Trong kỷ nguyên truyền thông đa tầng, thông tin không còn là đích đến
Thông tin có thể được gửi đi trong một giây, nhưng niềm tin cần nhiều năm để vun đắp. Thị trường, suy cho cùng không chỉ là nơi kiểm định lợi nhuận, mà còn là nơi thử thách bản lĩnh, đạo đức và sự chính trực của mỗi doanh nghiệp.
Trong kỷ nguyên số hóa, khi thông tin hiện diện khắp nơi và lan truyền với tốc độ ánh sáng, người ta dễ lầm tưởng rằng việc tiếp cận dữ liệu chính là đích đến cuối cùng. Trên thị trường tài chính, chỉ với vài thao tác, một nhà đầu tư cá nhân có thể nắm trong tay bảng cân đối kế toán, dòng tiền tự do, hay thậm chí là những tin đồn hành lang từ nhóm nội bộ. Tuy nhiên, giá trị thực sự của thông tin không nằm ở sự tồn tại của nó, mà ở cách con người tiếp nhận và phản ứng. Thông tin có thể là nền tảng, nhưng yếu tố dẫn dắt những chuyển động mang tính quyết định của thị trường lại là một khái niệm trừu tượng hơn nhiều: Niềm tin.
Nếu không có niềm tin, mọi dữ liệu dù chính xác đến đâu cũng trở nên vô nghĩa, mọi chiến lược truyền thông hay các bản công bố thông tin hoành tráng đều chỉ là lớp vỏ hình thức sáo rỗng. Đã đến lúc thị trường cần một bước nhảy vọt. Hoạt động quan hệ nhà đầu tư (IR) phải chuyển từ kỹ thuật “truyền đạt thông tin” đơn thuần sang nghệ thuật “thiết kế niềm tin” - quá trình đòi hỏi tầm nhìn chiến lược, sự thấu hiểu sâu sắc và trên hết là tính chính trực.
Sự thật phải đi đôi với trách nhiệm
Sự thật trên thị trường tài chính luôn có hai mặt. Một mặt là thông tin định lượng - những con số biết nói như doanh thu, lợi nhuận, tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu (D/E), hay tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE). Đây là ngôn ngữ quen thuộc của các nhà phân tích, các quỹ đầu tư và cả những thuật toán giao dịch. Mặt còn lại, không kém phần quan trọng, là thông tin định tính - những giá trị vô hình như văn hóa doanh nghiệp, tầm nhìn chiến lược, năng lực của đội ngũ lãnh đạo, đạo đức kinh doanh và uy tín thương hiệu. Thông tin chỉ thực sự phát huy giá trị khi hai mặt này hòa quyện, khi những con số khô khan phản ánh được một câu chuyện có chiều sâu, và câu chuyện đó được minh chứng bằng dữ liệu xác thực.
Để thông tin trở thành nền móng cho niềm tin, nó phải được kiến tạo và quản trị bởi một hệ thống phòng vệ 3 lớp vững chắc. Lớp đầu tiên và quan trọng nhất là sự chính trực của chính những người tạo ra thông tin - từ ban lãnh đạo, giám đốc tài chính đến bộ phận quan hệ nhà đầu tư. Họ phải xác định rằng, sự trung thực không phải là một lựa chọn mà là “lợi nhuận dài hạn” trong một thế giới ngày càng minh bạch. Lớp thứ 2 là cơ chế kiểm định nội bộ nghiêm túc - nơi mọi báo cáo đều phải trải qua sự rà soát kỹ lưỡng của Ban kiểm soát, Ủy ban Kiểm toán và Hội đồng Quản trị độc lập trước khi đến với công chúng. Lớp cuối cùng là sự giám sát độc lập từ bên ngoài, bao gồm các đơn vị kiểm toán uy tín, công ty tư vấn chuyên nghiệp, các cơ quan quản lý nhà nước như Ủy ban Chứng khoán, Ngân hàng Nhà nước, và vai trò phản biện của báo chí kinh tế chuyên sâu. Khi cả 3 trụ cột này vận hành đồng bộ và có đạo đức, thông tin không còn là một sản phẩm đơn thuần, mà trở thành một lời cam kết với toàn thị trường.
Niềm tin là công trình được vun đắp từng ngày
Niềm tin không phải là thứ có thể tạo ra qua một vài thông điệp quảng cáo hay một buổi hội thảo nhà đầu tư được tổ chức công phu, mà là kết quả của một quá trình gieo trồng bền bỉ, được vun đắp từ thời gian, những hành động nhất quán và giá trị thật. Trong hoạt động IR, niềm tin đến từ việc doanh nghiệp sẵn sàng công bố cả những thông tin bất lợi, giải thích một cách rõ ràng những thay đổi trong chiến lược, giữ trọn lời hứa từ những cam kết nhỏ nhất như lịch trả cổ tức, và phản hồi chân thành với mọi cổ đông dù lớn hay nhỏ. Mỗi hành động đúng đắn, dù là nhỏ nhất, đều góp phần xây dựng nên hình ảnh một doanh nghiệp có trách nhiệm. Chỉ khi đó, nhà đầu tư mới sẵn lòng đặt sự tin tưởng của mình vào những sự kiện lớn hơn như các đợt phát hành trái phiếu, thương vụ M&A hay những thay đổi ở cấp thượng tầng.
Do đó, doanh nghiệp phải xem niềm tin như một tài sản vô hình có giá trị kinh tế thực sự, cần được đầu tư và xây dựng một cách bài bản, chứ không phải là một công cụ xử lý khủng hoảng ngắn hạn. Việc xây dựng niềm tin không thể đợi đến khi cổ phiếu lao dốc mới bắt đầu, không thể đợi đến lúc cần huy động vốn mới tổ chức gặp gỡ nhà đầu tư. Đó phải là một chiến lược IR dài hạn, được thực thi qua nhiều điểm chạm khác nhau: từ báo cáo thường niên minh bạch, website doanh nghiệp luôn cập nhật, hoạt động quan hệ cổ đông hai chiều, cho đến việc chủ động định hình nhận thức công chúng qua truyền thông.
Thị trường là một hệ sinh thái của niềm tin
Một trong những lầm tưởng tai hại nhất là cho rằng nhà đầu tư chỉ quan tâm đến con số. Thực tế, các nhà đầu tư chuyên nghiệp và khôn ngoan luôn xem năng lực quản trị rủi ro, tính minh bạch và tầm nhìn của ban lãnh đạo là những chỉ số quan trọng không kém gì EPS hay P/E. Một cổ phiếu tốt không hẳn là cổ phiếu có lợi nhuận cao nhất, mà là cổ phiếu có sự cân bằng hợp lý nhất giữa rủi ro thông tin và tiềm năng tăng trưởng. Nói cách khác, doanh nghiệp không chỉ bán sản phẩm hay cổ phiếu, họ đang bán sự đáng tin cậy của chính mình.
Trong hệ sinh thái này, nếu doanh nghiệp là người xây nhà thì cơ quan quản lý chính là đơn vị quy hoạch, cấp phép và giám sát an toàn chung. Các quy định về công bố thông tin, kiểm toán, hay các tiêu chuẩn trên thị trường trái phiếu chính là khung pháp lý để bảo vệ niềm tin trên toàn thị trường.
Nhìn vào những tên tuổi thành công và bền vững như Apple, Tesla trên thế giới hay Vingroup, FPT, Vietcombank tại Việt Nam, điểm chung lớn nhất của họ không phải là công nghệ hay quy mô, mà chính là khối tài sản niềm tin khổng lồ được xây dựng từ công chúng và nhà đầu tư. Họ hiểu rằng niềm tin là vũ khí cạnh tranh tối thượng, không thể vay mượn mà phải tự mình kiến tạo, và đôi khi, niềm tin không đến từ sự hoàn hảo, mà đến từ sự minh bạch ngay cả khi đối mặt với thất bại.
Chúng ta đang bước vào một thời đại mà chỉ truyền đạt thông tin thôi là chưa đủ. Từ doanh nghiệp, tổ chức tài chính đến nhà hoạch định chính sách, tất cả đều cần trở thành những kiến trúc sư của niềm tin. Đó không đơn thuần là nhiệm vụ của truyền thông, mà là một tư duy quản trị mới - nơi mỗi quyết định, mỗi hành vi đều là một viên gạch xây nên sự bền vững chung. Bởi lẽ, thông tin có thể được gửi đi trong một giây, nhưng niềm tin cần nhiều năm để vun đắp. Thị trường, suy cho cùng không chỉ là nơi kiểm định lợi nhuận mà còn là nơi thử thách bản lĩnh, đạo đức và sự chính trực của mỗi doanh nghiệp.
Nguyễn Quang Huy - CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường đại học Nguyễn Trãi
