Nghịch lý lạ lùng khi bán lẻ Việt Nam rớt hạng
Ba năm trước, thị trường bán lẻ Việt Nam được xếp hạng hấp dẫn số 1 thế giới nhưng đến nay, rơi tự do xuống thứ hạng số 14. Tuy nhiên, với các nhà bán lẻ Việt Nam thì "trong đám mây đen luôn có ánh bạc".
Tụt hạng vì bão hòa?
Đó là một nghịch lý lạ lùng cho thị trường bán lẻ Việt Nam.
Từng có 5 năm liên tục được coi là thị trường bán lẻ mới nổi hấp dẫn, với hàng loạt các đại gia bán lẻ thế giới “nhòm ngó” tới, thoáng chốc 3 năm, Việt Nam đã rớt 13 bậc. Theo báo cáo thường niên về chỉ số phát triển kinh doanh bán lẻ của A.T Kearney (Mỹ), năm 2008, Việt Nam xếp thứ 1, năm 2009, thứ 6 và năm 2010 là rớt sâu xuống thứ 14. Một sự tụt hạng gây sốc!
Năm 2009, Việt Nam phải mở cửa 100% đối với lĩnh vực bán lẻ theo cam kết WTO. Với sự thành công ấn tượng của Metro, BigC…, không ít ý kiến khi đó lo ngại rằng, miếng bánh thị trường bán lẻ Việt Nam sẽ bị các nhà bán lẻ nổi tiếng hàng đầu thế giới của nước ngoài nhảy vào, chiếm lĩnh mất. Thế mà đến nay, thị trường bán lẻ Việt Nam vẫn vắng bóng tên tuổi các đại gia lớn như Wall Mart…
Tại "Diễn đàn nhìn lại một năm ngành bán lẻ Việt Nam" vừa qua, bà Đinh Thị Mỹ Loan, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam băn khoăn: “ Phải chăng, thứ hạng số 1 trước đây chỉ đơn giản là do thị trường Việt Nam hãy còn quá sơ khai? Nếu điều đó là đúng thì thứ hạng 14 của năm qua có thể được hiểu là do thị trường đã dần bão hòa với nhà đầu tư?”
Đặt vấn đề là vậy, song, theo bà Loan, sự tụt hạng của thị trường bán lẻ Việt Nam có thể do có sự quan ngại của các nhà đầu tư sau tác động của khủng hoảng. Cùng đó, thị trường của ta vẫn còn ở dạng tiềm năng, tuy đã chuyển từ nước nghèo sang nước có thu nhập trung bình, nhưng mức thu nhập 1.000 USD/người/năm là mực đầu tiên của ngưỡng này. Đại đa số người dân ở thu nhập thấp, khá khiêm tốn so với các thị trường nước khác nên chưa đủ sức hút nhà đầu tư.
|
Năm 2010, Việt Nam có thêm 85 chợ, 86 siêu thị và 11 trung tâm thương mại. Nếu năm 2009, tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ chỉ tăng 18,6%, do suy giảm kinh tế thì năm 2010 đã tăng 24,5%. Hiện, bán lẻ đã đóng góp tới 14,5% GDP quốc gia. Doanh thu bán lẻ Việt Nam dự tính tăng từ 77,8 tỷ USD năm 2010 lên 85 tỷ USD vào năm 2012. Đây là tốc độ tăng trưởng rất khả thi và mức đóng góp vào GDP là đáng khích lệ. |
Trong khi đó, những rào cản kỹ thuật cho các nhà đầu tư FDI khi mở điểm bán lẻ thứ 2 ở Việt Nam cũng khiến các nhà đầu tư FDI khó khăn hơn nếu muốn mở rộng qui mô hoạt động.
“Cơ sở hạ tầng còn yếu kém, mặt bằng bán lẻ, qui hoạch đô thị, thương mại, dịch vụ logistic, lưu thông còn hạn chế… Và trên hết, chưa có một chiến lược lớn, dài hơi cho ngành bán lẻ Việt Nam”, bà Loan nói.
Lý giải về sự rớt hạng, ông Jonh Yeomans, Giám đốc điều hành của Deloitte Consulting phân tích: “Ngành bán lẻ thế giới có sự tâp trung và đồng nhất cao, có thể chỉ cần xây dựng ở 1 điểm và có thể áp dụng mô hình ra toàn bộ địa lý. Nhưng Việt Nam thì khác, độ phân tán rất cao nên rủi ro quản trị là lớn”.
“Chiến lược dài hơi cho ngành bán lẻ Việt Nam là phải làm sao, triệt tiêu được sự phân tán đó và tạo ra sự cộng hưởng lớn trong toàn bộ chuỗi giá trị từ nhà sản xuất sản phẩm, nhà phân phối và người tiêu dùng.”, ông Jonh nói.
Ông cũng không quên lưu ý: “Việt Nam cần thận trọng hơn trong các cách đánh giá của quốc tế. Có thể, khi xếp Việt Nam ở vị trí số 1, họ không xét đến nhưng sự thay đổi của Việt Nam do chưa được cập nhật”.
Nhà bán lẻ Việt Nam trỗi dậy
Tuy nhiên, “trong đám mây đen vẫn có ánh bạc”. Rõ ràng, thị trường bán lẻ Việt Nam vẫn bùng nổ với tốc độ tăng trưởng đáng kinh ngạc.
Ba năm qua, hệ thống các siêu thị chuyên doanh mọc lên dày đặc như các siêu thị điện máy Nguyễn Kim, Trần Anh, Pico Plaz, Best Caring…, siêu thị dệt may của Vinatext Mart, Fahasa, siêu thị về vật liệu xây dựng như Mê Linh Plaza, Tôn Hoa Sen. Các trung tâm mua sắm cao cấp ra đời như Vincom Plaza, Pakson, Diamond Plaza...
Đến nay, Việt Nam đã bắt đầu có sự cạnh tranh giữa các nhãn hiệu bán lẻ như Coop Mart, BigC, HaproMart, FiviMart… Trong nhận thức của người tiêu dùng, việc mua sắm theo nhãn hiệu bán lẻ đã bắt đầu hình thành mặc dù, doanh số nhãn hiệu bán lẻ mới chiếm 1% tổng doanh số bán lẻ toàn quốc.
Bảy nhà bán lẻ của Việt Nam đã lọt vào TOP 500 nhà bán lẻ lớn nhất châu Á như Saigon Co-op Mart, SJC, PHJ, Nguyễn Kim, Mobile World, BigC và Parkson với tỷ lệ tăng trưởng 21,3%, mức cao nhất trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
Bà Trịnh Hoa Giang, Tổng giám đốc Công ty TNHH bán lẻ FPT đánh giá, trái với lo ngại trước đây, thị trường bán lẻ hiện này có tỷ trọng lớn nghiêng về doanh nghiệp Việt Nam chứ không phải là FDI. Sự tham gia của các nhà bán lẻ nước ngoài gần như chững lại, chỉ đếm trên đầu ngón tay.
Các siêu thị của FDI như Metro Cash& Carry, Family Mart, Lotte, Parkson đã phải cạnh tranh khốc liệt với các thương hiệu trong nước.
Rất lạc quan, ông Richard Leech, Giám đốc điều hành CBRE Việt Nam nói: “Tuy tụt xuống thứ 14 trên toàn cầu nhưng ở châu Á, Việt Nam vẫn đứng thứ 3. Mức chi tiêu của người tiêu dùng Việt Nam bằng tới 70% thu nhập nên các nhà bán lẻ quốc tế vẫn đánh giá cao sức hấp dẫn thị trường bán lẻ của Việt Nam”.
Một con số khác minh chứng cho tiềm năng bán lẻ Việt Nam được bà Đặng Thúy Hà, Phó giám đốc Công ty nghiên cứu thị trường Nielsen cho hay, 6 thành phố chính của Việt Nam chỉ có 14% dân số nhưng lại tiêu thụ đến 40% lượng hàng tiêu dùng nhanh. Với xu hướng mua sắm hiện đại, người tiêu dùng Việt Nam đã chi nhiều tiền hơn cho mỗi lần mua sắm tại các cửa hàng, siêu thị. Nếu trước đây, chỉ có 21% người dân đi siêu thị thì nay, đã là 43%. thị phần kênh bán lẻ hiện đại hiện nay của Việt Nam mới chiếm có 11%.
"Thị trường bán lẻ Việt Nam vẫn có tiềm năng lớn và sẽ tăng trưởng mạnh mẽ nhất là khi có sự cộng hưởng từ cuộc vận động người Việt Nam ưu tiên hàng Việt', bà Đinh Thị Mỹ Loan tin tưởng.
Phạm Huyền
Diễn đàn kinh tế Việt Nam
