Tp.HCM: Vì sao tỷ trọng dịch vụ giảm?
Tỷ trọng của khu vực dịch vụ trong GDP của Tp.HCM liên tục giảm và xu hướng này sẽ còn tiếp tục trong nhiều năm nữa. Tuy nhiên, cơ cấu của khu vực này đã có ít nhiều chuyển biến với sự gia tăng mạnh mẽ của những loại dịch vụ cao cấp...
Tỷ trọng của khu vực dịch vụ trong GDP của Tp.HCM liên tục giảm và xu hướng này sẽ còn tiếp tục trong nhiều năm nữa. Tuy nhiên, cơ cấu của khu vực này đã có ít nhiều chuyển biến với sự gia tăng mạnh mẽ của những loại dịch vụ cao cấp.
Đẩy mạnh phát triển khu vực dịch vụ, nhất là các loại dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh, là mục tiêu chiến lược đã được Tp.HCM đề ra và thực hiện từ nhiều năm qua. Nhưng kết quả thu được trên thực tế cho đến nay dường như vẫn đi ngược lại sự mong đợi, khi tỷ lệ đóng góp của khu vực này vào giá trị tổng sản phẩm nội địa (GDP) của thành phố tiếp tục trên đà giảm sút.
Theo Viện Kinh tế Tp.HCM, đến năm 2005 giá trị dịch vụ trên địa bàn Tp.HCM chỉ còn chiếm 50,6% trong GDP, thấp hơn đáng kể so với mức 57,8% cách nay 10 năm và ít hơn 14 điểm phần trăm so với thời điểm trước khi Việt Nam thực hiện chính sách mở cửa.
Có thể những số liệu kể trên chưa phản ánh đầy đủ quy mô của khu vực dịch vụ ở TPHCM, do chưa thống kê được phần giá trị dịch vụ được cung cấp trực tiếp từ các cơ sở sản xuất công nghiệp hoặc phần của các nhà cung cấp dịch vụ có trụ sở chính đặt ở Hà Nội. Đồng thời, một số loại dịch vụ, như cấp điện, cấp nước, vẫn được tính cho công nghiệp.
Nhưng ông Trần Du Lịch, Viện trưởng Viện Kinh tế Tp.HCM, cho rằng dù có được bổ sung thêm thì cũng không thay đổi được xu hướng sụt giảm về tỷ trọng của khu vực kinh tế này.
Đến nay, dù sao trong cơ cấu GDP, dịch vụ vẫn chiếm tỷ trọng cao hơn so với công nghiệp. Kết quả này chủ yếu là nhờ phần đóng góp của thương mại và dịch vụ ăn uống nhờ lợi thế khách quan của một thị trường tiêu thụ lớn nhất nước. Trong khi đó, các loại dịch vụ cao cấp mà thành phố đang muốn thúc đẩy đóng góp chưa đáng kể vào GDP. Chẳng hạn tài chính - ngân hàng và bảo hiểm mới chiếm 3,4%, dịch vụ khoa học công nghệ 0,8%.
Tuy nhiên, ông Lịch nhấn mạnh, tỷ lệ đóng góp vào GDP của khu vực dịch vụ giảm không có nghĩa là vai trò của lĩnh vực này đối với nền kinh tế thành phố kém. Trái lại, tác động của nó đối với sự phát triển công nghiệp nói riêng và cả nền kinh tế nói chung đang ngày càng lớn hơn
“Tỷ trọng của khu vực dịch vụ sụt giảm trong thời gian qua là tất yếu và xu hướng này sẽ còn tiếp tục trong một số năm nữa”, ông Trần Du Lịch khẳng định.
Vì sao?
Đối với các nền kinh tế đang ở giai đoạn đầu của quá trình công nghiệp hóa, tốc độ phát triển của công nghiệp bao giờ cũng cao hơn dịch vụ. Việt
Thống kê của Viện Kinh tế Tp.HCM cho thấy, tốc độ phát triển công nghiệp bình quân của thành phố từ năm 1991 đến nay là 15,03%, cao gấp rưỡi so với tốc độ tăng của khu vực dịch vụ. Ông Trần Du Lịch giải thích: “Sự ra đời của Luật Công ty, Luật Doanh nghiệp tư nhân vào năm 1990 cùng với một loạt khu chế xuất, khu công nghiệp cộng với nhu cầu phát triển sản xuất để thay thế hàng nhập khẩu đã kích thích công nghiệp thành phố phát triển mạnh. Trong khi đó, nhu cầu thị trường đối với ngành dịch vụ lại không thể tăng nhanh như hàng công nghiệp. Đó là nguyên nhân chính dẫn đến xu hướng sụt giảm về tỷ trọng của ngành này”.
Cũng như công nghiệp, tốc độ phát triển dịch vụ phụ thuộc vào nhu cầu thị trường. Nhưng đặc điểm thị trường của hai khu vực kinh tế này hiện còn khác biệt. Không như công nghiệp, thị trường của nhiều loại dịch vụ còn khá hẹp, chủ yếu tập trung ở các thành phố lớn và trung tâm đô thị. Sự phát triển của các loại dịch vụ này tùy thuộc khá nhiều vào tốc độ gia tăng mức sống của người dân cũng như kinh tế của địa phương.
Với quy mô kinh tế của các tỉnh còn nhỏ như hiện nay, người dân các địa phương đa số vẫn phải lo cái ăn, cái mặc hàng ngày là chủ yếu thì lĩnh vực dịch vụ ở Tp.HCM khó mà có bước phát triển như mong đợi.
Ngoài ra, chính sách vĩ mô cũng ít nhiều tác động đến ngành kinh tế này ở Tp.HCM. Cho đến nay, Việt Nam vẫn chưa mở cửa, hoặc chỉ mở một phần, nhiều thị trường dịch vụ quan trọng cho nhà đầu tư nước ngoài. Tình trạng này khiến Việt
Nước chảy chỗ trũng
Mặc dù xu thế giảm sút này chưa được cải thiện nhưng những gì đã đạt được trong 5 năm qua cho thấy khu vực dịch vụ đã có dấu hiệu phát triển đúng hướng.
Số liệu thống kê cho thấy, tốc độ tăng trung bình trong năm năm qua của ngành này ở Tp.HCM đạt trên 10%/năm, cao hơn một chút so với kế hoạch là 9,5%. Đáng chú ý là nhiều loại dịch vụ cao cấp nhiều năm liền đạt tốc độ tăng trưởng hai con số, chẳng hạn như tốc độ tăng bình quân của ngành tài chính - ngân hàng trên 20%/năm, khoa học công nghệ trên 12%, đào tạo 15-18%, y tế 15-19%…
Ông Trần Du Lịch cho biết, dự kiến trong năm năm tới Tp.HCM sẽ dồn sức để thúc đẩy phát triển chín nhóm dịch vụ quan trọng, gồm: thương mại, trong đó chủ yếu tập trung cho dịch vụ hỗ trợ xuất khẩu; cảng biển, kho vận và hậu cần; viễn thông và công nghệ thông tin; dịch vụ kinh doanh bất động sản; tư vấn và chuyển giao công nghệ; du lịch và dịch vụ du lịch hội nghị; y tế kỹ thuật cao; giáo dục và đào tạo; tài chính, ngân hàng, bảo hiểm.
Theo dự thảo kế hoạch, Tp.HCM sẽ kiến nghị Trung ương thay đổi một số chính sách nhằm kích thích một số ngành dịch vụ quan trọng phát triển, như tăng tốc độ mở cửa thị trường bất động sản, dịch vụ tài chính, ngân hàng, viễn thông… để thu hút nhà đầu tư nước ngoài.
Về phần mình, Tp.HCM dự kiến sẽ dùng ngân sách để đầu tư cho một số lĩnh vực ít có khả năng thu hút vốn từ cộng đồng doanh nghiệp, trong đó có đầu tư cho nghiên cứu và phát triển, xây dựng các trung tâm thông tin kinh tế… Ngoài ra, thành phố cũng sẽ xem xét thực hiện hoặc đề xuất thực hiện một số chính sách nhằm làm cho các lĩnh vực dịch vụ mà thành phố muốn phát triển trở nên hấp dẫn đối với doanh nghiệp.
Ông Trần Du Lịch giải thích: “Nước chảy chỗ trũng. Đó là quy luật tự nhiên. Điều Tp.HCM cần làm là đưa ra các chính sách có tác động khơi dòng, dẫn dắt thị trường, để biến các mục tiêu cần phát triển trở thành chỗ trũng thu hút đầu tư”.
TBKTSG
