Nhà đầu tư tài sản mã hóa Việt Nam quan tâm điều gì khi chính thức triển khai?
Một nghiên cứu vừa được công bố tại Diễn đàn Ngân hàng bán lẻ 2025 cho thấy yếu tố then chốt để nhà đầu tư lựa chọn một sàn giao dịch tài sản mã hóa trong nước không nằm ở tính năng hay rủi ro, mà là khung pháp lý rõ ràng và niềm tin cộng đồng.
Nhà đầu tư quan tâm đến khung pháp lý rõ ràng và giao dịch ổn định
Tại Diễn đàn Ngân hàng bán lẻ 2025 được tổ chức sáng ngày 18/09/2025, ông Trần Hùng Sơn - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Công nghệ Ngân hàng, Trường đại học Kinh tế - Luật (UEL) chia sẻ theo thống kê của Triple A, Việt Nam hiện là một trong những quốc gia có tỷ lệ sở hữu tiền mã hóa cao hàng đầu thế giới. Song song đó, Chính phủ cũng đã có những bước đi chính sách quan trọng, gần đây nhất là ban hành Nghị quyết 05 về thí điểm thị trường tài sản mã hóa.
Ông Trần Hùng Sơn - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Công nghệ Ngân hàng, Trường đại học Kinh tế - Luật (UEL) chia sẻ tại sự kiện sáng 18/09.
|
Những điều này đặt ra câu hỏi: Nếu Việt Nam chính thức triển khai sàn giao dịch tài sản mã hóa trong nước, xu hướng lựa chọn của các nhà đầu tư sẽ như thế nào?
Nhóm nghiên cứu đã tiến hành khảo sát 523 nhà đầu tư, trong đó có 70 người đang hoặc đã từng đầu tư vào lĩnh vực này, sử dụng mô hình Phân tích hành vi chuyển đổi (Push-Pull-Mooring) để đánh giá các yếu tố tác động. Cụ thể, yếu tố "đẩy" là những trải nghiệm tiêu cực tại sàn quốc tế; yếu tố "kéo" là những lợi ích kỳ vọng từ sàn trong nước; và yếu tố "neo" là những rào cản hoặc động lực níu giữ như quy định pháp lý và ảnh hưởng xã hội.
Kết quả thu được đáng chú ý đầu tiên là về hành vi chuyển đổi sàn giao dịch, phân tích cho thấy các yếu tố "đẩy" và "kéo" không phải là nguyên nhân quyết định. Nói cách khác, những rủi ro trên sàn quốc tế hay các lợi ích được quảng bá của sàn trong nước không đủ sức thuyết phục nhà đầu tư chuyển đổi. Yếu tố then chốt ở đây chính là yếu tố "neo". Các quy định pháp lý rõ ràng, minh bạch và đặc biệt là ảnh hưởng từ cộng đồng xã hội mới là những động lực chính tác động đến ý định chuyển giao dịch từ sàn quốc tế về Việt Nam. Điều này dẫn đến chính sách quản lý và chiến lược vận hành sàn nên tập trung vào việc xây dựng cộng đồng và tạo dựng niềm tin, thay vì chỉ quảng bá về tính năng đơn thuần.
Thứ hai, về kỳ vọng đối với một sàn giao dịch trong nước, nhà đầu tư quan tâm đến 2 yếu tố chính: Một khung pháp lý rõ ràng với cơ chế giải quyết tranh chấp hiệu quả, và một hệ thống giao dịch ổn định, an toàn với chi phí cạnh tranh.
Thứ ba, về chính sách thuế, có đến 55% nhà đầu tư cho biết họ sẵn sàng thực hiện nghĩa vụ thuế. Tuy nhiên, họ kỳ vọng chính sách rõ ràng, có ưu đãi trong giai đoạn đầu như miễn thuế từ 3-5 năm. Đặc biệt, họ đề xuất cần có cơ chế khấu trừ lỗ khi tính thuế, một điểm khác biệt quan trọng so với mô hình đang áp dụng cho chứng khoán.
Cuối cùng, khảo sát cũng chỉ ra "khoảng trống" đáng kể về kiến thức tài chính. Sự nhầm lẫn giữa tài sản mã hóa và tài sản truyền thống vẫn còn tồn tại, cho thấy sự cấp thiết của việc giáo dục tài chính cho nhà đầu tư khi thị trường chính thức mở cửa.
Từ những phân tích trên, ông Sơn đề xuất 4 hàm ý chính sách:
Thứ nhất, ưu tiên xây dựng niềm tin và cộng đồng. Cần tạo môi trường thuận lợi để hình thành cộng đồng nhà đầu tư sôi nổi và tận dụng thái độ tích cực của thị trường để thu hút sự tham gia.
Thứ hai, xây dựng chính sách thuế hợp lý. Cần có lộ trình thuế với các ưu đãi miễn, giảm trong giai đoạn đầu, tương tự như cách chúng ta đã làm với thị trường chứng khoán.
Thứ ba, hoàn thiện khung pháp lý và hệ thống giao dịch. Cần khẩn trương xây dựng khung pháp lý toàn diện sau Nghị quyết 05 và thiết kế hệ thống giao dịch an toàn, ổn định.
Cuối cùng, đẩy mạnh giáo dục kiến thức tài chính. Đây là yếu tố nền tảng để hỗ trợ và bảo vệ nhà đầu tư.
Nhà đầu tư chờ pháp lý, TPHCM sẵn sàng Sandbox
Chính phủ đã ban hành nghị quyết về thí điểm tài sản mã hóa - khía cạnh quan trọng của tài sản số. Điều này cho thấy trong lĩnh vực tài chính số, đổi mới sáng tạo thường đi trước khung pháp lý, và thế giới đã xuất hiện khái niệm "Sandbox" - không gian thử nghiệm pháp lý. Ông Lê Thanh Minh - Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TPHCM cho rằng công nghệ trong tài chính số luôn đi nhanh hơn pháp lý, và Sandbox chính là công cụ hiệu quả để lấp đầy khoảng trống này.
Theo ông Minh, TPHCM có thể triển khai Sandbox dựa trên 3 nguyên tắc chính. Cần xác định phạm vi rõ ràng, không thể thực hiện tràn lan mà cần giới hạn trong một số dịch vụ, nhóm khách hàng và khoảng thời gian cụ thể để dễ dàng theo dõi và ngăn chặn rủi ro. Cần có cơ chế cho phép cơ quan quản lý theo dõi liên tục và kịp thời điều chỉnh khi có sự cố. Cần có sự đồng hành của cả ngân hàng, các công ty Fintech và cơ quan quản lý ngay từ khâu thiết kế sản phẩm.
Kinh nghiệm từ Anh, Singapore hay Nhật Bản cho thấy sự thành công của Sandbox đến từ việc kết hợp hài hòa giữa đảm bảo an toàn và tạo cơ hội cho các giải pháp đổi mới. TPHCM có thể học hỏi những kinh nghiệm này để thu hút nhà đầu tư và các startup tài chính.
Khi nói đến Sandbox là nói đến công nghệ. Hiện nay, chúng ta thường nghe về Blockchain, AI, hay Điện toán đám mây (Cloud). Theo định hướng của TPHCM, điện toán đám mây (Cloud) là hạ tầng nền tảng bắt buộc, giúp đảm bảo an toàn, mở rộng nhanh và kết nối dữ liệu xuyên biên giới. AI (Trí tuệ nhân tạo) là công cụ cốt lõi để quản trị rủi ro, phân tích hành vi khách hàng và cá thể hóa dịch vụ. Blockchain là công nghệ chiến lược cho việc hội nhập, đặc biệt trong việc truyền dữ liệu xuyên biên giới, hợp đồng thông minh và tài sản số.
Do đó, TPHCM sẽ tập trung vào Cloud và AI để củng cố nội lực, đồng thời lựa chọn một số ứng dụng Blockchain trong các lĩnh vực cụ thể để đảm bảo hội nhập quốc tế và tạo dấu ấn riêng.
Cát Lam
