Nghị định 304/2025/NĐ-CP quy định điều kiện tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu được thu giữ
Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 304/2025/NĐ-CP ngày 25/11/2025 quy định điều kiện tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu được thu giữ.
Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), mục đích của việc ban hành Nghị định này nhằm bảo đảm cân bằng quyền và lợi ích hợp pháp của bên đi vay và bên cho vay, cần có cách tiếp cận toàn diện và cân bằng hơn đối với quy định về thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu nhằm hạn chế tối đa ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt, sản xuất và lao động thường nhật của người dân, góp phần ổn định an sinh xã hội nhưng cũng đảm bảo tôn trọng nguyên tắc "Cá nhân, pháp nhân xác lập, thực hiện, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của mình trên cơ sở tự do, tự nguyện cam kết, thỏa thuận. Mọi cam kết, thỏa thuận không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội có hiệu lực thực hiện đối với các bên và phải được chủ thể khác tôn trọng" đã được ghi nhận tại khoản 2 Điều 3 Bộ Luật Dân sự số 91/2015/QH13.
Nghị định gồm 8 điều quy định điều kiện tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu được thu giữ theo điểm đ khoản 2 Điều 198a Luật Các tổ chức tín dụng số 32/2024/QH15 được sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 96/2025/QH15; áp dụng đối với tổ chức tín dụng; chi nhánh ngân hàng nước ngoài; tổ chức mà Nhà nước sở hữu 100% vốn điều lệ có chức năng mua, bán, xử lý nợ (tổ chức mua bán, xử lý nợ); cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.
Nghị định được thiết kế theo hướng khi thu giữ các tài sản bảo đảm là chỗ ở duy nhất hoặc công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất, tổ chức tín dụng có trách nhiệm trích một khoản tiền để bên bảo đảm có khả năng, nguồn lực duy trì cuộc sống, đảm bảo các chi phí sinh hoạt tối thiểu của bên bảo đảm và gia đình.
Nghị định này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/12/2025.
Theo ông Nguyễn Đức Lệnh - Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chi nhánh Khu vực 2 đánh giá Nghị định 304/2025/NĐ-CP quy định cụ thể về điều kiện thu giữ đối với tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu là chỗ ở duy nhất hoặc công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất. Theo đó, đối với tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu là chỗ ở duy nhất hoặc công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất, để đủ điều kiện thu giữ, bên nhận bảo đảm phải trích một khoản tiền cho bên bảo đảm (theo quy định tại Điều 4 của Nghị định).
Theo ông Lệnh, những quy định này của Nghị định mang lại ý nghĩa toàn diện, vừa đảm bảo ý nghĩa việc thu giữ tài sản bảo đảm nợ vay trong hoạt động tín dụng, đáp ứng yêu cầu thực tiễn khách quan, vừa đảm bảo tính nhân văn và phù hợp với yêu cầu phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Thứ nhất, những quy định của pháp luật về việc thu giữ tài sản đảm bảo nợ vay khi khách hàng không trả được nợ (quy định cụ thể là tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu), sẽ không chỉ tạo điều kiện để TCTD chủ động xử lý và thu hồi nợ, tạo điều kiện luân chuyển vốn và nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng ngân hàng, mà còn nâng cao ý thức trách nhiệm của khách hàng vay vốn và trên hết, người vay vốn sẽ cần phải chủ động và sử dụng vốn vay đúng mục đích, hiệu quả, để mang lại lợi ích kinh tế và trả nợ vay ngân hàng đầy đủ, đúng hạn.
Như vậy, khi luật hóa Nghị quyết 42 về xử lý tài sản đảm bảo để thu hồi nợ và những quy định cụ thể của Nghị định 304 có hiệu lực và được triển khai thực hiện tốt có ý nghĩa và tác động tích cực đến hoạt động xử lý nợ xấu, mở rộng và tăng trưởng tín dụng, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn trong toàn bộ nền kinh tế.
Thứ hai, việc thu giữ tài sản bảo đảm của những khoản nợ xấu, có quy định cụ thể về điều kiện thu giữ đối với tài sản là chỗ ở duy nhất hoặc công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất, mang ý nghĩa nhân văn, nhằm tạo điều kiện hỗ trợ và chia sẻ khó khăn đối với người vay vốn, qua đó góp phần bảo đảm an sinh xã hội. Bên cạnh đó, vẫn đảm bảo hiệu quả và sự điều chỉnh của pháp luật về vấn đề này, đảm bảo phát huy ý nghĩa mục tiêu của việc thu giữ tài sản đảm bảo các khoản nợ xấu, mang lại lợi ích toàn diện.
Theo ông Lệnh, các TCTD cần quan tâm để làm tốt công tác thông tin truyền thông, tư vấn và hướng dẫn khách hàng vay vốn để nắm bắt và thực hiện. Việc nắm bắt và hiểu rõ quy định pháp luật về bảo đảm tiền vay, về thu giữ và xử lý tài sản đảm bảo nợ vay để thu hồi nợ có ý nghĩa quan trọng đối với người dân, khách hàng - giúp khách không chỉ chấp hành tốt pháp luật, đưa cơ chế chính sách đi vào thực tiễn cuộc sống có hiệu quả, mà còn phát huy vai trò tín dụng trong nền kinh tế nhờ ý thức, trách nhiệm trong vay và trả nợ vay ngân hàng. Từ đó, vốn vay được sử dụng hiệu quả và vai trò tín dụng trong nền kinh tế được phát huy tối đa.
Hàn Đông
