Làm thế nào để thúc đẩy thanh toán số?
Tại hội thảo “Thanh toán không tiền mặt: Động lực tăng trưởng kinh tế số” được tổ chức sáng ngày 14/06/2025, các chuyên gia đề xuất giải pháp để thúc đẩy thanh toán số phát triển trong tình hình còn nhiều rào cản.
Giảm chi phí để tiểu thương tham gia thương mại điện tử
Bà Lê Hoàng Oanh - Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương cho biết, sự bùng nổ mạnh mẽ của kinh tế số tại Việt Nam đã đóng góp 18.7% vào GDP quốc gia. Việt Nam là nước tăng trưởng hàng đầu về thương mại điện tử khi tăng trưởng trung bình 16-30%/năm. Qua đó, nâng cao hiệu quả hệ thống phân phối hiện đại, thúc đẩy tiêu dùng nội địa và tạo ra nhiều mô hình kinh doanh mới trong thời gian qua.
"Thanh toán số là một trong những yếu tố cốt lõi thúc đẩy tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử nói riêng và nền kinh tế số nói riêng", bà Oanh nhận định.
Bà Lê Hoàng Oanh - Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương
|
Để phát triển kinh tế số, bà Oanh cho biết thanh toán số và thương mại điện tử song hành cùng nhau. Tuy nhiên, trên thực tế tỷ lệ người tiêu dùng thương mại điện tử lựa chọn phương thức thanh toán tiền mặt khi nhận hàng (COD) chiếm đến 77.5%. Lý do là một bộ phận người dân vẫn giữ thói quen và tâm lý sử dụng tiền mặt khi thanh toán.
Bên cạnh đó, tội phạm trong lĩnh vực công nghệ cao và thanh toán điện tử; tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng. Ngoài ra, hạ tầng công nghệ thông tin chưa đồng bộ, nhất là tại vùng nông thôn. Để phát triển thương mại điện tử, tháng 6, Bộ Công Thương ban hành Kế hoạch tổng thể Phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2026 - 2030.
Trong đó, một mục tiêu đáng chú ý mà kế hoạch đạt mục tiêu tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt trong thương mại điện tử đạt 80% vào năm 2030.
Bên cạnh đó, Cục trưởng Cục Thương mại và Kinh tế số đề xuất hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế chính sách, phát triển hạ tầng công nghệ lõi và đảm bảo an toàn, bảo mật. Cung cấp các giải pháp thanh toán không tiền mặt để hỗ trợ tiểu thương chợ truyền thống; Tăng cường kết nối, tích hợp hạ tầng thanh toán không tiền mặt. Đồng thời, cần có giải pháp tiện ích thanh toán trên thiết bị di động.
Riêng tại chợ truyền thống, bà Oanh cho biết thêm ngành công thương sẽ tập trung có các giải pháp tiện ích, giảm chi phí để giúp tiểu thương tham gia vào phát triển thương mại điện tử, nâng cao hiệu quả kinh doanh.
Đề xuất giảm thuế để khuyến khích sử dụng thanh toán không tiền mặt
Ông Kim Dae Hong - Phó Tổng Giám đốc ngân hàng Shinhan Việt Nam
|
Chia sẻ kinh nghiệm Hàn Quốc trong quá trình thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt, ông Kim Dae Hong - Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng Shinhan Việt Nam cho hay, Hàn Quốc đã triển khai chế độ định danh trong giao dịch tài chính từ năm 1993.
Từ cách đây khoảng 20-30 năm, Hàn Quốc đã xây dựng được một nền tảng để khuyến khích thanh toán không dùng tiền mặt. Tuy nhiên, tỷ lệ thanh toán bằng tiền mặt hiện vẫn ở mức cao, khoảng 15.9%, cho thấy việc phổ cập thanh toán không tiền mặt vẫn là một thách thức lớn.
Một yếu tố quan trọng góp phần thúc đẩy mạnh mẽ thanh toán không tiền mặt chính là chính sách khấu trừ thuế đối với các giao dịch qua thẻ tín dụng. Người dân nếu sử dụng thẻ tín dụng thay vì tiền mặt khi mua sắm, sẽ được giảm trừ một phần chi tiêu đó vào thu nhập chịu thuế, từ đó giảm số tiền thuế phải nộp.
Không dừng lại ở đó, từ năm 2004, chính sách khấu trừ thuế tại Hàn Quốc được mở rộng thêm. Ngoài thẻ tín dụng, các hình thức thanh toán khác như thẻ ghi nợ (check card) và thanh toán điện tử (mobile payment) cũng được tính vào khoản được khấu trừ thuế. Với các giao dịch dùng tiền mặt, người dân được khuyến khích yêu cầu xuất hóa đơn đỏ hoặc hóa đơn điện tử để đảm bảo minh bạch và vẫn có thể được khấu trừ thuế thu nhập cá nhân.
Đối với các chủ cửa hàng và hộ kinh doanh, các doanh nghiệp nhỏ được tiếp cận nguồn vốn ưu đãi từ các quỹ chính sách; đồng thời được hưởng các ưu đãi về thuế nếu triển khai thanh toán không tiền mặt. Bên cạnh đó, các biện pháp xử phạt nghiêm khắc cũng được áp dụng đối với những hành vi như: từ chối thanh toán qua thẻ, không xuất hóa đơn, hoặc cố tình giấu doanh thu. Những vi phạm này có thể bị xử phạt hành chính hoặc xử lý hình sự, qua đó góp phần ngăn ngừa gian lận và thúc đẩy sự minh bạch trong hoạt động kinh doanh.
Tại Việt Nam, thời gian gần đây, Chính phủ cũng đã có nhiều bước tiến mạnh mẽ nhằm thúc đẩy xu hướng này. Một số chính sách đáng chú ý bao gồm: Yêu cầu xác thực sinh trắc học khi thực hiện giao dịch chuyển khoản; bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử đối với doanh nghiệp có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm, theo quy định tại Thông tư 32 và Nghị định 70. Đây là những nền tảng quan trọng giúp thúc đẩy hệ sinh thái thanh toán số tại Việt Nam phát triển bền vững.
Việc xây dựng văn hóa thanh toán không tiền mặt không thể thực hiện trong thời gian ngắn, đòi hỏi một lộ trình rõ ràng trong trung và dài hạn, cùng với việc triển khai từng bước, nhất quán và đồng bộ giữa các chính sách, công nghệ và nhận thức xã hội.
Cát Lam
