Nhà kinh tế đoạt giải Nobel cảnh báo về kinh tế Mỹ
Chi phí vay dài hạn của Mỹ chịu áp lực trong tuần này, nhưng theo nhà kinh tế đoạt giải Nobel Joseph Stiglitz, thị trường trái phiếu có thể vẫn chưa tính toán đầy đủ thách thức tài khóa mà nền kinh tế lớn nhất thế giới đang phải đối mặt.
"Tôi nghĩ chúng ta sẽ có khả năng tài trợ cho Chính phủ Mỹ",ông Stiglitz chia sẻ tại diễn đàn thường niên Ambrosetti ở Ý trong ngày 05/09. Tuy nhiên, ông chỉ ra một dấu hiệu đáng lo ngại: Lãi suất thực dự báo cho 10 năm tới đã tăng từ 2% lên khoảng 2.5%, phản ánh "thị trường không nghĩ rằng mọi thứ đang được quản lý tốt".
"Tôi đồng ý với quan điểm đó, và tôi nghĩ thị trường phản ứng quá chậm", ông Stiglitz nhấn mạnh. "Họ chưa hoàn toàn nhận thức được, ví dụ như tuyên bố của Tổng thống Donald Trump rằng doanh thu thuế quan sẽ tài trợ cho thâm hụt. Điều ông ấy không hiểu là các công ty cần thời gian để điều chỉnh chuỗi cung ứng, và trong ngắn hạn, họ vẫn sử dụng chuỗi cung ứng cũ và phải trả thuế quan ở mức cao".
Ông Stiglitz nói thêm: "Nhưng các bạn biết gì không, nó cũng giống như trọng lực vậy. Các công ty sẽ tìm cách nhập khẩu hàng hóa với thuế quan thấp nhất, và ngay khi điều đó xảy ra, doanh thu thuế quan sẽ giảm. Vì vậy tôi nghĩ vị thế tài chính của Mỹ sẽ tồi tệ hơn những dự báo đơn giản mà chúng ta thấy hiện tại".
Nhà kinh tế đoạt giải Nobel Joseph Stiglitz
|
Lợi suất trái phiếu dài hạn toàn cầu đã giảm bớt trong nửa sau của tuần này sau khi chạm một loạt mức cao đáng chú ý vào ngày 02/09. Điển hình là trái phiếu Chính phủ Mỹ kỳ hạn 30 năm đã chạm ngưỡng 5% trong thời gian ngắn, sau khi thị trường hoảng sợ trước phán quyết từ tòa phúc thẩm liên bang rằng hầu hết thuế quan của Trump đối với hàng nhập khẩu là bất hợp pháp. Quyết định này làm dấy lên khả năng Washington phải hoàn trả hàng tỷ USD thu được từ thuế quan.
Lo ngại về quỹ đạo tài khóa của Mỹ ngày càng tăng trong năm nay khi nhiều phân tích chỉ ra rằng kế hoạch ngân sách của Tổng thống Trump sẽ làm thâm hụt của Mỹ tăng thêm hàng ngàn tỷ USD trong thập kỷ tới, trong khi con số này đã vượt quá 6% GDP.
Jason Furman, cựu Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế dưới thời Tổng thống Barack Obama, chia sẻ với CNBC rằng chính quyền Trump không giải quyết vấn đề thâm hụt ngân sách mà người tiền nhiệm để lại, mà còn “khóa chặt” nó.
"Họ đã thông qua đạo luật cắt giảm thuế và chi tiêu, sau đó áp dụng thuế quan. Tất cả những điều đó về mặt tài khóa chỉ đủ cân bằng lẫn nhau. Nhưng hãy nhớ rằng, điều này có nghĩa là chúng ta chấp nhận thâm hụt ngân sách khoảng 6% GDP, có thể tăng lên 7%, và chấp nhận nợ công sẽ tiếp tục tăng so với quy mô nền kinh tế", ông Furman nói trong cuộc phỏng vấn tại diễn đàn Ambrosetti.
Furman cho rằng không nên quá bi quan khi nói tình trạng thâm hụt này sẽ "làm tê liệt" nền kinh tế Mỹ, nhưng ông thừa nhận sẽ có những hậu quả đáng lo ngại. Người dân sẽ phải đối mặt với lãi suất vay mua nhà cao hơn, trong khi doanh nghiệp sẽ gặp nhiều khó khăn hơn khi muốn đầu tư phát triển. Điều đáng lo là không ai có thể dự đoán chính xác thời điểm mà chi phí vay ngày càng tăng của Mỹ sẽ vượt ngưỡng an toàn và gây ra khủng hoảng.
Đáng chú ý là thị trường trong năm nay có nhiều điểm bất thường. Thông thường, khi nhà đầu tư bán tháo cổ phiếu, họ sẽ đổ tiền vào trái phiếu như một "nơi trú ẩn an toàn", khiến giá trái phiếu tăng và lợi suất giảm. Nhưng năm nay lại khác - khi ông Trump công bố thuế quan vào tháng 4 và sau đó điều chỉnh, lợi suất trái phiếu đã tăng mạnh (tức là giá trái phiếu giảm) dù thị trường chứng khoán cũng đang bán tháo.
Jonathan Mondillo, Giám đốc mảng thu nhập cố định toàn cầu tại Aberdeen, cho rằng nhà đầu tư trái phiếu muốn "được cả đôi đường". "Ban đầu, khi chưa thấy tiền thuế quan đổ về, mọi người chỉ lo lắng về tác động tiêu cực: Tăng trưởng chậm lại, thâm hụt ngân sách tăng cao, và Chính phủ buộc phải phát hành thêm nhiều công cụ nợ", ông nói.
"Giờ đây, tôi thấy tâm lý thị trường đang thay đổi khi bắt đầu có doanh thu từ thuế quan, với hy vọng Chính phủ sẽ dùng số tiền này để giảm nợ trong dài hạn. Dù vậy, thị trường trái phiếu vẫn còn nhiều lo ngại, nhất là đối với trái phiếu Kho bạc Mỹ kỳ hạn dài", Mondillo nhấn mạnh.
EU "nhận được thỏa thuận tồi"
Khi thảo luận về thỏa thuận thương mại gần đây giữa Mỹ và Liên minh Châu Âu (EU), ông Stiglitz cho rằng EU đã nhận được một "thỏa thuận tồi". Các nhà kinh tế và quan chức Châu Âu cũng bày tỏ lo ngại tương tự rằng EU đã bị bất lợi trong thỏa thuận này, ngay cả khi họ tránh được mức thuế quan tồi tệ nhất là 30%.
"EU có thể đang cố gắng làm tốt nhất trong một tình huống tồi tệ, nhưng đây không chỉ là về thương mại", ông Stiglitz nhấn mạnh. "Châu Âu lẽ ra phải có được thỏa thuận tốt hơn. Châu Âu chắc chắn đã nhận được một thỏa thuận tồi. Nhưng vấn đề thực sự là gì? Quốc phòng. Châu Âu đang trong chiến tranh. Họ biết điều đó, và Mỹ cũng biết. Nhưng Châu Âu không có năng lực quốc phòng để tự chiến đấu".
Nhà kinh tế nổi tiếng này nhận định: "Mọi người lẽ ra phải nhận thức rằng Mỹ không phải là một đối tác đáng tin cậy từ năm 2017, khi ông Trump lần đầu tiên lên nắm quyền, nhưng họ đã không rút ra bài học đó. Và đây là thỏa thuận tốt nhất họ có thể có được".
Vũ Hạo (Theo CNBC)
