Thị trường tài chính - tiền tệ quốc tế tuần từ 10-14/5
Khủng hoảng nợ Hy Lạp kéo theo mối lo tài chính ở khu vực châu Âu dù gói cứu trợ Hy Lạp đã được triển khai; những lý do Mỹ gây sức ép đòi Trung Quốc tăng giá NDT; nguyên nhân khiến châu Á phải siết chặt chính sách tiền tệ; kinh tế Mỹ đang phục hồi song còn đối mặt nhiều khó khăn, Nhật Bản với nợ công cao kỷ lục, Trung Quốc lo ngại lạm phát cao…đang là những tin tài chính quốc tế nổi bật.
Hy Lạp đang đứng trước thời hạn ngày 19/5 tới phải thanh toán 9 tỷ Euro lãi suất trái phiếu chính phủ và cần hàng chục tỷ nữa để trả lãi suất trái phiếu trong vài tháng tới, trong khi nước này không còn khả năng vay mượn thêm do lãi suất mà các nhà đầu tư đặt ra quá cao.
Các nước Đức, Italy, Bồ Đào Nha và Hà Lan, ngày 7/5 đã “bật đèn xanh” cho việc triển khai gói cứu trợ nhằm giúp Hy Lạp khắc phục khủng hoảng nợ.
Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) ngày 9/5 đã nhất trí thông qua khoản vay trị giá 30 tỷ euro (40 tỷ USD) thời hạn 3 năm cho Hy Lạp, trong đó 5,5 tỷ euro sẽ được cấp ngay, nhằm hạ nhiệt cuộc khủng hoảng nợ tại đây có nguy cơ lan rộng sang các thành viên khác thuộc Khu vực các nước sử dụng đồng tiền chung châu Âu (Eurozone).
Chương trình cho vay nói trên là một phần trong kế hoạch cứu trợ Hy Lạp của IMF và Liên minh châu Âu (EU) trị giá 110 tỷ euro (147 tỷ USD). Tổng lượng tiền IMF cấp cho Hy Lạp trong năm nay là khoảng 10 tỷ euro, trong khi EU sẽ tài trợ khoảng 30 tỷ euro. Đổi lại, Hy Lạp sẽ phải cam kết cắt giảm mạnh chi tiêu công và tăng thu ngân sách, những biện pháp vốn không được người dân trong nước ủng hộ.
Ngày 10/5, Bộ trưởng tài chính 27 nước thành viên Liên minh châu Âu (EU) đã nhất trí về kế hoạch thành lập quỹ chống khủng hoảng, có sự tham gia hỗ trợ của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), với quy mô có thể lên tới 750 tỷ euro (1.000 tỷ USD), nhằm ngăn cuộc khủng hoảng nợ chủ quyền lan rộng tại khu vực Eurozone.
Tiếp đó, ngày 11/5, Hy Lạp đề nghị được nhận 20 tỷ Euro đầu tiên trong gói cứu trợ dài hạn trị giá 110 tỷ Euro (140 tỷ USD) mà EU và IMF đã nhất trí dành cho Hy Lạp để giúp nước này giải quyết khủng hoảng nợ. Trong khoản cứu trợ 20 tỷ Euro đầu tiên, Eurozone giải ngân 14,5 tỷ, phần còn lại thuộc IMF. Nhật Bản dự định cho Hy Lạp vay khẩn cấp 360 triệu Euro (465 triệu USD) thông qua IMF. Số tiền này sẽ được đưa vào khoản 5,5 tỷ Euro mà IMF dự định sẽ giải ngân ngay lập tức cho Hy Lạp.
Ngày 12/5, Hy Lạp nhận 5,5 tỷ euro từ gói cứu trợ khẩn cấp của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), trở thành nước đầu tiên trong Eurozone buộc phải nhờ tới sự viện trợ của thể chế tài chính này. Theo một quan chức Bộ Tài chính Hy Lạp, Chính phủ nước này hy vọng sẽ được nhận thêm 14,5 tỷ euro trong gói cứu trợ của EU vào đầu tuần tới.
Khủng hoảng nợ tại châu Âu mang lại cho Đức những lợi thế bất ngờ. Trong khi thị trường tài chính khu vực này còn chưa hết rúng động thì tại tại Đức, một trong những đầu tàu của kinh tế khu vực công bố kinh tế tiếp tục tăng trưởng trong quý I nhờ xuất khẩu và đầu tư doanh nghiệp tăng trưởng vượt dự báo. Khủng hoảng nợ tại châu Âu mang lại cho Đức những lợi thế bất ngờ bởi đồng euro giảm giá, giúp giá trị kim ngạch xuất khẩu của Đức tăng trưởng ấn tượng, bù lại cho sự đi xuống của xuất khẩu, tiêu dùng. Ngày hôm qua, Cơ quan thống kê Trung ương Đức (FSO) công bố, Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trong giai đoạn 3 tháng đầu năm tăng trưởng 0,2% so với quý IV/2009 và 1,6% so với cùng kỳ năm ngoái.
Mỹ gây sức ép đòi Trung Quốc tăng giá đồng NDT
Theo các học giả kinh tế Trung Quốc, Trung Quốc đang là thị trường nhiều khả năng trở thành điểm đến xuất khẩu lớn nhất của hàng hoá Mỹ. Cùng với suy thoái của kinh tế toàn cầu, mức thâm hụt tài chính khổng lồ và tỷ lệ thất nghiệp cao của nước này, khiến rất nhiều người lo ngại Trung Quốc bất ngờ giảm bớt lượng trái phiếu Mỹ đang nắm giữ sẽ tạo ra đòn tấn công rất lớn đối với nền kinh tế nước này. Mặt khác, Mỹ cũng lo ngại sự gia tăng trái phiếu Mỹ mà Trung Quốc nắm giữ trong tay sẽ khiến cho sự phụ thuộc tài chính của Mỹ vào Trung Quốc gia tăng. Vậy là gây sức ép để đồng NDT tăng giá, khiến cho giá trị trái phiếu Mỹ mà Trung Quôc có trong tay thu hẹp ở mức độ lớn, trở thành biện pháp chiến lược quan trọng để Mỹ giảm bớt nợ nần. Hơn nữa, không loại trừ việc Mỹ lo ngại địa vị quốc tế của đồng USD, hay địa vị bá chủ toàn cầu của Mỹ chịu sự đe doạ nghiêm trọng khi đồng NDT đang tiến theo phương hướng thực hiện tự do chuyển đổi và trở thành đồng tiền quốc tế quan trọng.
Phía Trung Quốc có thể trì hoãn tăng giá đồng NDT do cuộc khủng hoảng nợ Hy Lạp. Thời báo tài chính (Financial Times) số ra cuối tuần qua nhận định rằng một trong những tác động phụ của cuộc khủng hoảng nợ của Hy Lạp là nó có thể làm cho Trung Quốc trì hoãn việc đưa ra quyết định tăng giá đồng NDT. Các phương tiện truyền thông của Trung Quốc đều cho rằng đồng euro yếu đi sẽ giúp giảm áp lực tăng giá đồng NDT. Vì châu Âu là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Trung Quốc, Bắc Kinh có thể lập luận rằng đồng euro yếu đi cũng có nghĩa tỷ giá hối đoái thực tế của đồng NDT đã tăng lên, dù lập luận này có thể không thuyết phục được các nghị sỹ Mỹ. Một số nhà đầu tư còn dự đoán rằng do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng nợ của Hy Lạp đang ngày càng lan rộng, Trung Quốc có thể thu hồi lại một số biện pháp thắt chặt đã công bố.
Những dự báo lạc quan về số liệu kinh tế Mỹ được công bố trong tuần. Doanh số bán lẻ tại trong tháng 4 được kỳ vọng sẽ tăng tháng thứ bảy liên tiếp. Các chuyên gia tham gia khảo sát của Bloomberg cho rằng, tiêu dùng của người Mỹ tăng 0,2% trong tháng qua. Một lý do khiến người Mỹ đang tăng chi tiêu là triển vọng trên thị trường việc làm sáng sủa hơn. Số lượng việc làm được tạo mới tại Mỹ tăng 290.000 trong tháng 4, mức tăng mạnh nhất trong 4 năm. Tỷ lệ thất nghiệp leo lên mức 9,9% từ mức 9,7% bởi nhiều người tái gia nhập thị trường lao động. Báo cáo khác có thể cho thấy sản xuất công nghiệp tiếp tục hồi phục và thâm hụt thương mại không có nhiều thay đổi.
Thâm hụt thương mại của Mỹ đã tăng lên mức cao trong vòng 15 tháng, do giá dầu tăng mạnh khiến kim ngạch nhập khẩu dầu thô đạt mức cao kỷ lục kể từ mùa thu năm 2008, bất chấp tăng trưởng mạnh của xuất khẩu. Tuy nhiên, mức thâm hụt lớn này là một bằng chứng cho thấy rõ hơn sự hồi phục của nền kinh tế đầu tàu thế giới. Ngày 12/5, Bộ Thương mại Mỹ cho hay, thâm hụt thương mại tháng 3 của Mỹ tăng 2,5% lên 40,4 tỷ USD, gần sát với mức dự báo 40,1 tỷ USD của các chuyên gia kinh tế. Đây là thâm hụt thương mại theo tháng lớn nhất kể từ tháng 12/2008.
Mỹ nâng mức đầu tư tối đa cho hai tập đoàn Fannie Mae và Freddie Mac
Trong đề xuất ngân sách cho năm 2011, chính quyền của ông Obama nâng mức đầu tư tối đa cho hai tập đoàn này lên 188 tỷ USD, so với mức 170 tỷ USD đưa ra tháng 8/2009.
Ngày 10/5, Tập đoàn tài chính cho vay thế chấp nhà ở lớn nhất nước Mỹ Fannie Mae thông báo lỗ 13,1 tỷ USD trong quý I/2010 sau khi đã lỗ 74,4 tỷ USD trong năm 2009 và lỗ 59,8 tỷ USD trong năm 2008. Fannie Mae đã đề nghị Bộ Tài chính hỗ trợ thêm 8,4 tỷ USD để giải quyết hậu quả của cuộc khủng hoảng tài chính bắt đầu từ tháng 12/2007. Trước đó, Freddie Mac đề nghị chính phủ bổ sung 10,6 tỷ USD tiền hỗ trợ sau khi đã nhận 50,7 tỷ USD trước đó.
Văn phòng Kiểm toán Chính phủ sẽ điều tra hoạt động của FED. Thượng viện Mỹ ngày 11/5 đã bỏ phiếu về một loạt đề xuất sửa đôi đối với Dự luât cải cách tài chính, văn kiện do Đảng Dân chủ soạn thảo. Với tỷ lệ phiếu tuyệt đối 96/0, Thượng viện đã nhất trí thông qua một sửa đổi do Thượng nghị sỹ Bernie Sanders đề xuất, cho phép Văn phòng Kiểm toán chính phủ (GAO), cơ quan điều tra của Quốc hội, tiến hành điều tra hoạt động của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED).
Một số nước tiếp tục giữ lãi suất ở mức thấp. Chẳng hạn, tại Anh, Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) ngày 10/5 đã lựa chọn chính sách “chờ đợi”, khi quyết định giữ nguyên tỷ lệ lãi suất chủ chốt. BoE cho hay Ủy ban Chính sách Tiền tệ (MPC) của cơ quan này đã bỏ phiếu thông qua quyết định giữ nguyên tỷ lệ lãi suất cho vay chủ chốt ở mức thấp kỷ lục 0,5% trong tháng thứ 14 liên tiếp.
Châu Á phải siết chặt chính sách tiền tệ. Một trong những nguyên nhân chủ yếu là ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng nợ ở Hy Lạp đối với toàn cầu, ít nhất là cho đến khi các ngân hàng trung ương thấy có những dấu hiệu rõ ràng rằng nhu cầu về hàng xuất khẩu của châu Âu sẽ không bị ảnh hưởng.
Các ngân hàng trung ương châu Á đang dẫn đầu thế giới trong việc tăng lãi suất khi khu vực này phục hồi nhanh hơn các khu vực khác sau cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu vừa qua. Tuy nhiên, những triển vọng đó – cùng với sự lành mạnh tài chính của khu vực so với các nước phát triển đang ngập chìm trong nợ - đã làm dấy lên nguy cơ tăng tốc hoạt động đầu tư, có thể khiến các nhà hoạch định chính sách phải thực hiện kiểm soát vốn nghiêm ngặt hơn trước cuối năm 2010.
Tại châu Á, kinh tế Trung Quốc đang đối diện nguy cơ lạm phát. Chỉ số giá tiêu dùng của Trung Quốc đã tăng 2,4% trong tháng 3/2010 và tăng 2,7% trong tháng 4. Tuy nhiên, thặng dư thương mại khả quan. Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GAC) ngày 10/5 cho biết thặng dư thương mại của nước này trong tháng tư đạt 1,68 tỷ USD, giảm 87% so với cùng kỳ năm trước nhưng lại là tín hiệu khả quan vì trong tháng ba, Trung Quốc thâm hụt thương mại lần đầu tiên trong sáu năm qua.
Tại Hàn Quốc, Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc (BoK) duy trì lãi suất thấp tháng thứ 15 liên tiếp. Đúng như dự báo của giới phân tích, ngân hàng Trung ương Hàn Quốc (BoK) đã quyết định duy trì lãi suất ở mức 2% trong tháng thứ 15 liên tiếp, nhằm đẩy nhanh đà phục hồi cho nền kinh tế lớn thứ tư châu Á này. Kể từ sau kh xảy ra cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu vào tháng10 năm 2008 cho tới nay, BoK đã lần lượt hạ mức lãi suất cơ bản từ 5,25% xuống còn 2%. Còn tại Malaixia, nhà kinh tế Alvin Liew của Standard Chartered cho rằng Malaixia cần cắt giảm trợ giá một cách từ từ để tránh tăng mạnh lạm phát, khi nước này sẵn sàng điều chỉnh chế độ trợ giá, vốn gây cản trở những nỗ lực cắt giảm thâm hụt ngân sách.
Nhật Bản nỗ lực ổn định thị trường tiền tệ. Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) vừa “bơm” khẩn cấp 2.000 tỷ Yên cho các tổ chức tài chính nhằm làm dịu quan ngại của các nhà đầu tư sau khi hàng loạt thị trường chứng khoán lớn trên thế giới lao dốc; Ngày 10/5, Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BOJ) thông báo sẽ tái thiết lập thoả thuận hoán đổi đồng USD với Ngân hàng dự trữ liên bang Mỹ (FED). Đặc biệt, Bộ Tài chính Nhật Bản hôm 10/5 cho biết, dư nợ chưa trả của chính phủ nước này, vào thời điểm cuối tài khoá 2009 (tính đến ngày 31.3.2010) ở mức cao kỷ lục 882,92 nghìn tỷ yên, tăng 36,430 nghìn tỷ yên so với tài khoá trước. Nợ bình quân đầu người của nước này hiện đứng ở mức 6,93 triệu yen. Tỷ lệ nợ công trên GDP của Nhật Bản đã lên tới 190%. Dự trữ ngoại tệ của Nhật Bản trong tháng 4/2010 đã tăng 4,16 tỷ USD so với mức 1.046 tỷ USD trong tháng 3 - lần tăng đầu tiên trong 3 tháng trở lại đây, nhờ giá trị của trái phiếu Chính phủ Mỹ (mà nước này nắm giữ) gia tăng. Hiện Nhật Bản là nước có lượng dự trữ ngoại tệ lớn thứ hai thế giới, sau Trung Quốc.
Phương Trâm
SBV
