Thẩm phán Mỹ: Chính quyền Trump cắt tài trợ cho Harvard là bất hợp pháp
Hôm 03/09, một thẩm phán liên bang đã ra phán quyết rằng chính quyền Tổng thống Donald Trump đã hành động bất hợp pháp khi chấm dứt khoản tài trợ khoảng 2.2 tỷ USD cho Đại học Harvard, đồng thời không thể tiếp tục cắt giảm ngân sách nghiên cứu của ngôi trường danh giá thuộc nhóm Ivy League này.
Phán quyết của Thẩm phán Liên bang Allison Burroughs tại Boston được xem là một thắng lợi pháp lý quan trọng cho Harvard. Động thái này diễn ra trong bối cảnh trường đang tìm kiếm một thỏa thuận nhằm chấm dứt cuộc đối đầu trên nhiều phương diện với Nhà Trắng, nhắm vào trường đại học lâu đời và giàu có nhất nước Mỹ.
Harvard có trụ sở tại Cambridge, Massachusetts, đã trở thành mục tiêu chính trong chiến dịch quy mô lớn của chính quyền. Chiến dịch này sử dụng nguồn tài trợ liên bang như một đòn bẩy để buộc các trường đại học Mỹ phải thay đổi, vốn bị ông Trump cho là đang nằm trong vòng kìm kẹp của tư tưởng bài Do Thái và “cánh tả cực đoan”.
Chính quyền đã hủy hàng trăm khoản tài trợ dành cho các nhà nghiên cứu của Harvard, với lý do trường đã không hành động đủ mạnh mẽ để giải quyết nạn quấy rối sinh viên Do Thái trong khuôn viên.
Harvard đã đệ đơn kiện, cáo buộc chính quyền Trump đang trả đũa và vi phạm quyền tự do ngôn luận của trường. Lý do là vì trường đã từ chối yêu cầu của các quan chức về việc cải tổ cơ cấu quản trị, hoạt động tuyển dụng và các chương trình học thuật để phù hợp với nghị trình ý thức hệ của họ.
Thẩm phán Burroughs, người được cựu Tổng thống Barack Obama của Đảng Dân chủ bổ nhiệm, đã đồng tình với lập luận này. Bà cho rằng, dù Harvard đã dung túng cho các hành vi thù địch trong thời gian dài, chính quyền Trump “đã sử dụng chủ nghĩa bài Do Thái như một vỏ bọc cho cuộc tấn công có chủ đích, mang động cơ ý thức hệ nhằm vào các trường đại học hàng đầu của quốc gia”.
Bà cho biết chiến dịch gây áp lực của chính quyền đã dẫn đến việc chấm dứt các khoản tài trợ của Harvard trái pháp luật và mang tính trả đũa, vi phạm quyền tự do ngôn luận của trường theo Tu chính án thứ nhất của Hiến pháp Hoa Kỳ.
Thẩm phán Burroughs nói rằng nhiệm vụ của tòa án là bảo vệ quyền tự do học thuật và “đảm bảo các nghiên cứu quan trọng không bị chấm dứt tài trợ một cách tùy tiện và sai quy trình, ngay cả khi làm như vậy có nguy cơ đối mặt với sự phẫn nộ của một Chính phủ quyết tâm theo đuổi chương trình nghị sự của mình bằng mọi giá”.
Bà đã ra lệnh cấm chính quyền chấm dứt hoặc đóng băng bất kỳ khoản tài trợ liên bang bổ sung nào cho Harvard, đồng thời ngăn chặn việc tiếp tục giữ lại các khoản thanh toán cho các gói tài trợ hiện có hoặc từ chối cấp kinh phí mới cho trường trong tương lai.
Trong một tuyên bố, người phát ngôn Nhà Trắng Liz Huston cam kết sẽ kháng cáo phán quyết của “vị thẩm phán hoạt động chính trị do Obama bổ nhiệm”, và cho rằng Harvard “không có quyền hiến định đối với tiền thuế của người dân và vẫn không đủ điều kiện để nhận các khoản tài trợ trong tương lai”.
Chủ tịch Harvard Alan Garber, trong một thông điệp gửi đến cộng đồng nhà trường, cho biết phán quyết này “khẳng định các lập luận của chúng tôi trong việc bảo vệ quyền tự do học thuật của trường, các nghiên cứu khoa học trọng yếu và các nguyên tắc cốt lõi của giáo dục đại học Mỹ”.
Ông Garber không đề cập đến tình trạng các cuộc đàm phán dàn xếp với chính quyền, mà ông Trump trong một cuộc họp nội các tuần trước cho biết ông muốn kết quả là Harvard phải trả “không dưới 500 triệu USD” vì trường “đã rất tồi tệ”.
Ông Garber cho biết, ngay cả khi nhà trường thừa nhận các nguyên tắc chính mà phán quyết của bà Burroughs đã khẳng định, Harvard sẽ “nhận thức rõ về bối cảnh đang thay đổi mà trong đó chúng tôi nỗ lực hoàn thành sứ mệnh của mình”.
Ba trường khác thuộc nhóm Ivy League đã đạt được thỏa thuận với chính quyền, bao gồm Đại học Columbia. Vào tháng 7, Columbia đã đồng ý trả 220 triệu USD để khôi phục nguồn vốn nghiên cứu liên bang bị từ chối do các cáo buộc về chủ nghĩa bài Do Thái lan tràn trong khuôn viên.
Tương tự với Columbia, các hành động của chính quyền Trump chống lại Harvard có liên quan đến phong trào biểu tình ủng hộ Palestine đã làm rung chuyển khuôn viên của trường và các đại học khác.
Harvard cho biết đã thực hiện các biện pháp để đảm bảo khuôn viên trường luôn chào đón các sinh viên Do Thái và Israel.
Quyết định hủy các khoản tài trợ chỉ là một trong nhiều hành động mà chính quyền đã thực hiện chống lại Harvard. Chính quyền cũng đã tìm cách cấm sinh viên quốc tế theo học tại trường, đe dọa đến tình trạng kiểm định chất lượng của Harvard, và mở đường cho việc cắt giảm thêm các khoản tài trợ sau khi kết luận trường đã vi phạm luật dân quyền liên bang.
Trong một vụ kiện riêng biệt, Thẩm phán Burroughs đã cấm chính quyền ngăn cản Harvard tiếp nhận sinh viên quốc tế, những người chiếm khoảng 1/4 tổng số sinh viên của trường.
Harvard đã theo đuổi vụ kiện về tài trợ cùng với chi hội giảng viên của Hiệp hội Giáo sư Đại học Hoa Kỳ tại trường, một tổ chức phản đối ý tưởng nhà trường thỏa hiệp với ông Trump.
Các luật sư của nhóm cho biết: “Chúng tôi hy vọng quyết định này sẽ làm rõ với ban lãnh đạo Harvard rằng việc đánh đổi các quyền của cộng đồng Harvard trong một thỏa hiệp với Chính phủ là không thể chấp nhận được”.
Quốc An (Theo Reuters)
