TS. Nguyễn Trí Hiếu: Việt Nam cần đi từng nấc, không thể "nhảy cóc" thành trung tâm tài chính toàn cầu
Chia sẻ tại hội thảo sáng 20/12, TS. Nguyễn Trí Hiếu cho rằng mục tiêu khả thi của Việt Nam là trở thành trung tâm tài chính khu vực trước khi nghĩ đến vị thế toàn cầu, trong bối cảnh tín nhiệm quốc gia, thị trường vốn và đồng tiền vẫn còn nhiều rào cản.
TS Nguyễn Trí Hiếu chia sẻ bài tham luận tại Hội nghị sáng 20/12 - Ảnh: Báo Tiền Phong
|
Trung tâm tài chính trong kỷ nguyên số vẫn cần "địa chỉ vật lý"
Trong bối cảnh những ngày cuối năm 2025, khi Trung tâm Tài chính quốc tế Việt Nam tại TPHCM và Đà Nẵng chính thức khai trương, bài tham luận của TS. Nguyễn Trí Hiếu, Viện trưởng Viện nghiên cứu và Phát triển Thị trường Tài chính và Bất động sản toàn cầu, tại hội thảo "Thu hút vốn đầu tư để TPHCM xây dựng thành công Trung tâm Tài chính quốc tế" sáng 20/12 đã mang đến một góc nhìn chiến lược nhưng giàu tính thực tiễn.
Theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, ngay cả trong kỷ nguyên số, khi các giao dịch tài chính có thể thực hiện từ xa, các trung tâm tài chính vật lý vẫn giữ vai trò không thể thay thế. Với những vấn đề liên quan đến tiền bạc, sự hiện diện trực tiếp, tương tác mặt đối mặt và xây dựng niềm tin cá nhân vẫn là nền tảng cốt lõi.
Từ trải nghiệm nhiều năm làm việc gần Trung tâm Thương mại Thế giới (WTC) tại New York, ông cho rằng sức sống của các trung tâm tài chính lớn không bị triệt tiêu bởi công nghệ hay biến cố. Ngay cả sau sự kiện 11/09, WTC vẫn được tái thiết với quy mô và chuẩn mực cao hơn, phản ánh vai trò trường tồn của trung tâm tài chính vật lý trong dòng chảy kinh tế toàn cầu.
Từ đó, TS. Hiếu ví trung tâm tài chính như một "siêu thị tài chính", nơi hội tụ đầy đủ các định chế ngân hàng, quỹ đầu tư, công ty chứng khoán, tổ chức dịch vụ chuyên nghiệp và cơ quan quản lý, tạo nên một không gian cộng hưởng, thúc đẩy giao dịch và đổi mới.
Vị thế Việt Nam: Lợi thế không nhỏ, rào cản không ít
Phân tích bối cảnh Việt Nam, TS. Nguyễn Trí Hiếu cho rằng việc nhìn thẳng vào thực trạng là điều kiện tiên quyết để tránh những kỳ vọng vượt quá khả năng.
Ở chiều thuận lợi, Việt Nam sở hữu vị trí địa lý chiến lược trên các trục giao thương hàng không và hàng hải quan trọng của khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Quy mô GDP đã tiệm cận 500 tỷ USD, đưa Việt Nam vào nhóm nền kinh tế lớn trên thế giới. Quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với nhiều quốc gia, trong đó có các cường quốc hàng đầu, cũng tạo nền tảng ngoại giao thuận lợi cho hội nhập tài chính. Hệ thống ngân hàng trong nước sau 3 thập kỷ phát triển đã hình thành nội lực đáng kể.
Tuy nhiên, nghịch lý lớn nhất nằm ở chỗ quy mô kinh tế tăng nhanh nhưng GDP bình quân đầu người vẫn thấp, phản ánh thách thức về chất lượng tăng trưởng và nền tảng tiêu dùng - đầu tư. Bên cạnh đó, các ngân hàng Việt Nam gần như vắng bóng tại các trung tâm tài chính lớn của thế giới, làm suy giảm khả năng kết nối toàn cầu.
Đáng chú ý, tín nhiệm quốc gia của Việt Nam vẫn ở mức Non-investment Grade, thị trường chứng khoán chưa thoát khỏi nhóm cận biên và đồng Việt Nam chưa phải là đồng tiền chuyển đổi tự do. Theo TS. Hiếu, đây là những rào cản mang tính hệ thống, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thu hút dòng vốn quốc tế dài hạn.
Định vị chiến lược: Không "nhảy cóc" lên sân chơi toàn cầu
Từ những phân tích trên, TS. Nguyễn Trí Hiếu cho rằng hoài bão trở thành trung tâm tài chính toàn cầu ngay lập tức là thiếu thực tế. Lộ trình hợp lý hơn là Việt Nam cần định vị mình như một trung tâm tài chính khu vực Đông Nam Á, từng bước tích lũy uy tín, quy mô và năng lực trước khi mở rộng tầm ảnh hưởng.
Trong giai đoạn đầu, trung tâm tài chính cần tập trung vào những lĩnh vực có tiềm năng và phù hợp với xu thế, bao gồm thị trường vốn, tài chính xanh, công nghệ tài chính, quản lý tài sản và quỹ đầu tư. Đây là những mảng vừa gắn với nhu cầu khu vực, vừa tạo dư địa phát triển dài hạn.
Để hiện thực hóa mục tiêu, TS. Hiếu nhấn mạnh sự cần thiết của các trụ cột nền tảng, từ thể chế pháp lý cạnh tranh, thị trường tài chính phát triển theo chiều sâu, hạ tầng và công nghệ hiện đại, cho đến nguồn nhân lực chất lượng cao và môi trường đầu tư đủ sức cạnh tranh trong khu vực.
Lộ trình phát triển theo giai đoạn và các điều kiện cụ thể
Theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, việc xây dựng trung tâm tài chính không thể thiếu một lộ trình rõ ràng. Giai đoạn từ 2026-2030 cần tập trung hoàn thiện thể chế và hạ tầng nền móng. Giai đoạn tiếp theo đến năm 2035 là thời kỳ tăng tốc, mở rộng thị trường và thu hút mạnh các định chế tài chính quốc tế. Từ 2036-2045, mục tiêu là khẳng định vị thế và tham gia sâu hơn vào mạng lưới tài chính toàn cầu.
Song song với lộ trình, ông nhấn mạnh các điều kiện mang tính quyết định, từ hệ thống cao ốc hạng A+ thông minh, tỷ lệ lấp đầy đủ cao để tạo sức sống cho trung tâm, đến sự hiện diện của các định chế tài chính hàng đầu thế giới, khung pháp lý đặc thù, hệ sinh thái dịch vụ chuẩn quốc tế và vai trò phổ biến của tiếng Anh trong giao dịch.
Đặc biệt, việc từng bước nâng cao khả năng chuyển đổi của đồng Việt Nam và duy trì chi phí vận hành cạnh tranh được xem là yếu tố then chốt để giảm rủi ro và thu hút nhà đầu tư quốc tế.
Thách thức lớn nhất nằm ở văn hóa và con người
Theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, yếu tố khó nhất không nằm ở vốn hay hạ tầng, mà ở văn hóa tuân thủ pháp luật và chất lượng con người. Ông cho rằng trung tâm tài chính chỉ có thể vận hành hiệu quả khi luật lệ được tôn trọng một cách tự giác, thay vì dựa vào quan hệ hay sự linh hoạt tình huống.
Bên cạnh đó, rào cản ngôn ngữ và phong cách phục vụ thiếu chuyên nghiệp cũng là những điểm nghẽn cần được nhìn nhận thẳng thắn. Một trung tâm tài chính đẳng cấp đòi hỏi tinh thần phục vụ đến nơi đến chốn, từ nhân sự cấp cao đến các vị trí dịch vụ hỗ trợ.
Nâng hạng tín nhiệm quốc gia - chìa khóa của niềm tin
Kết luận tham luận, TS. Nguyễn Trí Hiếu nhấn mạnh nhiệm vụ cấp bách nhất là nâng hạng tín nhiệm quốc gia từ Non-investment Grade lên Investment Grade. Theo ông, đây không chỉ là một chỉ số tài chính, mà là thước đo niềm tin của cộng đồng đầu tư quốc tế.
Khi niềm tin chưa đủ mạnh, các dòng vốn lớn vẫn sẽ do dự, và mục tiêu xây dựng Trung tâm Tài chính quốc tế khó có thể thành hiện thực. Với TS. Nguyễn Trí Hiếu, đây chính là điểm mấu chốt quyết định sự thành bại của toàn bộ chiến lược dài hạn này.
Thế Mạnh
