Standard & Poor’s: Một lời quyết định số phận
Trong thế giới thương hiệu chỉ có 3 thương hiệu được coi là nổi tiếng và danh giá nhất trên lĩnh vực xếp hạng tín nhiệm. Một trong bộ ba ấy là Standard & Poor’s.
 |
Cả 3 thương hiệu danh giá nói trên đều phát tích từ Mỹ, đều đi lên từ một khe hở trên thị trường và từ một nhu cầu tâm lý của khách hàng. Tất cả đều xuất phát từ ý tưởng của tư nhân, nhưng để được thành thương hiệu đầy uy lực và uy tín như ngày nay thì lại cần sự sủng ái đặc biệt của nhà nước, để rồi có ngày chính nhà nước cũng phải nể sợ họ. Một nhận xét họ đưa ra, một thứ bậc họ xếp hạng, một chữ cái duy nhất họ thêm vào hay bớt đi đều có tác động làm khuynh đảo cả chính thể nhà nước, cứu vớt hay làm phá sản một doanh nghiệp. Sau hơn một trăm năm, họ đã trở thành nhân tố quyền lực trên thế giới.
Ghép tên thành thương hiệu
Thật ra không phải S&P mà Moody’s mới là công ty đầu tiên trên thế giới kinh doanh việc xếp hạng tín nhiệm như cách hiểu về xếp hạng tín nhiệm ngày nay. Nhưng S&P là công ty đầu tiên trên thế giới có ý tưởng được coi như cội gốc của xếp hạng tín nhiệm là cung cấp và phân tích thông tin, thuở ban đầu chưa phải dùng phán định của riêng mình để chi phối và tác động vào tâm lý của dư luận và từ đó định hướng cả quyết định của dư luận. S&P chỉ tham gia xếp hạng tín nhiệm sau khi Moody’s khởi xướng việc xếp hạng tín nhiệm.
Công ty Standard & Poor’s Corp. có từ năm 1941 và là sự hợp nhất của hai công ty Standard Statistics Bureau và H.V. and H.W. Poor Co.. Cả hai công ty này được thành lập từ trước đó rất lâu và đều có liên quan ở mức độ này hay mức độ khác, dưới hình thức này hay hình thức khác tới những gì không thể thiếu cho công việc xếp hạng tín nhiệm. Đầu năm 1860, Henry Varnum Poor ấn hành “History of Railroads and Canals in the United States” (Lịch sử đường sắt và kênh đào nước Mỹ) thu thập và công bố công khai mọi thông tin về thực trạng tài chính và kinh doanh của tất cả các công ty liên quan đến ngành đường sắt ở nước Mỹ. Mấy năm sau, ông và con trai là Henry William thành lập công ty H.V. and H. W. Poor Co. và năm 1868 ấn hành “Manual of the Railroads of the United States” (Cẩm nang ngành đường sắt nước Mỹ). Đó là thời kỳ ngành công nghiệp đường sắt phát triển rất mạnh mẽ ở nước Mỹ để rồi đất nước này có được mạng lưới đường xe lửa ngang dọc và len lỏi gần như tới mọi miền đất nước, đóng vai trò rất quyết định trong việc khai khẩn những vùng đất xa xôi, hoang dã. Cơ hội kinh doanh béo bở như thể được bày sẵn trước mặt giới doanh nhân Mỹ. Nhưng vốn của các ngân hàng lại không thể đủ. Vì thế, các công ty đường sắt tính đến chuyện phát hành trái phiếu để có tiền mở rộng đầu tư mà không cần phải lệ thuộc vào ngân hàng. Henry V. Poor để ý thấy rằng không phải người có tiền nhàn rỗi nào cũng có đầy đủ thông tin cần thiết cho quyết định đầu tư vào ngành đường sắt. Tập hợp và công bố tất cả những thông tin về các hãng này là cách rất thích hợp để gây dựng được ảnh hưởng ở chính các công ty đường sắt và đồng thời lại có thể có sản phẩm bán cho diện khách hàng tuy không lớn, nhưng lại luôn không thiếu tiền. Ấn phẩm của cha con nhà Poor được coi như lịch sử bằng số liệu thống kê của ngành đường sắt nước Mỹ và đóng góp rất quyết định vào sự phát triển của ngành này, đặc biệt ở thời kỳ “đường sắt hóa nước Mỹ”.
Công ty Standard Statistics Bureau được Luther Lee Blake thành lập năm 1906 chuyên cung cấp thông tin về những công ty không liên quan đến ngành đường sắt ở nước Mỹ. Standard Statistics Bureau không cung cấp thông tin dưới dạng báo chí hay sách như Poor, mà sử dụng loại thẻ kích thước 5 x 7 inch cho từng loại thông tin và về từng công ty. Nhờ đó, người khác có thể thường xuyên tự cập nhật và thời sự hóa thông tin mà họ cần.
Năm 1909, John Moody thành lập công ty Moody’s và lần đầu tiên tiến hành việc xếp hạng các công ty. Mấy năm sau, Poor và Standard Statistics mới bắt đầu tham gia xếp hạng tín nhiệm các hãng và tổ chức. Năm 1941, hai công ty này hợp nhất thành Standard & Poor’s Corp., nhưng rồi đến năm 1966 bị tập đoàn The McGraw - Hill thâu tóm.
Hậu sinh khả úy
Sự nổi tiếng của Standard & Poor’s là cái may mắn của tập đoàn The McGraw - Hill, đúng như câu ngạn ngữ “Con hơn cha là nhà có phúc”. Đối với Standard & Poor’s còn có thể vận dụng một câu khác nữa là hậu sinh khả úy. S&P không phát minh ra việc xếp hạng tín nhiệm cho dù không có S&P thì Moody cũng khó có thể thực hiện được việc xếp hạng tín nhiệm lần đầu tiên, nhưng S&P làm rạng danh công việc xếp hạng tín nhiệm. Ngày nay, bộ ba S&P, Moody’s và Fitch chiếm khoảng 95% thị trường xếp hạng tín nhiệm trên thế giới.
|
Các hãng xếp hạng tín nhiệm, cả trong thời gian tới vẫn duy trì được vị thế nổi trội nhưng sẽ gặp nhiều khó khăn hơn và bị suy xét khắt khe hơn |
Xếp hạng tín nhiệm được hiểu theo nghĩa đen là đánh giá và xếp hạng độ tin cậy của các công ty và tổ chức, thậm chí cả các quốc gia về khả năng thanh toán tín dụng. Nghĩa bóng của nó được hiểu rộng hơn nhiều. Hạng tín nhiệm được coi như một chỉ số và một chứng chỉ về chất lượng. Từ đó có thể đọc ra được rất nhiều thông tin liên quan đến thực trạng và ảnh hưởng tới tương lai của các đối tượng bị xếp hạng, dù đó là công ty, tổ chức hay nhà nước. Một lời nhận xét và một thứ bậc trong bảng xếp hạng có thể quyết định số phận của họ. Điều thú vị là chính nhà nước đã tạo cho các công ty xếp hạng tín nhiệm vị thế pháp lý như quan tòa đó và rồi chính chúng lại phán quyết nhà nước.
Tháng 2/1936, cơ quan kiểm soát các ngân hàng địa phương của Mỹ (Controller of the currency) yêu cầu tất cả các ngân hàng ở Mỹ chỉ được phép nhận trái phiếu hay cổ phần hay phiếu ghi nợ của những công ty và đối tác đã được đánh giá và xếp hạng là “xứng đáng được đầu tư”, có nghĩa là buộc các đối tác muốn phát hành trái phiếu hay bán cổ phần để kiếm tiền đầu tư phải có được chứng chỉ xếp hạng tín nhiệm. Quy định này trên thực tế mở đường cho cả S&P, Moody’s lẫn Fitch vươn lên trở thành gần như độc quyền. Tháng 7/1975, Cơ quan Kiểm soát chứng khoán Mỹ SEC yêu cầu mọi công ty muốn tham gia thị trường tài chính Mỹ đều phải được ít nhất 2 công ty xếp hạng tín nhiệm được chính phủ công nhận đánh giá và chính phủ Mỹ chỉ công nhận có 3 công ty nói trên. Vậy là vị thế độc quyền của họ đã được xác lập.
Trong S&P, một chuyên gia phân tích theo dõi từ 15 đến 20 đối tác thường trên cùng lĩnh vực và bao giờ cũng có hai đánh giá xếp hạng của hai người về cùng một đối tác. Một hội đồng ít nhất 5 thành viên xem xét báo cáo của hai chuyên gia phân tích nói trên và đi đến đánh giá xếp hạng cuối cùng. Bên đặt hàng phải trả tiền xếp hạng, tùy theo tầm cỡ của họ mà phải trả từ 50.000 đến 300.000 euro cho một lần xếp hạng, nếu muốn được theo dõi và cập nhật hàng năm thì phải trả thêm hàng năm 35.000 euro.
Cách thức xếp hạng và mức độ chính xác trong đánh giá của 3 đại gia trong làng xếp hạng tín nhiệm không khác nhau nhiều, cũng sử dụng chữ cái để phân hạng, dấu cộng hay dấu trừ để biểu thị tính tương đối. Điều khiến S&P đặc biệt hơn và được coi trọng hơn cũng như trở thành bộ phận không thể thiếu của thương hiệu là những chỉ số như S&P500 có từ 54 năm nay thâu tóm 500 tập đoàn lớn nhất ở Mỹ hay S&P/ASX200 cho thị trường Australia, S&P/TSX cho Canada, S&P/MIB cho Italia hay S&P/CNX Nifty cho thị trường Ấn Độ. Những chỉ số của S&P được coi như một chiếc hàn thử biểu về toàn bộ nền kinh tế ở đó. Tính bao trùm ấy giúp thương hiệu này nhanh chóng xác lập được vị thế và nâng cao được độ tin cậy. Không phải không mắc sai lầm và dù hiện bị nhà nước tìm cách hạn chế uy lực, các hãng xếp hạng tín nhiệm, trong đó có S&P, cả trong thời gian tới vẫn duy trì được vị thế nổi trội, nhưng sẽ gặp nhiều khó khăn hơn và bị suy xét khắt khe hơn.
Ngư Phủ
doanh nhân
