ước tính chỉ chiếm 7,8% GDP.
Bởi vậy, không chỉ người dân Hy Lạp, thậm chí Liên minh châu Âu (EU) cũng nghi ngờ khả năng cải thiện tình hình thu thuế của những chính sách mới mà chính phủ Hy Lạp đưa ra. Chính phủ Hy Lạp đặt chỉ tiêu thu thuế thu nhập trong năm nay cao hơn năm ngoái 1,6 tỉ USD. Nhưng các quan chức EU hoài nghi về con số này, thậm chí không cho phép đưa con số này vào dự toán thu ngân sách để sử dụng trong các cuộc thương thảo về trợ cấp của EU.
Mai Hưng (New York Times)
Sài Gòn Tiếp thị
