Xuất khẩu lao động xây dựng: Thực tế từ Kuwait

Xuất khẩu lao động xây dựng: Thực tế từ Kuwait

Trong những năm từ 1996 đến 2000, đã có bốn công ty xây dựng của Việt Nam (Vinaconex, Oleco, Contruxim, LOD) đưa lao động sang Kuwait làm việc bằng cách nhận hợp đồng thầu phụ cung cấp công nhân xây dựng nhà ở...

Trong những năm từ 1996 đến 2000, đã có bốn công ty xây dựng của Việt Nam (Vinaconex, Oleco, Contruxim, LOD) đưa lao động sang Kuwait làm việc bằng cách nhận hợp đồng thầu phụ cung cấp công nhân xây dựng nhà ở. Tuy nhiên, các công ty này đều không hoàn thành được hợp đồng và chịu những tổn thất tài chính nhất định. Đây cũng là một bài học khi nước ta đang có chủ trương xuất khẩu lao động sang thị trường Trung Đông.

Vấn đề môi giới lao động

Kuwait cũng như các quốc gia vùng Vịnh khác đã sử dụng lao động nước ngoài rất nhiều từ mấy chục năm nay, và đã hình thành một đội ngũ môi giới lao động nước ngoài khá đông đảo. Chủ các công ty nhận thầu xây dựng (thầu chính) ở Kuwait đều là người bản xứ.

Tuy nhiên, hầu như không nhà thầu chính nào tự mình triển khai công trình đã được trúng thầu mà bán “trọn gói” dự án cho các nhà thầu phụ, vốn đã làm ăn lâu dài tại nước này. Sau đó các nhà thầu phụ này thường bán lại các gói thầu nhỏ cho các nhà thầu phụ khác nữa.

Các nhà thầu phụ đều chỉ có bộ khung công ty hoạt động tại Kuwait, còn lực lượng lao động trực tiếp (kỹ sư thi công, đốc công, công nhân) đều tuyển theo “thời vụ”. Lực lượng cung cấp lao động thời vụ này là những người môi giới lao động. Họ cũng đều là người nước ngoài, mà đa phần là người từ Nam Á. Họ rất thông thạo thị trường và không thiếu những “ngón nghề” lọc lõi.

Vì vậy, nên thận trọng khi tiếp xúc với các “cò lao động” này, bởi rất dễ bị thiệt thòi khi ký hợp đồng cung cấp lao động thông qua họ. Đặc điểm của những người này là thường hứa hẹn rất “ngon lành”, chỉ nhằm đạt được hợp đồng và có tiền “cò”, bất chấp những rủi ro khôn lường mà đối tác cung cấp lao động có thể gặp phải.

Đặc điểm về môi trường xây dựng

Hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật và quy trình xây dựng của Mỹ đã được áp dụng tại Kuwait từ đầu những năm 90 của thế kỷ trước, thời điểm nước này bước vào tái thiết sau chiến tranh vùng Vịnh. Tuy nhiên, hệ thống tiêu chuẩn và quy trình rất tiên tiến ấy lại được triển khai tại một quốc gia có trình độ dân trí thấp với đội ngũ quản lý và kỹ thuật hết sức chắp vá.

Thực trạng này gây ra những cản ngại to lớn trong quá trình thi công. Ví dụ như những người làm tư vấn giám sát và nghiệm thu (phần lớn là người Ai Cập) làm việc khá tùy tiện nhưng lại bám chặt lấy những quy định khắt khe về quy trình và tiêu chuẩn kỹ thuật, gây ra nhiều phiền hà ảnh hưởng đến tiến độ thi công.

Các công ty Việt Nam đã làm việc tại Kuwait trước đây đều gặp một bất ngờ lớn bởi điều kiện quản lý và kỹ thuật xây dựng ở Việt Nam khi ấy còn rất lạc hậu. Thậm chí các nhà lãnh đạo công ty “mẹ” ở Việt Nam còn chưa biết đến nhiều loại vật tư trong xây dựng dân dụng tại Kuwait.

Quy trình xây dựng một công trình dạng biệt thự ở Kuwait cũng hoàn toàn khác với Việt Nam. Chỉ là một ngôi nhà hai tầng, diện tích nền trên 100 mét vuông, trên diện tích đất 200 mét vuông, nhưng tiến độ xây dựng nhanh nhất cũng mất cả năm. Những quy định về giám sát và nghiệm thu rất nghiêm ngặt đối với từng khâu kỹ thuật dù là rất nhỏ nhặt, buộc tiến độ thi công phải cần đến thời gian như vậy. Tuy nhiên, khi đến hiện trường để xem xét ký hợp đồng, các kỹ sư của ta thời điểm ấy đã nhẩm tính chỉ cần khoảng ba tháng là có thể xây xong!

Các chỉ tiêu định mức lao động cũng bị tính sai hết, bởi cứ nghĩ theo quy trình kỹ thuật của ta; trong khi thực tế công nhân không thể đạt định mức như vậy tại Kuwait, vì phải thêm nhiều loại vật tư mới mẻ (có loại gạch nén nặng tới 27 kg/viên...), nhất là yêu cầu kỹ thuật rất khắt khe và nghiệm thu rất khó khăn. Với hoàn cảnh làm việc như vậy, tiến độ thi công rất chậm, mà cứ chậm ngày nào là bị phạt nặng ngày đó.

Bởi thế, khi khảo sát thực tế, cần tìm hiểu và nắm bắt thật kỹ các tiêu chuẩn kỹ thuật, quy trình thi công, giám sát, nghiệm thu của các công trường ở vùng Vịnh. Mặt khác, với những tiêu chuẩn xây dựng như thế, không thể đưa nhiều lao động phổ thông nghề xây dựng sang đây được.

Cảnh báo trước cho công nhân

Tâm lý chung của các công ty xuất khẩu lao động là thường đưa ra những yếu tố hấp dẫn để thu hút lao động. Tuy nhiên, tại các công trường xây dựng ở Kuwait như đã nêu ở trên, nhiều khi công nhân không lường trước được những khó khăn to lớn mà họ sẽ gặp phải. Họ ra đi với ảo tưởng được đến “rốn dầu” của thế giới và thu nhập sẽ khả quan. Đến khi thực tế cuộc sống và công việc bày ra trước mắt, với những khó khăn mà họ không được cảnh báo trước và kết quả là thu nhập rất thấp, thì khủng hoảng tâm lý là điều dễ hiểu.

Bởi thế, các công ty xuất khẩu lao động sang Trung Đông cần công khai những thuận lợi cũng như khó khăn khi đến làm việc tại vùng này, để tránh những thiệt hại về nhiều mặt cho cả công nhân, công ty và uy tín của đất nước.  

TBKTSG