TP.HCM tìm giải pháp khắc phục sụt lún nền đất
Tại họp báo thường kỳ về tình hình kinh tế - xã hội trên địa bàn TP.HCM chiều 13/11, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã thông tin cụ thể về tình hình sụt lún nền đất.
Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM cho biết tình trạng sụt lún bề mặt đất do nhiều nguyên nhân liên quan đến nền địa chất yếu, tốc độ đô thị hóa (tải tỉnh), hoạt động giao thông (tải động) và khai thác nước ngầm.
Theo Phòng Đo đạc, Bản đồ và Viễn thám, các khu vực có tốc độ lún trên 10 mm/năm thường nằm trên nền địa chất yếu, dù không chịu tác động từ xây dựng, giao thông hay khai thác nước ngầm. Ngoài ra, các khu vực có mật độ xe tải, container lớn, hay tuyến đường sắt đô thị đi qua, cũng bị lún nhiều hơn do tác động tải trọng liên tục. Dù công nghệ móng cọc hiện đại giúp hạn chế ảnh hưởng tạm thời từ các công trình cao tầng, việc khai thác nước ngầm quá mức vẫn là nguyên nhân chính làm hạ thấp mực nước và gây sụt lún nền đất.
Nhờ siết chặt quản lý khai thác nước ngầm, tốc độ lún tại nhiều khu vực của TP.HCM đã giảm. Thành phố hiện kiểm soát chặt công suất và hạn chế cấp phép khai thác.
Tốc độ lún gấp đôi mực nước biển dâng
Sở cho biết kết quả quan trắc cho thấy tình trạng sụt lún vẫn đáng lo ngại. Theo dự án “Quan trắc biến dạng mặt đất bằng kỹ thuật INSAR vi phân” triển khai từ năm 2010, khu vực TP.HCM có nơi lún tới 31 mm/năm; diện tích vùng lún nhanh (>15 mm/năm) chiếm gần 15,000 ha.
Một khảo sát mới của Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) cho thấy sụt lún nền đất đã diễn ra liên tục từ năm 1990 đến nay, với tổng độ lún tích lũy ước tính khoảng 100 cm. Tốc độ lún hiện nay từ 2–5 cm mỗi năm, có nơi lên đến 7–8 cm. Tốc độ này cao gấp đôi so với tốc độ mực nước biển dâng (khoảng 1 cm/năm).
Sụt lún đất kết hợp với triều cường và mực nước biển dâng làm cho nguy cơ TP.HCM ngày càng “chìm dần” và ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển lâu dài của TP.HCM trong bối cảnh thích nghi với biến đổi khí hậu.
Tăng cường giám sát và hạn chế khai thác nước ngầm
Nhằm giảm sụt lún, TP.HCM đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ. Từ năm 2018, Thành phố ban hành Kế hoạch giảm khai thác nước dưới đất (Quyết định 1242/QĐ-UBND), đặt mục tiêu giảm lưu lượng khai thác từ 716,581 m³/ngày xuống 255,000 m³/ngày vào năm 2025. Đến nay, kế hoạch đã đạt tiến độ, góp phần cải thiện mực nước ngầm tại nhiều khu vực như quận 12, Hóc Môn, Củ Chi (cũ).
Năm 2024, UBND TP.HCM tiếp tục ban hành danh mục, bản đồ vùng cấm và vùng hạn chế khai thác nước dưới đất, làm cơ sở pháp lý quan trọng để xem xét, cấp phép và kiểm soát hoạt động khai thác hiệu quả. Song song đó, Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn TNHH MTV (Sawaco) được giao nhiệm vụ hoàn thiện mạng lưới cấp nước sạch, thay thế dần nguồn nước ngầm.
Ứng dụng công nghệ và hợp tác quốc tế
Về công tác kỹ thuật, TP.HCM đang phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường trong dự án “Hiện đại hóa hệ thống độ cao quốc gia”, nhằm xây dựng hệ thống mốc độ cao ổn định lâu dài và xác định độ cao trung bình của mặt nước biển với 6 mốc độ cao thế kỷ tại các vị trí chiến lược như tại Đại học Quốc gia TP.HCM, UBND xã Nhuận Đức (huyện Củ Chi cũ), Khu văn hóa Láng Le (huyện Bình Chánh cũ) và Nhà thiếu nhi huyện Cần Giờ (cũ), cùng 02 mốc giáp ranh tại Đồng Nai và Long An (cũ)...
Sở Tài nguyên và Môi trường cũng đang cùng JICA xây dựng “Dự án hỗ trợ kỹ thuật thúc đẩy các giải pháp ứng phó với vấn đề sụt lún nền TP.HCM”, nhằm xác định nguyên nhân chủ yếu và đề xuất giải pháp tổng thể khắc phục. Cùng với đó, Sở Khoa học và Công nghệ triển khai nhiệm vụ “Mô phỏng dự báo biến dạng mặt đất”, giúp Thành phố có cơ sở khoa học cho việc dự báo và quản lý rủi ro sụt lún trong tương lai.
Khang Di
