Kiểm soát quảng cáo: Cần nhiều ngành giúp sức
Ông Trần Minh Chính, Phó cục trưởng Cục Văn hóa - Thông tin cơ sở, Bộ Văn hóa Thông tin, cho rằng việc kiểm soát tính trung thực của quảng cáo đã được các cơ quan quản lý quan tâm, nhưng cần sự phối hợp của nhiều ngành, nhiều cơ quan chức năng mới có thể làm triệt để...
Ông Trần Minh Chính, Phó cục trưởng Cục Văn hóa - Thông tin cơ sở, Bộ Văn hóa Thông tin, cho rằng việc kiểm soát tính trung thực của quảng cáo đã được các cơ quan quản lý quan tâm, nhưng cần sự phối hợp của nhiều ngành, nhiều cơ quan chức năng mới có thể làm triệt để.
Ông nghĩ gì khi nhiều người dân cứ xem, nghe quảng cáo lại bảo: “Ôi, quảng áo ấy mà, tin làm sao được!”?
Có tình trạng ấy. Nhưng có lẽ không phải đa số người dân nghĩ thế, vì ngành quảng cáo vẫn đang phát triển. Nói như thế vô hình trung chúng ta lại phủ nhận vai trò của quảng cáo. Nhưng qua đó có thể thấy, công tác quản lý quảng cáo cần phải đẩy mạnh hơn nữa để hạn chế được những quảng cáo không trung thực, đảm bảo quyền lợi cho người tiêu dùng.
Một số sản phẩm quảng cáo hiện nay có thông tin giả và thông tin thật. Trong thị trường có nhiều loại sản phẩm cùng loại, người ta muốn bán được nhiều hàng hơn các doanh nghiệp cùng cung cấp sản phẩm. Vì vậy cần có những yếu tố độc đáo trong quảng cáo để thu hút người tiêu dùng. Và mục tiêu lợi nhuận ít nhiều đã thúc đẩy yếu tố không trung thực trong quảng cáo.
Cơ quan quản lý đã đặt ra tiêu chí xác định thế nào là quảng cáo thiếu trung thực chưa?
Quảng cáo gian dối cũng là một trong các điều nghiêm cấm trong hoạt động quảng cáo được quy định tại khoản 4, điều 5, Pháp lệnh Quảng cáo. Tiêu chí xác định quảng cáo không trung thực đã được quy định chi tiết trong khoản 4, điều 3, Nghị định số 24/2003/NĐ-CP. Cụ thể: “Quảng cáo không trung thực là quảng cáo không đúng chất lượng hàng hóa, dịch vụ, không đúng địa chỉ cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ”. Tuy nhiên, đây là một vấn đề tương đối khó kiểm soát.
Hiện nay, việc quản lý nhà nước về vấn đề này thực hiện theo chế độ kiểm tra hồ sơ xin phép thực hiện quảng cáo, nghĩa là phải có các giấy tờ chứng nhận về hàng hóa, dịch vụ đó. Vì vậy, có thể nói, việc kiểm soát quảng cáo trung thực đã được các cơ quan quản lý quan tâm, nhưng cần sự phối hợp của nhiều ngành, nhiều cơ quan chức năng mới có thể làm triệt để được.
Cái khó trong việc quản lý quảng cáo sao cho trung thực là gì?
Bấy lâu nay cái yếu của chúng ta là: Luật lệ thì không thiếu, nhưng việc đưa luật vào đời sống và những cơ quan giám sát đã làm hết sức mình chưa, hay là đã làm việc có hiệu quả thực sự chưa là một khía cạnh khác.
Bên cạnh đó, bản thân doanh nghiệp cũng có người vô tình, có người cố ý lách luật. Nhiều quảng cáo cứ nói sản phẩm tôi là tốt nhất. Hoặc có tình trạng sản phẩm có ba tính năng tốt thôi thì doanh nghiệp ghi đến năm, bảy tính năng.
Những câu chèn vào quảng cáo như hội nha khoa này, hội y khoa nọ khuyên dùng, có giấy chứng nhận của những hội đó kèm theo giấy xin phép quảng cáo không?
Giám sát sự trung thực, chính xác trong quảng cáo phải có sự phối hợp giữa các ngành. Riêng ngành văn hóa chúng tôi không thể biết hết được về cả thuốc chữa bệnh lẫn dầu ăn, xà phòng...
Mới đây chúng tôi đã có những văn bản mang tính liên tịch với các ngành có tính chất đặc biệt để quy định khi quảng cáo một số sản phẩm trong các lĩnh vực. Trước khi đăng quảng cáo, doanh nghiệp phải gửi sản phẩm cho các cơ quan chức năng thẩm định. Nếu đủ tiêu chuẩn mới được đăng quảng cáo.
Muốn quảng cáo sản phẩm trong lĩnh vực y tế phải gửi hồ sơ đăng ký quảng cáo đến các cơ quan của Bộ Y tế hoặc sở y tế theo quy định tại Thông tư liên tịch số 01/2004/TTLT-BVHTT-BYT. Phải có chứng nhận kèm theo đăng quảng cáo. Do đó các câu như trên đều do các cơ quan có thẩm quyền của Bộ Y tế cho phép.
Tuy nhiên, mức độ giám sát đến đâu thì nhiều khi cũng không đảm bảo hết được. Các cơ quan quản lý nhà nước luôn trăn trở về việc ấy.
Cơ quan chức năng đã xử phạt trường hợp nào quảng cáo không trung thực chưa?
Rất nhiều trường hợp đã xử lý. Ví dụ, một hãng sữa bị đối thủ kiện vì đưa tờ rơi có thông số so sánh thành phần dinh dưỡng với các loại sữa khác. Một hãng sản xuất bột nêm bị một hãng mì chính (bột ngọt) kiện vì thông điệp quảng cáo cho rằng có thể dùng thay mì chính trong khi thành phần của sản phẩm này chính là thành phần làm ra mì chính. Một loại nước tương bị kiện vì “nói xấu” về độ đạm trong nước mắm...
Các vụ khiếu kiện này thường được giải quyết thế nào?
Năm vừa rồi chúng tôi có tới vài chục văn bản nhắc nhở các cơ quan quản lý địa phương, các doanh nghiệp làm dịch vụ quảng cáo, cả các cơ quan báo chí... về hoạt động quảng cáo.
Phần lớn các vụ kiện tụng và khiếu kiện về quảng cáo kết thúc bằng việc không đăng quảng cáo đó nữa. Một vài trường hợp có xử phạt hành chính. Tiền phạt cũng đã lên đến nhiều triệu.
TBKTSG
