TPHCM với lộ trình chuyển đổi 400,000 xe xăng: “Thấy ổn!”
Trưa ngày 18/7, trời mưa, bắt xe grabcar từ đường Trương Định ra ga Nhà hát Thành phố, app báo chờ 11 phút, thế là chuyển qua grabike, 2 phút. Nhân tiện, hỏi thử vụ chuyển đổi qua xe điện có gặp khó khăn gì không. Tài xế bảo, đang sinh viên năm 3, tranh thủ giờ rảnh chạy để phụ tiền sinh hoạt nên cũng chưa tính đường dài. Nhưng cậu trấn an ngược, đọc báo thấy thành phố mình chuyển đổi có lộ trình, thấy ổn, cái gì hợp lý thì trước sau cũng đâu vào đó thôi chị!
Và lộ trình chuyển 400,000 xe xăng sang điện/ 8 triệu xe máy cá nhân là trong 3 năm, từ năm 2025 đến hết năm 2028 - theo dự thảo của Viện Nghiên cứu Phát triển TPHCM, đang lấy ý kiến.
Vì sao lại áp dụng chuyển đổi trước với tài xế công nghệ và giao hàng? Vì đây là nhóm có mức phát thải cao do di chuyển 80-120 km mỗi ngày, gấp 3-4 lần xe cá nhân. Do đó, chuyển đổi một xe công nghệ tương đương hiệu quả của 3-4 xe cá nhân.
Vì sao lại áp dụng lộ trình 3 năm? Vì đó là khoảng thời gian phù hợp để tài xế trả góp xe điện bằng chính khoản tiết kiệm từ chi phí nhiên liệu. Khảo sát của Viện này cho thấy tài xế công nghệ di chuyển 80-120 km mỗi ngày, mức tiêu hao nhiên liệu cao do chở nặng, kẹt xe, dừng chờ... Trong khi chi phí xăng từ 70,000-100,000 đồng mỗi ngày, xe điện chỉ tốn khoảng 20,000 đồng. Nhờ đó, mỗi tháng tài xế tiết kiệm được 1-2 triệu đồng, đủ để trả góp xe điện giá khoảng 30 triệu đồng trong vòng 24-30 tháng mà không ảnh hưởng thu nhập.
3 năm cũng là cuộc chạy đua để từ quy hoạch đến triển khai đồng bộ các giải pháp về không gian kỹ thuật, trạm sạc; giải pháp các gói tài chính tín dụng và một kinh nghiệm từ hãng Xanh SM, sau hơn hai năm đã chiếm gần 40% thị phần gọi xe. Hơn nữa, theo giới chuyên môn, giai đoạn 2025-2028 cũng là thời điểm "vàng" khi chi phí pin toàn cầu dự báo giảm 10-12% mỗi năm. TP.HCM cần hành động ngay trong giai đoạn này giúp tránh tăng chi phí cơ hội và kéo dài thời gian hoàn vốn cho hệ sinh thái sạc/đổi pin.
Lộ trình chia làm 3 chặng: giai đoạn khởi động (07/2025 - 12/2026), giai đoạn nhân rộng (01/2027 - 12/2027), giai đoạn tối ưu hóa và đảm bảo mục tiêu (01/2028 - 12/2028). Trên mỗi chặng đều gắn với các giải pháp cụ thể về hạ tầng kỹ thuật như quy hoạch, lắp đặt không gian trạm sạc và đổi pin. Hiện mới có khoảng 600 điểm, dưới 10% so với nhu cầu cho chuyển đổi 350-400.000 xe, phải đạt ít nhất 3,000 điểm sạc và đảm bảo bán kính phục vụ cho các phường nội thành, các trục vận chuyển liên tỉnh…
Vấn đề được quan tâm nhiều nhất là giải quyết bài toán chi phí cho người lao động - tức tài xế xe công nghệ, giao hàng như thế nào để họ “không bị bỏ lại phía sau”. Và đây là những đề xuất cụ thể: Miễn VAT, phí trước bạ khi mua xe mới, lãi suất mua xe không chỉ thấp mà TPHCM còn hỗ trợ để giảm thêm 2%. Theo từng giai đoạn, thành phố sẽ có chính sách ưu đãi phù hợp, trong đó đặt lợi ích của tài xế và doanh nghiệp “xanh” lên hàng đầu để triển khai.
Điều đáng ghi nhận nhất là tính hợp lý thông qua lộ trình thay thế cụ thể, khả thi, đề cao yếu tố điều kiện thực tế, tối thiểu. Đơn cử, thành phố cũng chuẩn bị một gói hỗ trợ ban đầu 10,000 xe cho nhóm hộ nghèo, cận nghèo để phụ trả ban đầu (tầm 8 triệu, khá cao so với thu nhập của họ). Hay triển khai chương trình thu, đổi xe xăng lấy xe điện cho các tài xế và quan trọng, mọi chính sách ưu đãi sẽ áp dụng bao trùm cho cả tài xế ngoại tỉnh.
Hoặc, thành phố cũng tính đến cả khả năng tài xế có thể bán lại xe xăng cho những người không chạy dịch vụ, chuyển từ nhóm di chuyển nhiều sang di chuyển ít, giảm được đáng kể khí thải.
Một vấn đề cũng gây không ít xôn xao là liệu có hay không lợi thế “độc quyền” trong cuộc cạnh tranh thị phần xe máy điện? Thật ra, trước khi triển khai thí điểm chuyển đổi xe máy điện thì TPHCM đã áp dụng với các phương tiện giao thông công cộng (xe bus chẳng hạn), áp dụng thí điểm địa bàn (trước đây đã có Cần Giờ Xanh, bây giờ bổ sung Côn Đảo Xanh).
Tính từ năm 2013, khi thị trường xe điện 2 bánh manh nha với các nhà sản xuất đến từ Trung Quốc như Yadea và Dibao, phải 5 năm sau thì VinFast mới chính thức gia nhập với mẫu Klara có công suất nhỏ và tốc độ tối đa thấp, không yêu cầu bằng lái để chạy xe. Cho đến nay, thị phần vẫn tiếp tục mở rộng với nhiều thương hiệu trong và ngoài nước, tạo tính đa dạng cho sức cạnh tranh. Một thống kê từ năm 2020 của Hội đồng Quốc tế về Giao thông xanh (International Council of Cleaner Transport - ICCT), VinFast dẫn đầu thị trường với 43.4% thị phần, bỏ xa nhà sản xuất trong nước khác có vị trí tiếp theo là Pega, với 15.7% thị phần. Vị trí từ thứ ba đến thứ năm thuộc về Dibao (Đài Loan - 11.8%), Yadea (Trung Quốc - 8.6%), và Anbico (Việt Nam - 8.3%).
Hay dù nhỏ nhưng “có vỏ” là Selex, đang ít nhất có 50 trạm đổi pin trên khoảng 600 trạm sạc công cộng của VinFast… Tất cả đều đang là mảnh đất màu mỡ để cùng nhau khai thác cho mục tiêu xanh và bền vững môi trường sống.
Được biết, trước khi đưa ra lộ trình 3 chặng 3 năm nói trên, thành phố cũng đã có cuộc gặp, ngồi lại cùng các hãng xe, các hãng giao vận hàng hóa công nghệ và khảo sát theo từng nhóm tài xế cùng với bản quy hoạch về hạ tầng kỹ thuật, trạm sạc, đổi pin có tính khả thi cao. Có lẽ, vì thế, nhờ đó mà như lời cậu tài xế ở đầu bài viết nói “thấy ổn” là có cơ sở.
|
Năm đầu tiên, thành phố đặt mục tiêu chuyển đổi 30% xe công nghệ, tương đương 120,000 xe. Giai đoạn này triển khai chính sách miễn VAT, phí trước bạ, hỗ trợ lãi suất 2%. Đồng thời, cấm tài xế dùng xe xăng đăng ký mới vào các nền tảng. Năm thứ hai tăng tốc với mục tiêu đạt 80% (khoảng 320,000 xe). Đây là giai đoạn quan trọng cuối cùng để hưởng trọn ưu đãi. TP HCM cũng dự kiến áp dụng hạn ngạch phát thải, thiết lập Khu vực giao hàng xanh, giới hạn xe xăng hoạt động giờ cao điểm. Năm cuối hướng tới hoàn tất chuyển đổi 100%. Lúc này, chính sách miễn VAT, phí trước bạ không còn nữa, chỉ còn hỗ trợ lãi vay, thành phố tập trung hoàn thiện pháp lý và kiểm soát khí thải. Từ năm 2029, xe xăng sẽ bị cấm hoàn toàn trong hoạt động dịch vụ gọi xe. |
Quốc Học
