Jack Ma bất ngờ trở thành quân cờ chiến lược của ông Tập trong cuộc chiến công nghệ
Sự xuất hiện của các công nghệ tiên tiến về AI và chip do Alibaba phát triển trên sóng truyền hình quốc gia là một động thái rõ ràng, nhằm nhấn mạnh sức mạnh và vai trò chiến lược của tập đoàn trong bối cảnh hiện tại.
Đồng sáng lập Tập đoàn Alibaba, Jack Ma, gần như không xuất hiện trước công chúng kể từ năm 2020. Ảnh: Reuters
|
Sự trở lại của nhà sáng lập Tập đoàn Alibaba, Jack Ma, người từng bị xem là thất thế vì chỉ trích các quy định của Chính phủ. Nhưng giới công nghệ Trung Quốc ngày càng rộ lên đồn đoán rằng vị tỷ phú này đã được “minh oan” trong mắt Chủ tịch Tập Cận Bình. Động thái này diễn ra trong bối cảnh Bắc Kinh đang tìm cách củng cố ngành công nghiệp chip và trí tuệ nhân tạo trong nước.
Một dấu hiệu cho thấy sự trở lại của ông Ma và Alibaba đã xuất hiện trên Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc (CCTV) vào tuần trước. Cụ thể, trong chương trình tin tức hàng đầu Tân Văn Liên Bố (Xinwen Lianbo) phát sóng ngày 16/09, Thủ tướng Lý Cường đã có chuyến thăm trung tâm dữ liệu ở tỉnh Thanh Hải. Tại đây, ông Lý Cường đã xem một bảng so sánh giữa chip AI của Nvidia và chip bán dẫn do Pingtouge, công ty con 100% vốn của Alibaba, phát triển.
Theo bảng so sánh, chip bán dẫn PPU của Pingtouge có các chỉ số hiệu suất tương đương với chip H20, sản phẩm được Nvidia thiết kế riêng cho thị trường Trung Quốc. Bản tin cũng cho biết nhà mạng không dây China Unicom đã triển khai dịch vụ Alibaba Cloud.
Cùng thời điểm bản tin được phát sóng, một đoạn video ghi lại cảnh Jack Ma trò chuyện với các giám đốc điều hành Alibaba tại một quán bar đã lan truyền chóng mặt trên mạng xã hội. Cụm từ “Làm cho Alibaba vĩ đại trở lại” (Make Alibaba Great Again) cũng bắt đầu trở thành xu hướng.
Ngày hôm sau, nhiều nguồn tin cho biết chính quyền Trung Quốc đã cấm các công ty công nghệ lớn mua chip Nvidia. Thông tin này xuất hiện ngay trước cuộc điện đàm giữa ông Tập và Tổng thống Mỹ Donald Trump vào ngày 19/09.
Chuỗi sự kiện tuần trước là một tín hiệu cho thấy Alibaba và Jack Ma không còn là mục tiêu của chiến dịch gây áp lực, khi ông Tập đang dần nới lỏng sự kìm kẹp đối với các công ty công nghệ.
Jack Ma đã lui về ở ẩn từ cuối năm 2020. Có nhiều đồn đoán về lý do ông vắng mặt, trong đó có việc ông nổi tiếng là người thẳng thắn chỉ trích chính phủ.
“Sự đổi mới tốt không sợ quy định, mà chỉ sợ quy định lỗi thời”, Jack Ma phát biểu vào tháng 10/2020.
Ngoài ra, còn có những đồn đoán sâu xa hơn về mối liên hệ của Jack Ma với cái gọi là “phe Thượng Hải” xoay quanh cố Chủ tịch Giang Trạch Dân, người được cho là có mâu thuẫn với ông Tập.
Vào thời điểm đó, sự lớn mạnh của Ant Group, chi nhánh tài chính của Alibaba, được cho là đã khiến ông Tập không hài lòng. Ant đã huy động được 2,100 tỷ Nhân dân tệ (NDT) - tương đương 294 tỷ USD theo tỷ giá hiện tại - từ các khoản vay vi mô qua điện thoại thông minh và nắm toàn quyền kiểm soát dữ liệu tín dụng.
Tuy nhiên, bên thực sự giải ngân các khoản vay này lại là các ngân hàng khu vực và tổ chức tài chính truyền thống. Do đó, một loạt vụ vỡ nợ có thể gây ra rủi ro hệ thống nghiêm trọng.
Sau đó, vào tháng 11/2020, giới chức trách đã đình chỉ thương vụ IPO của Ant Group, một động thái được cho là nhằm kiềm chế “sự bành trướng vốn một cách mất trật tự”.
Sau vụ việc, Jack Ma rời Trung Quốc, nhiều người cho là tự lưu vong khi ông lần lượt xuất hiện ở Nhật Bản và châu Âu. Sau khi ông Ma từ bỏ quyền kiểm soát tại Ant, Alibaba đã công bố kế hoạch đầu tư 380 tỷ NDT vào AI.
Khi ông Ma không còn là tâm điểm và ban lãnh đạo công ty giữ im lặng, ông Tập đã mời Jack Ma tham dự một hội nghị thượng đỉnh dành cho doanh nghiệp tư nhân vào tháng 2 năm nay. Trong số 31 doanh nghiệp được mời, có 6 công ty đặt trụ sở tại tỉnh Chiết Giang, bao gồm cả Alibaba.
Chiết Giang vốn nổi tiếng là một vùng đất kinh doanh thịnh vượng, nơi các thương nhân Ôn Châu xưa kia đã xây dựng nên những đế chế kinh doanh. Hội nghị thượng đỉnh này được xem là tín hiệu cho thấy Trung Quốc sẵn sàng để Jack Ma tiếp tục hoạt động như một doanh nhân.
Cổ phiếu Alibaba đã tăng giá gần gấp đôi kể từ tháng 1/2025. Ông Wang Shenshen, chiến lược gia cấp cao về cổ phiếu Trung Quốc tại Mizuho Securities (Nhật Bản), cho biết trong mùa hè này, ông đã gặp gỡ một số nhà đầu tư đang tăng cường nắm giữ cổ phiếu Trung Quốc thông qua chương trình Nhà đầu tư Tổ chức Nước ngoài Đủ điều kiện (QFII).
“Nếu ông Tập tận dụng được sự đổi mới của khu vực tư nhân, ông ấy có thể chống chọi với áp lực từ Mỹ”, ông Wang trích nhận định của các nhà đầu tư.
Các công ty Trung Quốc đã và đang cải thiện năng lực công nghệ. Gã khổng lồ thiết bị viễn thông ZTE từng bị đẩy đến bờ vực phá sản vì các lệnh kiểm soát xuất khẩu của Mỹ. Trong khi đó, Huawei cũng phải mất bốn năm mới phục hồi được đà sụt giảm doanh số.
Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, dường như không có công ty công nghệ Trung Quốc nào mang nguy cơ sụp đổ tài chính, bất kể Mỹ có siết chặt các biện pháp hạn chế đến đâu.
Đối với nhiều nhà đầu tư nước ngoài, việc không đầu tư vào Alibaba bị xem là một rủi ro. Các quỹ phòng hộ nổi tiếng như BlueCrest Capital Management và D.E. Shaw đã tăng cường nắm giữ cổ phiếu của công ty này trong quý 2 (từ tháng 4 đến tháng 6). Gần đây, Ark Invest của bà Cathie Wood cũng đã mua vào cổ phiếu Alibaba.
Sự tự tin ngày càng lớn của ông Tập một phần đến từ sự trỗi dậy của ngành công nghiệp bán dẫn Trung Quốc.
Dù còn một chặng đường dài để bắt kịp xưởng đúc chip hàng đầu là Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. (TSMC), Semiconductor Manufacturing International Corp. (SMIC) vẫn được định giá hơn 90 tỷ USD. Một chuỗi cung ứng hoàn chỉnh cũng đã được thiết lập, bao gồm công ty chip AI Cambricon Technologies, nhà sản xuất thiết bị làm chip Naura Technology Group và nhà sản xuất cảm biến OmniVision Integrated Circuits Group.
Quốc An (Theo Nikkei Asia)
