Khi sống cạnh... người khổng lồ

Khi sống cạnh... người khổng lồ

Những áp lực cạnh tranh từ Trung Quốc (TQ) khiến các nhà máy, xí nghiệp ở Đông Nam Á (ĐNÁ) phải tích cực điều chỉnh mình để tồn tại.

 

Kinh nghiệm cho thấy những doanh nghiệp nào điều chỉnh theo hướng chuyên môn hóa hoặc nhắm vào những đối tượng khách hàng cụ thể hơn sẽ tránh được sức ép của TQ.

 

Chỉ vài năm trước, nhà doanh nghiệp Hàn Quốc Park Sung Chun thầm nghĩ các nhà máy ở TQ sẽ đánh bật xưởng làm giày của ông gần thủ đô Jakarta (Indonesia) bằng mức giá cạnh tranh.

Đến nay thì mặc dù giá lao động đắt hơn và năng suất của xí nghiệp thấp hơn nhưng ông Park nói mình vẫn có thể cạnh tranh bằng cách buộc nhà cung cấp hạ giá vật liệu, chấn chỉnh lại mạng lưới vận chuyển, và chắt lọc các sản phẩm, tập trung vào loại giày tập đi bộ, ủng lao động và chú trọng hơn giày cho phụ nữ.

 

"Không thể đọ sức với TQ về các loại giày thể thao giá rẻ vì thế hiện nay chúng tôi phải chuyên biệt hóa" - ông Park tiết lộ. Thay vì chú trọng thị trường Mỹ, ông Park tập trung khai thác thị trường châu Âu và Trung Đông do khoảng cách vận chuyển ngắn hơn.

 

Tự điều chỉnh

Các nhà sản xuất khắp ĐNÁ đều có ý kiến tương tự. Cách đây vài năm, những nhà máy, xí nghiệp từ Cebu (Philippines) cho đến Surabaya (Indonesia) lo sợ sẽ bị hàng hóa xuất khẩu của TQ bóp nghẹt và tạo ra một viễn cảnh khu vực phải phụ thuộc vào nguyên vật liệu thô để tồn tại.

 

Nhưng hiện nay, các nhà chế tạo ĐNÁ từ linh kiện xe hơi cho đến đồ điện tử, quần áo... thích ứng với thách thức từ TQ bằng cách tự nâng mình lên để tiếp cận thị trường cao cấp hơn và đa dạng hóa thị trường. Giới doanh nghiệp khu vực cũng hưởng lợi từ những nhà đầu tư không muốn chỉ tập trung làm ăn tại TQ.

 

"Không ai muốn đặt hết số trứng trong một chiếc giỏ" - Terry Weir, phó chủ tịch Công ty bán dẫn Thái Lan Hana Microelectronics, ví von. Ông cho rằng Thái Lan, Singapore, Malaysia và Philippines đều có chỗ đứng trong lĩnh vực chế tạo ở châu Á.

Trên thực tế các nhà máy, xí nghiệp ở ĐNÁ gần đây đang ăn nên làm ra. Giá trị xuất khẩu hàng hóa đạt 365 tỉ USD năm ngoái, gấp đôi một thập kỷ trước. Cùng thời gian này, trong khi TQ tăng thị phần thương mại thế giới từ 2,2% lên 5,3%, ĐNÁ đã giữ vững thị phần 4,4%.

 

"Nỗi lo TQ làm tăng khả năng cạnh tranh ở ĐNÁ", nhà kinh tế Cliff Tan thuộc Citigroup ở Singapore nhận xét. Điều này có nghĩa các công ty trong khu vực nhìn chung hiệu quả hơn cách đây năm năm. Lấy ví dụ, đảo Penang - nơi sản xuất đồ điện tử chủ chốt của Malaysia - mất 40.000 việc làm trong năm năm qua nhưng lượng xuất khẩu lại tăng 40%.

Bên cạnh đó, TQ còn là nguồn mua vào lượng hàng lớn chứ không hẳn chỉ là một nơi tạo ra cạnh tranh. Năm ngoái TQ mua lượng hàng hóa trị giá 13 tỉ USD từ Malaysia (hơn 10% lượng hàng xuất khẩu của Malaysia), tăng 2,5% so với tám năm trước. Trên 80% lượng hàng này là hàng chế tạo như các bộ vi xử lý của Intel.

 

Tính toàn khu vực, TQ tiêu thụ 12% lượng hàng xuất khẩu, hơn hai lần so với năm 1997. "Trong khi TQ trở thành công xưởng của thế giới và là thị trường màu mỡ, chúng ta ở ĐNÁ đang trở thành các nhà cung cấp chủ chốt cho TQ" - Bộ trưởng Thương mại Indonesia Mari Pangestu phát biểu.

 

Sáng tạo hơn

Xu hướng trên vẫn diễn ra mặc dù các đồng tiền trong khu vực mạnh lên. Kể từ tháng tám vừa qua, đồng đôla Singapore tăng 4,2% so với đồng USD và đồng baht của Thái Lan nhảy vọt đến 7,2%. Đồng ringgit vẫn được gắn với USD nhưng điều này có thể thay đổi và giới chuyên gia dự đoán đồng tiền của Malaysia sẽ tăng 10-15%.

 

Dĩ nhiên đồng tiền khu vực tăng lên sẽ làm hàng hóa sản xuất ra đắt hơn hàng TQ nhưng cũng làm hàng hóa nhập khẩu rẻ đi. Mặt khác giới chủ nhà máy trong khu vực có thể tìm mua trang thiết bị bên ngoài để nâng cấp cơ sở sản xuất và vươn lên phía trước so với các đối thủ TQ. Nhà kinh tế Chua Hak Bin thuộc Ngân hàng DBS cho rằng đồng tiền ĐNÁ mạnh lên sẽ cho phép khu vực "tiến thêm những nấc thang" về chế tạo.

Mỗi nước trong khu vực đang tìm những chỗ để chen chân và vươn lên. Lấy ví dụ: 1/3 số bộ vi xử lý được lắp ráp ở Penang và các nhà máy được đặt gần sân bay Penang đang có ít nhất ba chuyến bay chở hàng mỗi ngày đến Mỹ.

 

Trong khi đó, Singapore đã có những nhà máy đúc để làm các con chip trong một thế kỷ nay, số lượng này tiếp tục mở rộng với bốn nhà máy đang được xây dựng với giá trị 6 tỉ USD. Về phần mình, Thái Lan trở thành trung tâm chế tạo linh kiện xe hơi với 700 nhà sản xuất và trị giá 9 tỉ USD/năm.

 

Các nhà chế tạo lớn đã trở thành một phần trong khả năng thích ứng của ĐNÁ. Trong khi đó các hãng nhỏ hơn cũng tìm cách chống chọi lại với những đe dọa từ TQ. Công ty chế tạo đồ gia dụng Koda ở Singapore đã có mức tăng trưởng 25% mỗi năm trong ba năm qua. Koda biết phải làm điều gì đó để cạnh tranh với một TQ đang nổi lên như nhà cung cấp đồ gỗ gia dụng số một thế giới.

 

Vì thế hãng này chuyển hoạt động sản xuất sang VN có chi phí lương thấp hơn TQ, trong khi chính phủ lại có những hình thức khuyến khích về thuế. Koda vẫn giữ nguyên các cơ sở thiết kế và phát triển ở Malaysia cùng lúc tập trung vào các mẫu mã cao cấp, thiết kế phức tạp hơn. Hiện nay, 60% hoạt động sản xuất của Koda đặt tại VN, 30% hoạt động đặt tại Malaysia và chưa đầy 10% tại TQ.

Dĩ nhiên TQ vẫn đang tiếp tục cải thiện kỹ năng chế tạo và năng suất, đồng thời có một thị trường nội địa khổng lồ so với từng quốc gia ĐNÁ. Song các nước trong khu vực đã chứng tỏ khả năng thích ứng tốt như thế nào.

TT