Trung Quốc âm thầm gom vàng, góp phần đẩy giá lên kỷ lục
Trong bối cảnh giá vàng liên tục phá kỷ lục, các nhà giao dịch trên thị trường vàng vật chất đang phải đối mặt với một thách thức ngày càng lớn: sự gia tăng của các giao dịch mua không được báo cáo, khiến thị trường trở nên khó lường hơn bao giờ hết.
Theo giới phân tích, lượng vàng mua vào không được báo cáo của Trung Quốc có thể cao hơn gấp 10 lần so với con số chính thức, trong bối cảnh nước này đang lặng lẽ tìm cách đa dạng hóa dự trữ khỏi đồng USD. Điều này cho thấy các nguồn cầu ngày càng thiếu minh bạch đang đứng sau đà tăng giá phá kỷ lục của vàng.
Ngân hàng trung ương Trung Quốc báo cáo công khai lượng mua vào trong năm nay ở mức rất thấp, chỉ 1.9 tấn trong tháng 8, 1.9 tấn trong tháng 7 và 2.2 tấn trong tháng 6, khiến rất ít người trên thị trường tin vào các số liệu chính thức này.
Dựa trên dữ liệu thương mại, các nhà phân tích tại Société Générale ước tính tổng lượng mua của Trung Quốc có thể lên tới 250 tấn trong năm nay, tương đương hơn một phần ba tổng nhu cầu của các ngân hàng trung ương toàn cầu.
Quy mô của các giao dịch mua không được báo cáo từ Trung Quốc cho thấy những thách thức ngày càng lớn mà các nhà giao dịch phải đối mặt khi cố gắng dự đoán hướng đi của giá vàng, trong một thị trường ngày càng bị chi phối bởi hoạt động mua vào của các ngân hàng trung ương.
“Trung Quốc đang mua vàng như một phần trong chiến lược phi đô la hóa của họ”, ông Jeff Currie, Giám đốc Chiến lược Kênh Năng lượng tại Carlyle, cho biết. Ông nói rằng mình không cố gắng dự đoán xem Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) đang mua bao nhiêu vàng.
“Không giống như dầu mỏ có thể theo dõi bằng vệ tinh, với vàng thì không thể. Đơn giản là không có cách nào để biết được số vàng này đi đâu và ai đang mua nó”.
Các ngân hàng trung ương ngày càng kín tiếng hơn
|
Ước tính lượng vàng mua vào (tấn)
Màu xanh dương đậm: Số liệu đã báo cáo, màu xanh dương nhạt: Số liệu không báo cáo. Nguồn: IMF, Metals Focus, các ngân hàng trung ương tương ứng, Hội đồng Vàng Thế giới. Ghi chú: Dữ liệu năm 2025 tính cho 9 tháng đầu năm. Nhu cầu của ngân hàng trung ương bao gồm các thay đổi được báo cáo công khai về lượng vàng nắm giữ và ước tính lượng mua không được báo cáo. Mục “Không báo cáo” được tính bằng ước tính của Metals Focus trừ đi lượng mua đã báo cáo.
|
Các nhà giao dịch cho biết họ đang chuyển sang các nguồn dữ liệu thay thế để đánh giá nhu cầu, chẳng hạn như theo dõi các đơn đặt hàng thỏi vàng 400 oz mới đúc có số sê-ri liên tiếp - loại vàng thường được tinh chế ở Thụy Sĩ hoặc Nam Phi, vận chuyển qua London và bay đến Trung Quốc - để làm bằng chứng cho các giao dịch mua của nước này.
“Năm nay, mọi người thực sự không tin vào các con số chính thức, đặc biệt là về Trung Quốc”, ông Bruce Ikemizu, Giám đốc Hiệp hội Thị trường Vàng thỏi Nhật Bản, nhận định. Ông tin rằng dự trữ vàng hiện tại của Trung Quốc là gần 5,000 tấn, gấp đôi mức mà nước này báo cáo công khai.
Các ngân hàng trung ương đã mua một lượng lớn vàng vật chất trong những năm gần đây, thúc đẩy một đợt tăng giá đã đẩy giá lên trên 4,300 USD/troy ounce. Dữ liệu của Hội đồng Vàng Thế giới (WGC) cho thấy, trong thập kỷ qua, tỷ trọng của vàng trong dự trữ toàn cầu (không bao gồm Mỹ) đã tăng từ 10% lên 26%, trở thành tài sản dự trữ lớn thứ hai sau đồng USD.
Tuy nhiên, ngày càng có ít giao dịch mua này được báo cáo cho Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), tổ chức thu thập dữ liệu một cách tự nguyện.
Theo ước tính của WGC dựa trên dữ liệu của Metals Focus, trong quý gần nhất, chỉ có khoảng một phần ba lượng mua vào của khu vực chính thức được báo cáo công khai, giảm từ mức khoảng 90% của bốn năm trước.
|
Ba Lan, Thổ Nhĩ Kỳ và Trung Quốc là một trong những nước mua nhiều nhất trong năm nay
Mua/bán ròng (tấn)
Nhu cầu vàng của các ngân hàng trung ương được báo cáo từ đầu năm đến nay. Nguồn: Hội đồng Vàng Thế giới
|
Các ngân hàng trung ương có thể chọn không báo cáo hoạt động giao dịch vàng của mình để tránh bị thị trường đoán trước động thái, hoặc vì lý do chính trị. Một số lo ngại rằng việc công khai mua vàng vật chất, vốn thường là một công cụ phòng ngừa rủi ro trước đồng USD, có thể làm xấu đi mối quan hệ với chính quyền của ông Trump.
“Việc chỉ báo cáo ở mức tối thiểu, nếu cần thiết, là điều hợp lý vì lo ngại sự trả đũa từ chính quyền Mỹ”, bà Nicky Shiels, nhà phân tích tại nhà máy tinh chế MKS Pamp của Thụy Sĩ, cho biết. “Vàng được xem như một hàng rào phòng vệ thuần túy trước Mỹ. Đối với hầu hết các thị trường mới nổi, việc không công bố đầy đủ các giao dịch mua vàng là vì lợi ích của chính ngân hàng trung ương”.
Bên bán cũng có thể không muốn đẩy giá dịch chuyển theo hướng bất lợi cho mình bằng cách công bố ý định. Tuyên bố công khai của cựu Bộ trưởng Tài chính Anh Gordon Brown vào năm 1999 rằng Ngân hàng Anh sẽ bán một nửa dự trữ vàng của mình đã góp phần đẩy giá xuống thấp hơn nữa, và thương vụ này chỉ thu về trung bình 275 USD/ounce, bằng khoảng 1/15 giá hiện tại.
Ông Michael Haigh, một nhà phân tích tại Société Générale, cho rằng sự thiếu minh bạch này làm cho thị trường vàng trở nên “độc đáo và phức tạp” so với các mặt hàng như dầu mỏ, nơi OPEC đóng vai trò điều tiết sản xuất.
“Điều khác biệt ở vàng là khối lượng ra vào các ngân hàng trung ương có tác động rất lớn. Nếu không có sự rõ ràng về điều đó, vấn đề sẽ trở nên phức tạp hơn một chút”.
|
Lượng vàng nắm giữ của các ngân hàng trung ương đang tăng lên
Đường màu xanh: Trung bình trượt sáu tháng
Dự trữ vàng (không bao gồm Mỹ) tính theo tỷ lệ phần trăm trên tổng tài sản dự trữ. Nguồn: Hội đồng Vàng Thế giới, IMF
|
Trung Quốc là nhà sản xuất và tiêu thụ vàng lớn nhất thế giới, nhưng cũng là một trong những quốc gia thiếu minh bạch nhất, khiến các nhà phân tích phải tự mình tính toán dựa trên dữ liệu nhập khẩu, phỏng đoán và các nguồn tin riêng.
Chương trình mua vàng chính thức của nước này, do Cục Quản lý Ngoại hối Nhà nước (SAFE) thuộc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc quản lý, mới chỉ chính thức mua 25 tấn trong năm nay. Vàng dự trữ thường được cất giữ ở Thượng Hải hoặc Bắc Kinh.
Theo một cựu quan chức của SAFE, cơ quan này có các mục tiêu mua vàng trong một năm và năm năm, và lượng nắm giữ hiện tại vẫn còn thấp hơn nhiều so với mục tiêu.
Các giao dịch mua không chỉ do SAFE và các bên trung gian thực hiện, mà còn có sự tham gia của quỹ đầu tư quốc gia Trung Quốc (CIC) và quân đội. Các tổ chức này không bắt buộc phải công bố lượng vàng nắm giữ một cách kịp thời.
Một chỉ báo thay thế cho hoạt động mua vào chính thức của Bắc Kinh là xem xét lượng vàng xuất khẩu của Anh sang Trung Quốc, bởi vì các thỏi vàng lớn mà các ngân hàng trung ương ưa chuộng chủ yếu được giao dịch ở London. Sử dụng phương pháp này, Société Générale ước tính rằng SAFE sẽ nhập khẩu khoảng 250 tấn trong năm nay.
|
Xuất khẩu vàng của Anh sang Trung Quốc tương quan với các giai đoạn mua vào chính thức
Đơn vị: Tấn
Màu canh dương: Lượng vàng Anh xuất khẩu sang Trung Quốc, màu đỏ: Lượng vàng do PBoC (Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc) báo cáo. Nguồn: SG Cross Asset Research Commodities, HMRC, WGC
|
Một phương pháp khác là tính toán chênh lệch giữa nhập khẩu ròng và sản lượng vàng trong nước của Trung Quốc, cùng với sự thay đổi trong lượng vàng do các ngân hàng thương mại nắm giữ hoặc do người tiêu dùng bán lẻ mua.
Sử dụng phương pháp này, Plenum Research, một công ty tư vấn ở Bắc Kinh, tính toán ra một “khoảng trống” được cho là do hoạt động mua vào chính thức gây ra, ở mức 1,351 tấn vào năm 2023 và 1,382 tấn vào năm 2022, cao hơn gấp sáu lần so với lượng mua công khai của Trung Quốc trong những năm đó.
Bức tranh càng thêm phức tạp bởi vị thế của Trung Quốc là nhà khai thác vàng lớn nhất thế giới, chiếm 10% sản lượng toàn cầu vào năm ngoái, điều này có nghĩa là họ cũng có quyền lựa chọn mua vàng được khai thác trong nước để bổ sung vào kho dự trữ.
Khi Trung Quốc mở rộng kho dự trữ vàng của mình, nước này cũng đang mời gọi các quốc gia đang phát triển đến gửi vàng tại đây. Theo một nguồn tin thân cận với thỏa thuận, Campuchia gần đây đã đồng ý gửi số vàng mới mua, được thanh toán bằng đồng Nhân dân tệ, vào kho của Sàn giao dịch Vàng Thượng Hải tại Thâm Quyến.
Nhiều nhà phân tích vàng thậm chí sẽ không dám đưa ra phỏng đoán về quy mô thực sự của các giao dịch mua vào của PBoC.
“Cuối cùng thì cũng không thể biết được”, ông Adrian Ash, Giám đốc nghiên cứu của BullionVault, một nền tảng giao dịch trực tuyến, cho biết. “Bất kỳ con đường rõ ràng nào để tìm ra sự thật… đều bỏ sót thực tế rằng đó chỉ là một phần của một bí ẩn được bao bọc trong một câu đố hóc búa, đó chính là thị trường vàng của Trung Quốc”.
Quốc An (Theo FT)
