Thị trường tín dụng Mỹ "quá nóng": Dấu hiệu bong bóng đang khiến Phố Wall lo sợ
Thị trường tín dụng Mỹ đang sôi sục ở mức có thể trở nên nguy hiểm. Các nhà đầu tư đang đổ xô vào trái phiếu doanh nghiệp với tốc độ chóng mặt, dù mức sinh lời - theo một số thước đo - đang ở mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ qua. Tâm lý hưng phấn này đang làm dấy lên lo ngại trên Phố Wall rằng thị trường đã hội đủ yếu tố cho một cú sụp đổ.
Đó là lý do bất kỳ tin tức bất lợi nào cũng khiến giới đầu tư giật mình, đặt ra câu hỏi liệu có rủi ro to lớn nào đang âm thầm hình thành. Hai vụ phá sản bất ngờ trong ngành công nghiệp ô tô - một công ty cho vay tín dụng dưới chuẩn và một nhà cung cấp phụ tùng - đã kích hoạt những cuộc tranh luận sôi nổi giữa các nhà đầu tư trái phiếu và chuyên gia phân tích.
Cho đến nay, chưa có dấu hiệu về những hậu quả rộng lớn hơn và mỗi trường hợp đó đều có những đặc điểm riêng không cho thấy xu hướng rộng hơn. Nhưng kết hợp với những thách thức khác, chẳng hạn như lạm phát dai dẳng và số vụ vỡ nợ gia tăng trong một phân khúc nóng của Phố Wall được gọi là "tín dụng tư nhân", thì cũng đủ để khiến các nhà giao dịch lâu năm phải dừng lại suy nghĩ.
"Chúng ta đã trải qua một môi trường đầu tư cực kỳ tích cực trong thời gian dài, với lượng tiền khổng lồ và tràn đầy lạc quan”, Howard Marks, đồng Chủ tịch Oaktree Capital Management - công ty chuyên về đầu tư tín dụng, nhận định. "Điều đó thường dẫn đến định giá cao và chất lượng đi xuống. Những khoản vay tồi tệ nhất thường được thực hiện trong những thời điểm thị trường tốt nhất”.
Các nhà phân tích trái phiếu tại Barclays mô tả thị trường hiện tại đang ở tình thế nguy hiểm, với định giá đã lên quá cao trong khi các dấu hiệu rủi ro đã bắt đầu xuất hiện.
Một trong những mối lo ngại lớn nhất là việc cho vay đối với các đối tượng rủi ro cao đã tăng trưởng liên tục trong nhiều năm, ban đầu thông qua trái phiếu và khoản vay truyền thống, sau đó dưới hình thức tín dụng tư nhân và sự hồi sinh của các sản phẩm nợ có đảm bảo phức tạp. Quy luật thị trường cho thấy sự bùng nổ tín dụng càng kéo dài, khả năng vỡ nợ hàng loạt càng cao. Tương tự, định giá trái phiếu và khoản vay doanh nghiệp càng cao, nguy cơ bán tháo càng lớn.
Tương lai của thị trường phụ thuộc phần lớn vào hướng đi của nền kinh tế Mỹ. Một số nhà đầu tư cho rằng môi trường thuận lợi hiện tại có thể tiếp tục nếu áp lực lạm phát giảm bớt và thị trường lao động không xấu đi thêm, tạo điều kiện cho Fed thúc đẩy hoạt động kinh tế bằng cách cắt giảm lãi suất và giảm áp lực cho người đi vay.
Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư đã chờ đợi một cú sốc và sự sụt giảm trong định giá nợ doanh nghiệp. "Tôi đã dự đoán rằng tháng 9 sẽ là thời điểm đầy thách thức, nhưng mọi thứ không diễn ra như vậy", Joe Auth, Giám đốc thị trường thu nhập cố định tại công ty quản lý quỹ GMO, thừa nhận. "Tôi thực sự không hiểu tại sao mọi thứ vẫn duy trì tốt đến vậy. Thật kỳ lạ”.
Sự thái quá của thị trường
Mối quan ngại lớn nhất trên Phố Wall là định giá cực kỳ cao của nợ doanh nghiệp đang che giấu những sự thái quá trong thị trường và không đủ bù đắp cho nhà đầu tư khi họ gánh chịu rủi ro.
|
Chênh lệch lợi suất giữa trái phiếu hạng đầu tư và trái phiếu lợi suất cao
 |
Điều này thể hiện rõ qua mức chênh lệch lợi suất ít ỏi mà các nhà đầu tư nhận được từ việc nắm giữ trái phiếu doanh nghiệp đầu tư so với Trái phiếu Chính phủ Mỹ. Con số này đã giảm xuống chỉ còn 0.74 điểm phần trăm trong tháng 9, mức thấp nhất kể từ năm 1998, theo ICE Data Indices. Đối với trái phiếu "rác", mức chênh lệch hiện ở khoảng 2.75 điểm phần trăm, tiệm cận mức thấp kỷ lục năm 2007 - thời điểm ngay trước cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.
Giá trái phiếu tăng vọt do các nhà đầu tư - từ người về hưu cá nhân đến quỹ hưu trí lớn - đang đặt cược lợi suất sẽ giảm sâu hơn nếu Fed tiếp tục cắt giảm lãi suất. Mặc dù lãi suất hiện nay thấp hơn đôi chút so với năm 2007, nhưng vẫn cao hơn nhiều so với mức thấp kỷ lục trong phần lớn thập kỷ qua. Các nhà đầu tư đang tranh thủ "chốt" mức lợi suất hiện tại, chiến lược này có khả năng tiếp tục thúc đẩy nhu cầu.
"Vẫn còn một lượng tiền mặt khổng lồ cần được đưa vào hoạt động”, Dan Mead, Giám đốc nghiệp vụ trái phiếu đầu tư cấp độ cao của Bank of America, cho biết.
Các doanh nghiệp có xếp hạng tín dụng hạng “đầu tư” đã phát hành 210 tỷ USD trái phiếu trên thị trường Mỹ trong tháng này, khiến đây trở thành tháng 9 sôi động nhất từ trước đến nay, theo số liệu từ Dealogic. Doanh số bán trái phiếu rủi ro cao tương đương năm ngoái, nhưng có dấu hiệu cho thấy hoạt động mua lại doanh nghiệp bằng vốn vay đang gia tăng.
Quỹ đầu tư tư nhân Silver Lake và nhiều đối tác khác đang trong giai đoạn đàm phán nâng cao để thâu tóm Electronic Arts với giá khoảng 50 tỷ USD - có thể trở thành thương vụ mua lại bằng đòn bẩy lớn nhất mọi thời đại, theo tờ Wall Street Journal.
Dấu hiệu cảnh báo từ các vụ đổ vỡ
Một tín hiệu đáng lo ngại là vụ sụp đổ chóng vánh của Tricolor Holdings, công ty chuyên cho vay mua ô tô đối với người mua có thu nhập thấp và thiếu lịch sử tín dụng. Doanh nghiệp này đã nộp đơn phá sản trong tháng và bắt đầu thanh lý sau khi một đối tác chứng khoán hóa của họ, Ngân hàng Fifth Third, công khai tiết lộ khoản lỗ khoảng 200 triệu USD liên quan đến cáo buộc gian lận từ một khách hàng, sau đó được xác định là Tricolor.
Tricolor đã huy động khoảng 2 tỷ USD trái phiếu được đảm bảo bằng tài sản trong 5 năm qua, và một số trái phiếu này đã rớt giá thảm hại xuống còn 20 xu đổi 1 USD sau khi công ty nộp đơn phá sản. Chỉ vài ngày sau, First Brands Group - nhà cung cấp phụ tùng ô tô - cũng phải xin bảo hộ phá sản cho một số công ty liên kết sau khi các chủ nợ của khoản vay 6 tỷ USD đặt câu hỏi về thực tiễn kế toán của công ty này.
Một vấn đề tiềm ẩn trong trường hợp của Tricolor là mô hình kinh doanh "mua ở đây, trả tiền ở đây" (buy here, pay here) kết hợp với việc tự phục vụ các khoản vay. "Việc không có bất kỳ bên thứ ba nào tham gia định giá xe, thu tiền vay hoặc bán lại xe có thể tạo ra vấn đề về kiểm soát và tạo kẽ hở cho các hành vi xấu", Elen Callahan, Giám đốc nghiên cứu tại Hiệp hội Tài chính Có cấu trúc, giải thích.
Bóng đen từ thị trường tín dụng tư nhân
Mặc dù các vụ gian lận cụ thể luôn thu hút sự chú ý, phần lớn tổn thất khoản vay thường xảy ra do các lực lượng kinh tế vĩ mô. Điều đáng lo ngại hơn là liệu lãi suất vẫn ở mức cao, tăng trưởng chậm lại và lạm phát dai dẳng có đang khiến nhiều người đi vay khó khăn trong việc trả nợ đúng hạn hay không.
Một số chuyên gia phân tích nhìn thấy rủi ro lớn nhất trong lĩnh vực tín dụng tư nhân (private credit) - nguồn vốn hầu như không tồn tại một thập kỷ trước nhưng hiện đang tiến gần mốc 2 ngàn tỷ USD. Thị trường này chủ yếu bao gồm các khoản vay được thực hiện trực tiếp bởi các nhà quản lý quỹ tư nhân như Apollo Global Management và Blackstone, phần lớn cho các doanh nghiệp nhưng cũng mở rộng đến người tiêu dùng cá nhân và nhà đầu tư bất động sản.
|
Tỷ lệ vỡ nợ trong lĩnh vực tín dụng tư nhân
 |
Số lượng ngày càng tăng các doanh nghiệp đã nhận khoản vay tín dụng tư nhân - đặc biệt là các công ty quy mô nhỏ - hiện không đủ tiền mặt để trả lãi. Thay vào đó, họ bắt đầu phát hành những gì tương đương với "giấy nợ" (IOU) cho chủ nợ, thay thế lãi suất bằng tiền bằng các khoản phân phối "thanh toán bằng hiện vật" (PIK).
Theo S&P Global Ratings, khoảng 11% tổng số khoản vay của các công ty phát triển kinh doanh (BDCs) - một loại quỹ tín dụng tư nhân đang tăng trưởng mạnh - đang nhận thu nhập lãi suất dạng PIK vào cuối năm 2024, thậm chí trước khi mối đe dọa từ thuế quan tạo thêm bất ổn cho các doanh nghiệp Mỹ.
Đáng lo ngại hơn, tỷ lệ vỡ nợ trong lĩnh vực tín dụng tư nhân - vốn tăng vọt trong đại dịch và sau đó giảm dần - gần đây lại đang leo thang. Tỷ lệ vỡ nợ theo xếp hạng riêng của Fitch đã chạm mức 9.5% vào tháng 7, trước khi hạ nhiệt nhẹ.
Vũ Hạo (Theo WSJ)
