Khủng hoảng nợ Dubai và tác động tâm lý
Khủng hoảng Dubai World bắt đầu hôm thứ tư, ngày 25/11/2009, khi Dubai một phần của Cộng đồng các tiểu vương quốc gia Arập thống nhất (UAE), xin hoãn thanh toán khoản nợ khoảng 80 tỉ USD của nghiệp đoàn Dubai World, chủ yếu là tài sản của Nakheel – một trong những người nổi tiếng và siêu giàu.
Cuộc khủng hoảng này chỉ liên quan đến một tập đoàn hoặc một khu vực nhưng đã bị phóng đại thành vấn đề lớn do cách thức khắc phục hậu quả không được cân nhắc kỹ, các phương tiện thông tin đưa tin một cách vội vàng và không đầy đủ. Đặc biệt, việc chính phủ UAE nói là không chịu trách nhiệm về các khoản nợ của Dubai World đã làm tăng sự lo lắng của các chủ nợ về khả năng bảo lãnh của UAE, các nhà tài chính và đầu tư quốc tế chú ý hơn tới việc bảo lãnh cho các doanh nghiệp nhà nước và có thể làm tăng việc đánh giá lại rủi ro thương mại và tài sản. Khoản nợ của Dubai World là 59 tỉ $ đã gây sốc cho các nhà đầu tư, nếu khất nợ đến cuối tháng 5/2010 thì chi phí tăng thêm cho việc tái cơ cấu là 5,7 tỉ USD lên 31,7 tỉ USD (chi phí trước đây là 26 tỷ USD). Tờ báo Khaleej Times chỉ trích Chính phủ là đã hạ thấp tính minh bạch thị trường và uy tín của Dubai, việc xin hoãn trả nợ 6 tháng cần được thảo luận với các nhà tạo lập thị trường chứ không phải Chính phủ.
Từ nhiều năm qua, Dubai World hoạt động độc lập và không cần sự hỗ trợ hay bảo lãnh của Chính phủ, nợ chính phủ của Dubai World chỉ là 10 tỉ USD, và Dubai World chỉ xin hoãn trả nợ 6 tháng chứ không phải là nghiệp đoàn này bị phá sản. Do Dubai World là tập đoàn nhà nước, và Chính phủ UAE đã đứng ra dàn xếp và giúp Dubai World khắc phục khó khăn, UAE cũng không cần đến sự hỗ trợ của IMF, nhưng “câu nói lỡ lời” của Chính phủ UAE đã làm giới đầu tư lo lắng và nghi ngờ về tình hình tài chính của UAE và các nước xuất khẩu dầu mỏ Trung Đông. Hôm thứ hai, ngày 30/11/2009, thị trường chứng khoán UAE đã lao dốc do các nhà đầu tư chờ sự rõ ràng về đề nghị khất nợ của Dubai World, cổ phiếu tại EU cũng giảm do các nhân hàng lo ngại về các khoản cho các doanh nghiệp UAE vay dưới sự bảo lãnh của chính phủ, giá vàng thế giới tiếp tục giảm sau khi đã vượt ngưỡng kháng cự 1.200 USD/oz trước khủng hoảng Dubai do nhiều người suy đoán về một hiệu ứng domino và lượng vàng khá lớn sẽ được tung ra thị trường.
Tuy nhiên, tâm trạng lo âu đã dịu đi và thị trường toàn cầu ổn định trở lại sau khi NHTW UAE hứa sẽ hỗ trợ tài chính thông qua phương thức tăng tính thanh khoản cho các NHTM trong nước, công ty xuất khẩu dầu Dubai cũng hứa sẽ hỗ trợ cho các doanh nghiệp của Dubai. Trên thực tế, nếu không có những khoản hỗ trợ trực tiếp cho Dubai World, thì cũng không ảnh hưởng đến các NHTM trong nước vì những ngân hàng này hoàn toàn có khả năng khắc phục khủng hoảng toàn cầu, chính điều này đã tạo sự yên tâm của nhà đầu tư về các cơ hội đầu tư không rủi ro, rủi ro quốc gia sẽ giảm, mặc dù thị trường hơi sốc một chút.
Việc tái cơ cấu nợ là quyết định khôn ngoan và là mối quan tâm của tất cả các bên về dài hạn, mặc dù có thể làm các chủ nợ ngán ngẩm trong ngắn hạn. Ban lãnh đạo Dubai và UAE sẽ khắc phục vấn đề trong thời gian ngắn, nhưng khủng hoảng đã gây tác động tâm lý trong nhiều tháng tới và có thể ảnh hưởng đến nền tảng tăng trưởng bền vững của UAE. Vì thế, IMF đã giảm dự báo tăng trưởng của UAE năm 2010 xuống còn 2,9% do lo ngại về nợ của Dubai World, nhưng vẫn cao hơn tốc độ 0% của năm 2009. Do Dubai World là một công ty hàng đầu, đề nghị hoãn nợ của nghiệp đoàn này có thể làm tăng chi phí cho vay và tác động đến những nước do nghiệp đoàn khất nợ, thu nhập của người lao động có thể giảm và một số người mất việc làm, phân lớn là lao động từ những nước láng giềng.
Một số nhà đầu tư cho rằng, khủng hoảng Dubai World vẫn là cơ hội tốt để trở lại thị trường, nhưng dường như họ sẽ phải đắn đo nhiều hơn trước khi quyết định đầu tư vào UAE. Sau khủng hoảng nợ Dubai, các nhà đầu tư sẽ lưu tâm hơn đến phân biệt rủi ro quốc gia, họ sẽ yêu cầu mức đền bù cao hơn đối với các khoản nợ của các nền kinh tế kém bền vững tài khóa, các nhà quản lý tài sản sẽ phân tán các loại tài sản theo mức rủi ro hơn là chấp nhận nó một cách bừa bãi.
Khủng hoảng nợ Dubai làm bộc lộ nỗi sợ hãi của các nhà đầu tư hàng đầu thế giới về những mất mát tài chính khổng lồ trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và tốc độ phục hồi chậm chạp với nhiều rủi ro rình rập, khi thế giới vẫn còn phải đối mặt với không ít khó khăn thách thức, đặc biệt là bất ổn chính trị.
Ts. Hoàng Thế Thỏa
SBV
