Sau 1-1-2005: Nhiều nước nghèo khốn đốn vì dệt may

Sau 1-1-2005: Nhiều nước nghèo khốn đốn vì dệt may

Sau nhiều năm xây dựng công nghiệp dệt may thành một trụ cột kinh tế, nhiều nước nghèo lo ngại trụ cột này sẽ bị sụp đổ nếu hạn ngạch dệt may không còn hiệu lực từ ngày 1-1-2005...

Sau nhiều năm xây dựng công nghiệp dệt may thành một trụ cột kinh tế, nhiều nước nghèo lo ngại trụ cột này sẽ bị sụp đổ nếu hạn ngạch dệt may không còn hiệu lực từ ngày 1-1-2005.

 

Giai đoạn kéo dài 10  năm xoá bỏ từng bước hạn ngạch dệt may toàn cầu đã chấm dứt đúng vào lúc ngành công nghiệp dệt may của Trung Quốc (TQ) lớn mạnh đủ sức chi phối toàn bộ thị trường thế giới.

 

Nước nghèo mất cơ hội

 

Những nước sản xuất hàng dệt may có công suất nhỏ như Bangladesh, Mauritius hay Tunisia lo ngại rằng họ sẽ bị TQ "nuốt chửng" khi mà số hạn ngạch mà họ nắm trong tay lâu nay bị huỷ bỏ. "Chúng tôi sẽ cạnh tranh sao đây? Họ (TQ) được trợ giá và đồng tiền của họ thấp hơn giá trị thực. Đây thực sự là mối quan ngại lớn"  - một chuyên gia về thương mại của phái đoàn Bangladesh tại Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) ở Geneva than thở. Năm 1993, TQ mới chỉ chiếm 19% thị trường dệt may thế giới, nhưng gần một thập niên sau nước này đã chiếm được 28%.

Buôn bán không hạn ngạch sẽ giúp các "đại gia dệt may" như TQ, Ấn Độ (ÂĐ) tăng cường mở rộng ngành công nghiệp này.

 

Năm 1995, khi WTO đưa ra chương trình xoá bỏ hạn ngạch dệt may toàn cầu, thì đó được coi là thành công lớn. Đầu tháng này, ông Supachai Panitchpakdi - Tổng Giám đốc WTO vẫn tán đồng ý đó, khi khẳng định rằng "bước đi này sẽ chấm dứt một cách thức quản lý bất bình thường, mang tính chất phân biệt đối xử kéo dài hơn 40 năm". Tuy nhiên, các nước nghèo không mấy hài lòng khi chế độ phân biệt đối xử này bị xoá bỏ. Bangladesh - một trong những nước nghèo nhất thế giới, có đội quân 2 triệu người làm việc trong ngành dệt may. Khoảng 10 triệu chỗ làm khác phụ thuộc gián tiếp vào ngành này. "Hầu hết công nhân dệt may đều là phụ nữ có trình độ thấp. Họ sẽ gặp rất nhiều khó khăn khi đi tìm việc trong một ngành khác" - vị quan chức thương mại của Bangladesh nói.

 

Năm 2002, Bangladesh chiếm 4% nhập khẩu quần áo của Mỹ và 3% của Liên minh Châu Âu (EU). Một nghiên cứu của WTO cho rằng các nhà sản xuất của Bangladesh có thể duy trì được thị phần của mình ở EU khi hạn ngạch bị huỷ bỏ, trong khi thị phần của TQ sẽ tăng từ 18% lên 29%. Nhưng thị phần của Bangladesh ở Mỹ thì sẽ bị giảm, trong khi TQ có thể sẽ giành được 50% so với 16% mà nước này hiện có. Bản nghiên cứu cũng tiên đoán rằng xuất khẩu dệt may của ấn Độ sẽ tăng gấp 4 lần, nhưng các nước nhỏ như Philippines, Indonesia, Mexico sẽ bị mất thị phần tại Mỹ. "Các nước nghèo sẽ vấp phải cú sốc lớn về kinh tế và xã hội. Họ sẽ không hồi phục được giống như Mỹ và EU" - ông Jean-Paul Sajhau, chuyên gia về công nghiệp dệt may tại Tổ chức Lao động thế giới (ILO) nhận xét. Theo ông Sajhau,  khoảng 80 nghìn đến 1 triệu người sẽ bị mất việc làm ở Bangladesh.

 

Nước chảy chỗ trũng

 

Nhưng các "đại gia" sẽ không nhanh chóng hớt tay trên tất cả. Khi TQ đàm phán gia nhập WTO,  nhiều chính phủ đã yêu cầu phải đưa vào thoả thuận những biện pháp hạn chế tạm thời đối với hàng dệt may của TQ cho đến năm 2007. "Những người lập chính sách cần phải bảo đảm để quá trình chuyển đổi diễn ra một cách êm thấm nhất có thể được và phải làm sao để quá trình này không xoá sổ  ngành dệt may ở những nước yếu và dễ bị tổn thương thuộc thế giới thứ ba" - ông Peter Mandelson, Cao uỷ Thương mại của EU nhận xét mới đây.

 

TQ kêu gọi Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ Tiền tệ thế giới (IMF) trợ giúp các nước gặp khó khăn, mặc dù cả hai tổ chức này và cả WTO đã cam kết sẽ có hình thức giúp đỡ "hợp lý". "Họ nói điều đó để an ủi thôi, chứ chúng tôi chưa thấy cái gì cụ thể cả. Trợ giúp tài chính sẽ không giải quyết được vấn đề. Chúng tôi có đến 12 triệu người liên quan đến dệt may" - chuyên gia người Bangladesh nói. Nhưng trên thực tế, tuần trước TQ đã có một nghĩa cử làm giảm nhẹ bầu không khí căng thẳng khi thông báo kế hoạch tăng thuế xuất khẩu đối với một số mặt hàng dệt may để "đảm bảo hội nhập dệt may được chuyển giao êm thấm sau khi hệ thống hạn ngạch chấm dứt".

 

Ấn Độ cũng là nước được lợi lớn, nhưng điều mà nước này lo ngại là làm sao sản phẩm dán nhãn "Sản xuất tại Ấn Độ" (Made in India) có thể tiêu thụ được. "Chúng tôi mở rộng sản xuất. Chúng tôi có nguyên liệu và đội ngũ quản trị doanh nghiệp. Nhưng chúng tôi vẫn phải chờ, bởi vì mua là quyền của khách hàng" - ông A.Sakthivel, Chủ tịch Hội đồng Xúc tiến thương mại Ấn Độ phát biểu. Theo tính toán của WTO, thị phần dệt may của ÂĐ sẽ tăng từ 4% hiện nay lên 15% với tổng trị giá xuất khẩu đạt 400 tỉ USD/năm. Trong vòng 2 năm qua, Ấn Độ đã đầu tư thêm 700 triệu USD để xây dựng thêm một số nhà máy và mua sắm thiết bị hiện đại và cần thêm hàng tỉ USD đầu tư nữa từ nay đến năm 2010.

Tuy nhiên năng suất của Ấn Độ còn rất thấp, chỉ bằng 16% so với Mỹ, bên cạnh đó giá nhân công mặc dù thuộc loại rẻ, nhưng vẫn cao hơn so với TQ. Thêm nữa, Ấn Độ cần phải cải tổ toàn diện hạ tầng, sửa chữa những bất cập trong bộ luật lao động, thì mới mong cạnh tranh được với TQ.

TT