Sẽ giảm dần các chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp
Sắp tới, Chính phủ sẽ rà soát lại các chính sách ưu đãi theo hướng không ưu đãi tràn lan. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Phụng - Vụ phó Vụ Chính sách thuế, Bộ Tài chính - điều quan trọng hơn là việc minh bạch và cụ thể hóa các chính sách ưu đãi đối với doanh nghiệp...
Sắp tới, Chính phủ sẽ rà soát lại các chính sách ưu đãi theo hướng không ưu đãi tràn lan. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Phụng - Vụ phó Vụ Chính sách thuế, Bộ Tài chính - điều quan trọng hơn là việc minh bạch và cụ thể hóa các chính sách ưu đãi đối với doanh nghiệp.
Thưa ông, hiện nay nước ta có khá nhiều chính sách ưu đãi thuế, vậy theo ông hiệu quả các chính sách đó ra sao?
Đây là câu hỏi không dễ trả lời vì ngành nào cũng cho rằng nhờ có những chính sách của họ nên doanh nghiệp mới làm ăn hiệu quả. Để đánh giá đúng, cần có phân tích về mặt tổng thể, nghiên cứu kỹ để tìm ra đâu là hiệu quả do ưu đãi thuế, do cải cách hành chính và do tinh thần kinh doanh.
Nhìn chung, nhờ có những ưu đãi đầu tư (phần lớn là thuế) 5 năm qua có 986.000 tỉ đồng đã được đầu tư vào kinh tế, trong đó, 60% xuất phát từ khu vực tư nhân và doanh nghiệp. Đến cuối năm 2005, cả nước đã có khoảng trên dưới 200.000 doanh nghiệp dân doanh mới thành lập, trên 2,5 triệu hộ kinh doanh cá thể hoạt động kinh doanh, tạo thêm hàng triệu việc làm.
Phải nói rằng những con số này một phần nhờ ưu đãi đầu tư. Còn đối với khu vực đầu tư nước ngoài, tính riêng đến quí 3/2005 có trên 6.600 dự án đầu tư đã cấp phép, 5.000 dự án đang hoạt động với vốn đăng ký gần 50 tỉ Đôla Mỹ, trên 26 tỉ Đôla vốn đầu tư đã được thực hiện.
Tuy nhiên, muốn đánh giá đúng hiệu quả của các chính sách ưu đãi, cần có phân tích định lượng trong thời gian tương đối dài.
Khi thực hiện các ưu đãi về thuế, Tổng cục Thuế và các cơ quan quản lý gặp khó khăn gì?
Có không ít khó khăn, ví dụ như quá nhiều văn bản quy định ưu đãi đầu tư. Hơn 30 tỉnh, thành vừa qua đã ban hành các ưu đãi đầu tư xé rào, chủ yếu cũng về thuế. Rất tiếc là nhiều tỉnh ưu đãi thuế như vậy nhưng hiệu quả không cao vì nhà đầu tư không chỉ cần ưu đãi về thuế. Hơn nữa, các thông tin tư vấn cho doanh nghiệp (thông qua một số công ty tư vấn) về chính sách còn nhiễu và chưa chính xác…
Một vấn đề khác, để có lợi nhuận cao, không ít doanh nghiệp đã lợi dụng cơ chế ưu đãi. Họ dựng lên quyết toán không chính xác để hưởng lợi.
Các luật lệ của WTO không cho phép trợ cấp trá hình, liệu những chính sách ưu đãi thuế như vậy có vi phạm luật chơi của WTO?
Các quy định của WTO không hoàn toàn cấm ưu đãi, chúng ta được tăng cường đầu tư cho những khu vực khó khăn và ưu đãi thuế là một cách đầu tư như vậy. Nên phân biệt rạch ròi giữa trợ cấp trá hình và ưu đãi thuế.
Ưu đãi thuế dành cho các công ty mới thành lập và các dự án mở rộng kinh doanh thường hấp dẫn hơn so với mức ưu đãi thuế dành cho các công ty đang hoạt động. Vì vậy có doanh nghiệp đã chuyển toàn bộ tài sản hoặc lợi nhuận từ công ty đang hoạt động sang một công ty mới thành lập để được hưởng các thuế suất thấp hơn. Ông nghĩ gì về thực tế này?
Lúc đầu chúng ta chỉ ưu đãi cho doanh nghiệp mới thành lập, nhưng sau đó mới nhận ra rằng các doanh nghiệp đang hoạt động cũng cần được ưu đãi với các dự án mở rộng hoạt động kinh doanh.
Năm 2003, Luật Thuế sửa đổi đã ưu đãi cho doanh nghiệp đầu tư theo dự án, gắn với vùng, miền và có thời hạn nhất định (trừ trường hợp trước đây đã cấp phép cho một số dự án đầu tư nước ngoài với ưu đãi thuế cho toàn bộ quá trình thực hiện dự án).
Bao giờ chúng ta cũng dành ưu đãi nhiều hơn cho nhà đầu tư. Nếu chính sách ưu đãi thay đổi thì nhà đầu tư đang thực hiện dự án được chọn chính sách cũ nếu chính sách mới khiến họ bị thiệt.
Còn nếu có trường hợp ngụy trang dưới dạng doanh nghiệp mới để hưởng ưu đãi thì tự doanh nghiệp cũng nên cân nhắc giữa chi phí chuyển đổi sang hình thức mới với những lợi nhuận có được từ chính sách ưu đãi. Các trường hợp dùng biện pháp chuyển giá để điều lợi nhuận sang địa bàn khác để được ưu đãi sẽ được cơ quan chức năng quản lý kỹ hơn. Luật Thuế cũng đã có quy định về chống chuyển giá.
Như vậy, sắp tới các chính sách ưu đãi về thuế sẽ tăng hay giảm?
Chúng ta vẫn tiếp tục ưu đãi cho doanh nghiệp nhưng không làm tràn lan, chỉ giữ lại những chính sách cần thiết và quan trọng là các chính sách đó sẽ được minh bạch và cụ thể hóa hơn nữa. Tôi muốn nói thêm rằng, để đạt hiệu quả kinh tế, doanh nghiệp không chỉ cần ưu đãi thuế.
TBKTSG
