Mánh lới “làm giá” nhập khẩu urê
Nhiều tháng qua, với sự có mặt của "urê chữ nho" giá rẻ tại cửa khẩu Móng Cái, đã góp phần làm hạ giá bán urê trong nước. Nhưng việc áp mức thuế VAT 5% đối với mức giá thấp hơn giá giao dịch thực tế của Hải quan Móng Cái, không chỉ khiến Nhà nước thất thu nhiều tỷ đồng mà còn gây bất bình đẳng trên thị trường...
Nhiều tháng qua, với sự có mặt của "urê chữ nho" giá rẻ tại cửa khẩu Móng Cái, đã góp phần làm hạ giá bán urê trong nước. Nhưng việc áp mức thuế VAT 5% đối với mức giá thấp hơn giá giao dịch thực tế của Hải quan Móng Cái, không chỉ khiến Nhà nước thất thu nhiều tỷ đồng mà còn gây bất bình đẳng trên thị trường.
Từ khoảng tháng 5/2005, urê Trung Quốc (hay còn gọi là "urê chữ nho") có giá rẻ bắt đầu ồ ạt vào thị trường Việt
Ngay cả với urê Phú Mỹ, vốn luôn phải bán với mức giá cạnh tranh nhất so với urê nhập khẩu (khoảng 4.670 đồng/kg - tại thời điểm tháng 7/2005) thì giá vẫn cao hơn "urê chữ nho" tới 70 đồng/kg.
Vì lại "ưu đãi" mức thuế thấp?
Qua nửa năm nay, giá bán của "urê chữ nho" vẫn tiếp tục thấp một cách ổn định so với giá urê sản xuất trong nước và nhập khẩu. Rất nhiều ý kiến cho rằng, sở dĩ "urê chữ nho" rẻ vì mua được giá rẻ nhưng không hoàn toàn như vậy. Chúng rẻ bởi Hải quan Móng Cái đã "ưu đãi" áp mức thuế VAT thấp hơn giá mua bán thực tế.
Cụ thể, giá giao dịch thực tế trên thị trường Trung Quốc, khu vực lân cận cảng Móng Cái luôn "quanh quẩn" mức 1.900 NDT/tấn, tương đương với 3.750.000 đồng/tấn (chưa có VAT). Nhưng Hải quan Móng Cái lại chỉ áp thuế VAT chỉ ở mức 3.056.000 đồng/tấn.
Như vậy đáng lẽ với giá mua 3.750.000 đồng/tấn, cộng với 5% thuế VAT (187.500 đồng/tấn), cộng các khoản: chi phí bốc xếp 20.000 đồng/tấn và lệ phí hải quan, kiểm dịch... khoảng 42.000 đồng/tấn, tổng cộng giá thực tế nhập vào phải là 3.980.500 đồng/tấn. Nhưng vì được "ưu đãi" tính VAT ở mức 3.056.000 đồng/tấn thay vì 3.750.000 đồng/tấn như giá mua bán thực sự, nên mỗi tấn urê có xuất xứ Trung Quốc, khi tung ra thị trường luôn có lợi thế so với các nguồn khác 35.000 đồng/tấn.
Có được lợi thế này, nhiều nhà nhập khẩu nhỏ lẻ mang bán khắp nơi, gây bất lợi lớn cho hệ thống cung ứng cũng như gây thiệt hại ngân sách thuế.
Một nhà nhập khẩu phân bón lớn thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, bức xúc: "áp thuế thấp như vậy, làm sao chúng tôi làm ăn được? Tư nhân đâu cần đến chứng từ quyết toán? Để có một bộ chứng từ phù hợp với mức giá áp thuế của hải quan, chỉ cần chi một ít tiền cho đối tác là có ngay, nhưng chúng tôi là doanh nghiệp Nhà nước, không thể làm thế được!"
Qua tìm hiểu được biết, những giao dịch mua bán urê hiện đang diễn ra ở Móng Cái chủ yếu không qua hệ thống ngân hàng. Những người mua hàng Việt
Do đó, đành nhìn thiên hạ buôn bán tấp nập còn mình chịu thua!
Áp thuế thấp không chỉ với urê
Như vậy, với việc đánh thuế VAT ở mức giá thấp, Hải quan Móng Cái đã tạo ra sự bất bình đẳng giữa các chủ thể nhập khẩu urê: doanh nghiệp không quyết toán được chứng từ chui, sẽ mất lợi thế giá bán, còn chủ hàng trốn được một phần thuế VAT, sẽ bán với giá cạnh tranh hơn. Đây được coi một trong nhiều bất cập của việc áp giá thuế dựa trên cơ sở giao dịch theo Hiệp định chung về thuế quan và thương mại - GATT, trong khi trước đó Việt
Trên thực tế, việc áp giá thuế thấp so với giá mua bán không chỉ xảy ra đối với urê. Tại cửa khẩu Cầu Treo, có những doanh nghiệp nhập cả lô hàng rượu ngoại (John đen) với giá ghi trên hợp đồng chỉ 1 - 3 USD nhưng cũng với chai rượu này, giá bán của chúng ở cửa hàng miễn thuế sân bay Nội Bài là 25 - 30 USD/chai.
Việc khai thấp giá trên hợp đồng còn xảy ra đối với các loại ôtô đắt tiền. Có những chiếc ôtô cao cấp, giá ghi trên hợp đồng chỉ bằng 1/3 so với giá mua thực tế. Có nhiều ý kiến cho rằng, cơ quan hải quan bị bất lực do phải áp dụng cách tính thuế dựa theo hợp đồng mua bán. Nhưng liệu có hoàn toàn như vậy?
Dư luận đặt dấu hỏi, vì sao Hải quan Móng Cái lại có thể kéo dài việc tính thuế VAT đối với urê thấp hơn giá giao dịch thực tế trong một thời gian rất dài, trong khi việc xác định giá bán mua xảy ra trên thực tế không phải là quá phức tạp, nhất là mặt hàng urê vốn rất thông dụng trên thị trường.
Đầu tháng 7/2005, Hiệp hội phân bón Việt Nam đã cùng đoàn kiểm tra liên ngành bao gồm các bộ Công an, Tài chính, Hải quan... trực tiếp xuống cảng Vật Cách (Hải Phòng) và cửa khẩu Móng Cái; đã phát hiện ra một trong những nguyên nhân để loại urê này rẻ là do trốn được một phần thuế VAT. Đoàn công tác đã có kiến nghị nhưng tình trạng áp giá thấp hơn giá thực tế mua bán vẫn kéo dài cả năm nay.
Hiện tại, trước phản ứng của một số doanh nghiệp nhập khẩu phân bón lớn của Việt Nam trực tiếp thị sát giá urê bên kia biên giới, khoảng 1 tuần nay, Hải quan Móng Cái mới quyết định dịch chuyển giá áp thuế VAT lên mức 1.900 NDT/tấn, tương đương với 3.750.000 đồng/tấn.
Phải chăng, đang có sự lạm dụng quá mức từ việc áp dụng phương thức tính thuế theo GATT và quy định bỏ chế độ áp thuế theo bảng giá tối thiểu, để thông đồng với doanh nghiệp có tiêu cực?
Một quan chức của Bộ Tài chính từng cảnh báo: Khi bãi bỏ bảng giá tối thiểu, chuẩn mực áp giá tính thuế không còn thì khả năng một số nhân viên hải quan thông đồng với doanh nghiệp để chia chác tiền thuế là có thể xảy ra ở mức độ cao hơn.
TBKTVN
