Xi măng lò đứng... “chết đứng”!

Xi măng lò đứng... “chết đứng”!

Hiệp hội Xi măng cho biết, hiện tại có 60 đơn vị sản xuất xi măng lò đứng nhưng chỉ 50% sản xuất kinh doanh có lãi, 40% đơn vị bình toán và 10% thua lỗ...

Hiệp hội Xi măng cho biết, hiện tại có 60 đơn vị sản xuất xi măng lò đứng nhưng chỉ 50% sản xuất kinh doanh có lãi, 40% đơn vị bình toán và 10% thua lỗ.

 

Trước thông tin than tăng giá từ 100-150 ngàn/tấn, nhiều doanh nghiệp xi măng lò đứng đã đồng loạt đề nghị không tăng giá vượt quá 20.000 đồng/tấn, tương đương với 5%...

 

Tại cuộc họp tìm cách tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp xi măng lò đứng do Hiệp hội Xi măng tổ chức gần đây, nhiều doanh nghiệp vô cùng lo lắng trước thông tin Tổng công ty Than (Vinacoal) chuẩn bị tăng giá bán.

 

Theo phản ánh của các doanh nghiệp này, do đặc thù lò đứng tiêu tốn nhiều nhiên liệu gấp đôi lò quay trong khi hiệu quả sản xuất không cao, việc tăng giá than đang đẩy họ vào khốn khó. Nhìn vào định mức than cho 1 tấn xi măng sẽ thấy: lò quay chỉ cần 120 kg, trong khi lò đứng cần tới 200 kg!

 

Lò đứng mếu, lò quay... cười!

 

Ông Mai Văn Ba, Giám đốc Công ty Xi măng Gia Lai (Tây Nguyên), doanh nghiệp chịu trách nhiệm cung ứng xi măng cho 4 tỉnh Tây Nguyên phân trần: "Các doanh nghiệp ở đồng bằng có lợi thế hơn chúng tôi rất nhiều. Để bán được hàng, chúng tôi phải đưa xi măng về vùng sâu vùng xa, chi phí xăng dầu đắt đỏ giờ lại thêm than chuẩn bị tăng giá.

 

Đó là chưa nói đến than đưa về Tây Nguyên độ ẩm thương phẩm lên tới 10% trong khi quy định là 8%, phải tốn thêm chi phí để sấy than. Cộng tất cả yếu tố trên than chiếm tới 30% chi phí sản xuất, trong khi các vùng khác, tỷ lệ này chỉ chiếm 20% giá thành. Thực tế, chúng tôi chỉ lãi từ 15.000 -20.000 đông/tấn, nhưng số lãi này cũng chỉ bù đắp chi phí vận chuyển đến vùng sâu, vùng xa".

 

Ông Phạm Anh Vương, Giám đốc Công ty Xi măng - X78 (Bộ Quốc phòng) nói: "Tôi không đồng tình khi nhiều người cho rằng, xi măng lò đứng hết khấu hao từ lâu nên than tăng giá, vẫn có lãi. Kết quả sản xuất của X78 trong 8 tháng qua cho thấy , tỉ suất lợi nhuận/doanh thu chỉ xấp xỉ 2,8% - Một con số quá thấp. Trung bình, mỗi tấn xi măng chỉ lãi 16.000 đồng. Nếu than tăng giá, chúng tôi sẽ gặp không ít khó khăn. Biết rằng, đầu tư vào xi măng lò quay, sẽ được nhiều cái lợi nhưng chúng tôi lấy đâu ra vốn?"

 

Trong khi các doanh nghiệp lò đứng kêu khổ vì bị giá than đe dọa sản xuất thì đại diện của xi măng lò quay, Ông Lê Văn Chung, Phó tổng giám đốc Tổng công ty Xi măng lại tỏ ra bình thản và không phản đối việc Vinacoal tăng giá. Sở dĩ có điều này là bởi doanh nghiệp của ông đang nắm trong tay nhiều lợi thế.

 

Thứ nhất, thị phần chi phối thị trường xi măng của Tổng công ty Xi măng đang áp đảo ở mức 45 - 48%. Dự kiến tổng sản lượng 29,7 triệu tấn trong 2005 của cả nước thì Tổng công ty Xi măng chiếm tới 12,2 triệu tấn, khối liên doanh 8,07 triệu tấn và khối lò đứng chiếm 9,43 triệu tấn.

 

Thứ hai, Tổng công ty Xi măng còn được Vinacoal ưu ái bán cho 70% loại than tốt nhất, độ ẩm thương phẩm dưới 8% như: 3a HG; 3b HG và 30% 3c HG. Trong khi khối lò đứng phải mua tới 70% than xấu: 4a HG; 4b HG và 30% loại 3c HG.

 

Thứ ba, Tổng công ty Xi măng đang sở hữu hàng loạt nhà máy sản xuất lò quay, có công nghệ hiện đại, tiêu thụ nhiên liệu ít hơn 2 lần so với lò đứng và tỷ suất lợi nhuận/doanh thu bao giờ cũng cao hơn nên tính cạnh tranh của sản phẩm luôn chiếm thế thượng phong.

 

Vì vậy, khác với nỗi lo "sốt vó" của khối lò đứng, ông Chung từ tốn: nếu than điện tăng giá, đề nghị Chính phủ cho ngành xi măng tính đúng, đủ chi phí hợp lý vào giá bán.

 

Có nên để lò đứng...chầu rìa!

 

Do không cạnh tranh nổi với lò quay trên nhiều bình diện, từ 2000 - 2003, xi măng lò đứng luôn tìm cách có được nguồn nguyên liệu rẻ. Vì thế, nguồn than khai thác thổ phỉ bất hợp pháp được coi như cơ hội cho xi măng lò đứng bởi giá bán rẻ hơn Vinacoal.

Dĩ nhiên, trong ngần ấy năm, họ không có một hợp đồng dài hạn nào đối với Vinacoal. Mãi đến đầu 2005, khi tình trạng khai thác than thổ phỉ được thiết lập trật tự, hơn 60 doanh nghiệp xi măng lò đứng bị thiếu nguồn cung ứng nguyên liệu, phải quay sang bắt tay với Vinacoal. Nhưng phải đến tháng 7/2005, xi măng lò đứng mới được Vinacoal cho mua than ngang bằng mức giá với xi măng lò quay.

 

Trước đó, khi tình trạng các nhà máy lò đứng đang ngày càng khó khăn do không cạnh tranh nổi với lò quay ở nhiều phương diện và có nguy cơ đình trệ sản xuất, trong khi thị phần của khối này vẫn từ 25 - 30%, Chính phủ và các bộ ngành đã có nhiều động thái tích cực. Thông qua chương trình hỗ trợ cải tạo, nâng cấp lò đứng với tổng vốn lên tới 1.900 tỷ đồng.

 

Qua 6 tháng đầu 2005, các đơn vị đã cơ bản trả xong vốn đầu tư cả lãi lẫn gốc (1.800/1.900 tỷ đ). Chỉ còn các đơn vị xi măng Hương Sơn (Bắc Giang), Lương Sơn (Hòa Bình), Việt Trung và 12/9 (Nghệ An) còn nợ xấp xỉ 20 tỷ đồng/đơn vị. Mặt khác, do có mặt ở vùng sâu, vùng xa và nông thôn nên ngoài việc giải quyết 30.000 lao động, xi măng lò đứng còn đáp ứng mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa với giá cả phù hợp cho khu vực nông thôn miền núi.

 

Quay lại câu chuyện "không thể đừng" trước việc tăng giá than, ông Hoàng Văn Thái, Phó tổng giám đốc Vinacoal cho biết: giá bán cho các hộ trong nước hiện ở mức 25 USD/tấn và xuất khẩu là 80 USD/tấn, than đang bán dưới giá thành sản xuất.

 

Từ đầu 2005 đến nay, phải lấy giá xuất khẩu bù lỗ cho tiêu thụ nội địa tới 800 tỷ đồng. Theo đó, Vinacoal đã trình phương án tăng giá than bắt đầu từ 2006. Cụ thể, sẽ tăng 25% đối với ngành điện - đạm; tăng 44% đối với sản xuất xi măng, tăng 41% đối với giấy và tăng 50% giá than cục cho sản xuất lân - đạm.

 

Trước kiến nghị của Vinacoal, ông Nguyễn Tiến Thỏa, Phó cục trưởng Cục quản lý giá (Bộ Tài chính) cho rằng, than là nhiên liệu đầu vào quan trọng của nhiều ngành sản xuất, để tránh sốc, Bộ sẽ trình phương án tăng giá thành 2 giai đoạn: trong 2006 giá than chỉ tăng nhẹ dưới giá thành sản xuất nhằm đảm bảo đầu ra cho các ngành hàng trọng điểm và từ 2007, giá than sẽ tiếp cận dần với giá vốn.

 

Nếu than tăng giá, đối với các doanh nghiệp sở hữu công nghệ lò đứng không thể tự mình nâng giá, trong khi chi phí đầu vào cao hơn, hiệu quả sản xuất thấp hơn và phải chịu thêm áp lực từ 100 nghìn-150 nghìn/tấn than trong chi phí đầu vào. Điều đáng lo ngại, dù thị phần chỉ từ 25 - 30% nhưng nếu sản xuất của khu vực này không ổn định, "thị trường xi măng sẽ thiếu hụt và khó bình ổn" như cảnh báo của Hiệp hội xi măng.

TBKTVN