Làm gì để thu hút tập đoàn đa quốc gia?

Làm gì để thu hút tập đoàn đa quốc gia?

Công ty đa quốc gia (TNC) đầu tư ở đâu thường kéo theo nó là các công ty con, những nhà sản xuất linh kiện phụ trợ cho chính hãng. TNC không chỉ có thể giúp hiện đại hóa một ngành kinh tế mà tạo ra lợi thế cạnh tranh cho quốc gia đó bên cạnh những đóng góp cho xã hội...

Công ty đa quốc gia (TNC) đầu tư ở đâu thường kéo theo nó là các công ty con, những nhà sản xuất linh kiện phụ trợ cho chính hãng. TNC không chỉ có thể giúp hiện đại hóa một ngành kinh tế mà tạo ra lợi thế cạnh tranh cho quốc gia đó bên cạnh những đóng góp cho xã hội.

Vì lẽ vậy, ngoài việc tăng cường thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), nhiều nước và cả Việt Nam còn muốn lôi kéo càng nhiều càng tốt các TNC.

Số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết tính đến cuối tháng 4 năm nay, có 106 tập đoàn đa quốc gia trong danh sách 500 công ty lớn nhất thế giới - theo xếp hạng của tạp chí Fortune năm 2006 - đã có mặt tại Việt Nam, với 214 dự án, 11,09 tỷ USD vốn đăng ký và 8,59 tỷ USD vốn thực hiện.

Như vậy, các TNC mới chiếm khoảng 20% tổng nguồn vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam.

TNC đầu tư toàn diện vào Việt Nam

Các TNC đầu tư chủ yếu các lĩnh vực then chốt của ngành kinh tế quốc gia như dầu khí, điện-năng lượng, ôtô-xe máy, điện-điện tử, viễn thông, công nghiệp thực phẩm, công nghệ thông tin, tài chính - ngân hàng, dịch vụ phân phối, giao thông vận tải. Các TNC hầu hết lựa chọn đầu tư 100% vốn nước ngoài, chiếm 50% vốn đăng ký hiện nay và hình thức này đang có xu hướng gia tăng.

Bà Nguyễn Thị Bích Vân, Cục phó Cục Đầu tư nước ngoài thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cho biết khu vực FDI nói chung và TNC nói riêng đóng góp tích cực cho nền kinh tế quốc gia, 37% giá trị sản xuất công nghiệp, 56% tổng kim ngạch xuất khẩu, 15,5% GDP và 1 tỷ USD cho ngân sách Nhà nước trên tổng số vốn đưa vào thực hiện từ trước đến nay là 25,5 tỷ USD.

“Các tập đoàn đa quốc gia đã tiến hành đầu tư tương đối toàn diện ở một số lĩnh vực, góp phần hiện đại hóa một số ngành kinh tế của Việt Nam và đưa một số lĩnh vực của Việt Nam ngang bằng với các nước phát triển”, bà Vân phát biểu.

P&G là một trong những TNC đã có ở Việt Nam từ 12 năm nay. Ông Vũ Văn Thắng, Giám đốc Tài chính và Đối ngoại của P&G tại Việt Nam, cho biết sở dĩ tập đoàn chuyên về hàng tiêu dùng này vào Việt Nam là vì sức hấp dẫn của thị trường đó là do tăng trưởng cao, dân số đông và trẻ nhưng có nhược điểm là lao động kém, trình độ chuyên môn và quản lý thấp.

Vì vậy, ngay từ đầu khi vào Việt Nam P&G Việt Nam chú trọng đến yếu tố đào tạo con người, nhờ đó TNC này không chỉ đạt được tốc độ tăng trưởng 30-35%/năm mà còn xuất khẩu quản lý Việt Nam sang các công ty ở khu vực khác của tập đoàn.

Tuy nhiên, theo bà Vân, số lượng các TNC vào Việt Nam hiện nay còn ít và tỷ lệ các dự án lớn gắn với chuyển giao công nghệ nguồn của các TNC còn thấp. Chuyển giao công nghệ nguồn là mục tiêu mà Việt Nam mong muốn từ các TNC vì đó là công nghệ then chốt cho sự phát triển của một ngành kinh tế. Sản xuất ôtô là một ví dụ cho sự chuyển giao thấp về công nghệ nguồn dù các TNC vào Việt Nam đã hơn 10 năm nay.

Cục phó Cục Đầu tư nước ngoài nói rằng thu hút nhiều TNC là mục tiêu của Việt Nam trong chính sách kêu gọi đầu tư nước ngoài. Làm gì để thu hút được những tập đoàn này? Câu trả lời không đơn giản, ngoài việc cải thiện môi trường đầu tư, Việt Nam phải thể hiện là một thị trường tiềm năng đủ lớn và lâu dài.

Bên cạnh đó, “cửa” phải mở đủ rộng để đón các “đại gia” vì các TNC tập trung nhiều vào những ngành chủ lực, ngành xương sống của nền kinh tế.

Nghiên cứu và phát triển xu hướng đầu tư

Các tập đoàn đa quốc gia lựa chọn rất kỹ trước khi quyết định đầu tư do những nhà đầu tư lớn này có tầm nhìn chiến lược xa và rộng khác với những nhà đầu tư nhỏ lẻ dễ thường thay đổi khi có sự thay đổi trong chính sách của nước sở tại.

Chính vì lẽ đó, các TNC thường thông qua con đường chính phủ được xem là an toàn, nhờ những cuộc thương lượng “thượng đỉnh” đảm bảo chiến lược đầu tư lâu dài của các TNC. Các nhà kinh tế nói rằng để thu hút các TNC, ngoài việc cải thiện môi trường đầu tư, tốt nhất nên có sự khuyến khích từ phía chính phủ nhất là trong các chương trình xúc tiến kêu gọi đầu tư ở nước ngoài. Quyết định đầu tư của Tập đoàn Intel và chuyến viếng thăm của Chủ tịch Microsoft Bill Gates hứa hẹn những dự án đầu tư sau này đã có sự tham gia tích cực từ phía chính phủ Việt Nam.

Điểm khác biệt và yếu tố để phân biệt giữa nhà đầu tư bình thường và một TNC chính là bộ phận nghiên cứu và phát triển (R&D). R&D của các TNC là một dự án chứ không đơn thuần là bộ phận hay một phòng ban thường thấy ở các công ty và hình thành nên mạng lưới R&D riêng của các TNC. R&D, nơi nghiên cứu, thử nghiệm, chế tạo thử sản phẩm trước khi đưa vào thị trường toàn cầu, được ví như bộ não của các TNC.

Ông Kiyoshi Adachi, chuyên gia của UNCTAD (Hội nghị thương mại và phát triển của Liên hợp quốc), nói rằng các TNC là những bậc thầy về R&D của thế giới. Gần 70% chi tiêu cho R&D toàn cầu phục vụ cho mục đích kinh doanh là của các TNC hoặc 46% cho tổng chi tiêu của cả thế giới vào bộ phận R&D nói chung.

Theo ông Adachi, các TNC đang có khuynh hướng chuyển R&D vào khu vực châu Á hay nói cách khác TNC chi tiêu ngày càng nhiều hơn cho khu vực này, đặc biệt là những nước đang phát triển.

Các TNC của Mỹ chi khoảng 3% cho R&D ở châu Á vào năm 1994, nhưng năm 2002 con số đó tăng 10%. Hơn một nửa những bậc thầy về chi tiêu cho R&D của thế giới đều có những hoạt động R&D tại Trung Quốc, ấn Độ và Singapore. 30% các thiết kế bán dẫn toàn cầu được tạo ra ở các nước châu Á đang phát triển. Sở dĩ các TNC để mắt ngày càng nhiều đến châu Á vì đây là khu vực đang phát triển, chi phí hoạt động R&D thấp, nhiều nhân tài và chính sách ưu đãi từ chính phủ các nước đang phát triển.

Bà Vân cho biết Việt Nam đang cố gắng cải thiện môi trường đầu tư để làm “hài lòng” những nhà đầu tư nước ngoài và cả TNC. Hoàn thiện thể chế pháp lý về bảo hộ sở hữu trí tuệ và công nghệ được Việt Nam xem là giải pháp để thu hút TNC bên cạnh xây dựng hạ tầng về công nghệ thông tin để TNC có thể phát huy thế mạnh của mình về công nghệ nguồn.

TBKTVN