Thứ trưởng Bộ Tài chính: Vẫn còn nhiều khó khăn để đạt mục tiêu giải ngân 100% vốn đầu tư công
Tại Họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 8/2025, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương cho biết kết quả thực hiện giải ngân vốn đầu tư công 8 tháng đầu năm 2025 khá tích cực với tổng số vốn thực hiện gần 410,000 tỷ đồng.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương
|
Thứ trưởng đánh giá con số trên cho thấy sự chuyển biến rõ rệt so với các giai đoạn trước. Nếu so sánh với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao (bao gồm giao bổ sung trong năm) thì tỉ lệ giải ngân đạt 46.3%. Còn tính theo chỉ tiêu Thủ tướng Chính phủ giao đầu năm, đạt 49.5%. So với tốc độ giải ngân của những năm trước đây, năm 2025 cao hơn hẳn.
Nếu so với cùng kỳ năm 2024 (giải ngân đạt 40.4%), giải ngân năm 2025 cao hơn cả về số tương đối và tuyệt đối, chênh lệch khoảng 135,000 tỷ đồng. Tuy nhiên, để đạt mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch cả năm theo yêu cầu của Chính phủ, vẫn còn nhiều khó khăn cần được tháo gỡ bằng những giải pháp quyết liệt và đồng bộ hơn.
Về những khó khăn, vướng mắc, có thể thấy rõ 4 nhóm chính:
Thứ nhất là vấn đề tổ chức, sắp xếp bộ máy chính quyền địa phương hai cấp. Việc sắp xếp lại cơ cấu hành chính, thay đổi mô hình chính quyền hai cấp đã tác động nhất định đến kết quả giải ngân vốn đầu tư công. Chẳng hạn như liên quan đến công tác kiện toàn cấp xã, có một số xã chưa kịp kiện toàn nên thiếu một số vị trí liên quan đến đầu tư công, như kế toán, quản lý dự án… do đó các thủ tục liên quan đến dự án, thanh quyết toán phải chờ để hoàn thiện.
Để giải quyết vấn đề này, Bộ Chính trị và Trung ương đã có chỉ đạo các địa phương khẩn trương rà soát, kiện toàn nhân sự để bảo đảm hoạt động thông suốt, bảo đảm tiến độ quá trình giải ngân vốn đầu tư công.
Thứ hai là một số dự án phải tiến hành rà soát, điều chỉnh để phù hợp với mô hình mới chính quyền hai cấp. Nhiều công trình trước đây do cấp huyện quản lý nay phải chuyển giao sang đơn vị, đầu mối khác.
Mặc dù Trung ương đã có những hướng dẫn rất cụ thể, nhưng trong quá trình triển khai thực tế tại các địa phương vẫn phát sinh một số vướng mắc đa dạng do ở mỗi địa phương, điều kiện và tình hình khác nhau. Tuy nhiên các địa phương đã rất nỗ lực khắc phục khó khăn, vướng mắc.
Thứ ba là liên quan đến việc phân bổ vốn. Qua rà soát từ đầu năm đến nay, vẫn còn một lượng vốn ngân sách Trung ương chưa phân bổ, ước tính khoảng 38.5 ngàn tỷ đồng. Theo báo cáo, hiện còn 18/42 bộ ngành, cơ quan Trung ương và 29/34 địa phương chưa phân bổ hết số vốn ngân sách Trung ương giao. Một trong những nguyên nhân chủ yếu là do các dự án chưa được phê duyệt. Nguyên nhân này cũng do một phần từ việc sắp xếp lại bộ máy hành chính, trong đó có sự sáp nhập, điều chỉnh chức năng của một số cơ quan, dẫn đến mất thêm thời gian để ổn định và rà soát lại danh mục đầu tư. Bên cạnh đó, có những dự án sau khi đánh giá lại phải thay đổi chủ đầu tư, phải chuyển đổi công năng, hoặc tạm dừng triển khai. Việc này cũng làm ảnh hưởng đến thời gian, tiến độ phê duyệt dự án.
Ngoài ra, còn tồn tại những khó khăn về thể chế, pháp luật. Tại kỳ họp thứ IX vừa qua, Quốc hội đã sửa đổi một số luật liên quan đến đầu tư công, trong đó có Luật Đầu tư công, GDP và một số văn bản quy phạm khác. Luật đã có hiệu lực, tuy nhiên các văn bản, nghị định, thông tư, hướng dẫn của Trung ương đang dần hoàn thiện và sẽ sớm ban hành trong thời gian sớm nhất.
Hiện còn 2 nghị định thuộc trách nhiệm của Bộ Tài chính, đang ở giai đoạn cuối chuẩn bị trình Chính phủ ban hành, đó là nghị định hướng dẫn Luật Đầu tư công và nghị định hướng dẫn GDP. Hiện Bộ Tài chính đã hoàn thiện công tác tiếp thu các ý kiến và sẽ sớm trình lại Văn phòng Chính phủ để có thể sớm được ban hành.
Thứ tư là nhóm vấn đề liên quan đến công tác tổ chức thực hiện. Đối với công tác đầu tư công, việc thực hiện rất quan trọng. Một khó khăn điển hình là vướng mắc trong giải phóng mặt bằng, biến động giá nguyên vật liệu, vướng mắc trong thủ tục đầu tư phát triển dự án. Bên cạnh đó là một số yếu tố khách quan như ảnh hưởng của thời tiết làm cho chậm tiến độ dự án.
Ngoài những yếu tố chủ quan, còn có những nguyên nhân khách quan như việc điều chỉnh quy hoạch, thay đổi thiết kế hay quy định liên quan đến công tác xây dựng. Quy hoạch là yếu tố then chốt, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ và hiệu quả đầu tư. Sau khi sắp xếp lại bộ máy, nhiều địa phương phải dành thêm thời gian để hoàn tất các bước chuyển tiếp trước khi có thể xây dựng, điều chỉnh và triển khai đồng bộ các dự án.
Để xử lý vấn đề trên, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 66.2/2025, trong đó nhấn mạnh vai trò chỉ đạo của Quốc hội và Chính phủ trong việc rà soát, điều chỉnh quy hoạch. Đồng thời, đưa ra các cơ chế tháo gỡ khó khăn, cải cách thủ tục hành chính nhằm tạo điều kiện để dự án được điều chỉnh và thực hiện kịp thời. Các quy định này không chỉ phục vụ cho dự án đầu tư công mà còn có ý nghĩa quan trọng với cả các dự án đầu tư ngoài ngân sách. Đây là vấn đề then chốt, cần sự quan tâm và phối hợp chặt chẽ từ các địa phương để bảo đảm hiệu quả.
Để đạt mục tiêu giải ngân gần 100% kế hoạch, Bộ Tài chính kiến nghị với các bộ, ngành địa phương tiếp tục triển khai mạnh mẽ các giải pháp đã đề ra, thực hiện quyết liệt các văn bản của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ như thông điệp số 47, số 60, Chỉ thị số 05, Nghị quyết số 226… Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính đề nghị các bộ, ngành, địa phương tiếp tục triển khai mạnh mẽ các giải pháp đã được đề ra, thực hiện quyết liệt và đồng bộ để tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ giải ngân trong thời gian tới.
Các văn bản chỉ đạo của Chính phủ đã nêu rất rõ ràng, vì vậy các bộ, ngành và địa phương cần tiếp tục triển khai quyết liệt các giải pháp. Bên cạnh đó, để khắc phục những khó khăn ở cấp cơ sở, cần bảo đảm tất cả quy định, hướng dẫn được thực hiện đồng bộ, phù hợp với thực tiễn địa phương. Các văn bản hướng dẫn cần được hoàn thiện khẩn trương, ban hành sớm để các cấp có thể áp dụng ngay, tránh tình trạng phải mất nhiều thời gian xin ý kiến từng bước, làm chậm tiến độ triển khai.
Sau khi các nghị định, thông tư được hoàn thành, Bộ Tài chính sẽ sớm ban hành hướng dẫn cụ thể cho những đơn vị cơ sở còn thiếu kinh nghiệm, chẳng hạn như các xã chưa có ban quản lý dự án chuyên trách. Việc thành lập hoặc kiện toàn các đơn vị sự nghiệp công lập, ban quản lý dự án cấp xã là cần thiết để nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư công.
Liên quan đến công tác cán bộ và sử dụng vốn, cần yêu cầu các địa phương thường xuyên rà soát, bổ sung kế hoạch; nếu có trường hợp không sử dụng hết số vốn được giao thì kịp thời báo cáo Chính phủ để điều chỉnh, chuyển vốn sang các ngành, địa phương hoặc dự án khác có nhu cầu và khả năng giải ngân tốt hơn.
Về thể chế pháp luật, Bộ Tài chính đang nỗ lực để sớm ban hành các văn bản quan trọng, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho việc thực hiện đầu tư công.
Về công tác tổ chức triển khai, thực hiện, đề nghị các bộ, ngành, địa phương tiếp tục quan tâm, tập trung hơn nữa vào hai điểm then chốt: (1) đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án để tạo ra khối lượng giải ngân lớn, đặc biệt trong những tháng cuối năm; (2) kịp thời xử lý những vướng mắc trong quản lý, từ thủ tục kế toán đến công tác nhân sự, để bảo đảm hoạt động thông suốt.
Đối với những dự án cần điều chỉnh, các cơ quan chức năng cần xây dựng hướng dẫn cụ thể, có tính chất thống nhất áp dụng trên phạm vi cả nước, nhằm giảm bớt thủ tục rườm rà, tránh tình trạng phải liên tục hỏi – đáp giữa các cấp. Với tất cả các giải pháp đồng bộ đang được triển khai, kỳ vọng rằng trong thời gian tới, tiến độ giải ngân vốn đầu tư công sẽ được cải thiện mạnh mẽ, đưa kết quả thực hiện tiệm cận với mục tiêu 100% kế hoạch đã đề ra.
Thượng Ngọc
