Ông Trump và cơn bão ngay trụ sở của Fed
Các quan chức đương nhiệm cũng như nhiều cựu quan chức bày tỏ mối lo ngại sâu sắc trước làn sóng tấn công ngày càng gay gắt của Tổng thống Trump nhằm vào Ngân hàng Trung ương Mỹ.
“Tôi thực sự muốn ông giảm lãi suất”
Ngày 24/07 vừa qua, Donald Trump đã có động thái táo bạo chưa từng có, khi đích thân tới trụ sở Cục Dự trữ Liên bang (Fed), một trong những định chế chủ chốt của nền kinh tế Hoa Kỳ, để phát động cuộc đối đầu trực diện.
Trong lúc dẫn đoàn tham quan trụ sở Fed tại Washington, Tổng thống Trump bất ngờ vỗ vai Chủ tịch Jay Powell và buông lời: “Tôi thực sự muốn ông giảm lãi suất”.
Nụ cười gượng gạo của Powell sau lời đề nghị đó càng cho thấy Trump đang công khai thách thức Fed, điều chưa từng xảy ra trong lịch sử của ngân hàng trung ương này.
“Việc Tổng thống Mỹ đến tận Fed là chuyện cực kỳ hiếm, và càng chưa từng xảy ra trong bối cảnh căng thẳng như thế này”, ông David Wilcox, cựu quan chức Fed, hiện làm việc tại Viện Peterson nhận định.
Xuất hiện với vóc dáng nổi bật bên cạnh Powell giữa lối đi đầy máy móc xây dựng, ông Trump còn không ngần ngại công khai chỉ trích Chủ tịch Fed về chi phí cải tạo trụ sở của Ngân hàng trung ương quyền lực nhất thế giới.
Chủ tịch Fed đã lên tiếng bác bỏ con số 3.1 tỷ USD mà ông Trump đưa ra liên quan đến dự án trùng tu tòa nhà Marriner S. Eccles - công trình kiến trúc tân cổ điển với biểu tượng đại bàng nổi bật, tọa lạc bên cạnh khu National Mall ở Washington suốt gần một thế kỷ - cũng như dự án tại số 1951 Đại lộ Constitution ngay liền kề.
Theo phía Fed, tổng chi phí sửa chữa thực tế chỉ rơi vào khoảng 2.5 tỷ USD, trong khi số liệu mà ông Trump công bố đã gộp thêm một dự án liền kề vốn đã hoàn thành từ trước.
Trong khuôn hình ghi lại chuyến tham quan trụ sở Fed, có thể thấy từ trái qua là Tổng thống Trump, Giám đốc Văn phòng Quản lý và Ngân sách Russell Vought cùng Chủ tịch Powell - Ảnh: Reuters
|
Ông Trump công khai thách thức Fed theo cách chưa từng thấy trong lịch sử ngân hàng trung ương Mỹ - Ảnh: Getty Images
|
“Chiếc nồi áp suất”
Cuộc đối đầu này, được phát sóng trực tiếp, đã đánh dấu rạn nứt công khai lớn nhất giữa một tổng thống Mỹ và lãnh đạo Fed kể từ khi cơ quan này được trao quyền tự chủ khỏi Chính phủ vào năm 1951.
Theo tiết lộ từ những người nắm rõ sự việc, phía sau ống kính, ông Trump tỏ ra nhã nhặn và dành sự tôn trọng cho phía Fed hơn rất nhiều. Các quan chức Fed cũng phần nào yên tâm khi Trump xác nhận không có ý định sa thải Chủ tịch Powell vì chuyện sửa chữa trụ sở; đồng thời đánh giá tích cực về buổi làm việc và bày tỏ mong muốn dự án sớm hoàn thành.
Tuy vậy, những chỉ trích dồn dập nhắm vào ông Powell từ Tổng thống Trump và các đồng minh, từ dự án cải tạo trụ sở cho đến chính sách giữ lãi suất ở mức cao, đã khiến hàng ngàn nhân viên Fed không khỏi bất an, lo lắng.
“Áp lực ở đây chẳng khác nào trong một chiếc nồi áp suất”, bà Claudia Sahm, cựu chuyên gia kinh tế của Fed, hiện làm việc tại New Century Advisors, nhận định. Nhiều người trong nội bộ Fed mô tả cảm giác bị chỉ trích “oanh tạc” liên tục, đặc biệt kể từ khi các quan chức thuộc chính quyền Trump liên tục hướng mũi dùi vào dự án sửa trụ sở.
Một số chuyên gia kinh tế và cựu quan chức Fed bày tỏ lo lắng rằng ông Trump có thể lấy lý do dự án sửa chữa vượt dự toán tới 700 triệu USD để cách chức Powell “do có căn cứ”, một thuật ngữ thường ám chỉ những sai phạm nghiêm trọng. Tuy nhiên, Tòa án Tối cao Mỹ từng khẳng định Tổng thống không thể phế truất Chủ tịch Fed chỉ vì bất đồng quan điểm về chính sách tiền tệ.
“Rõ ràng đây là một tính toán khá thô thiển nhằm tìm cớ để bãi nhiệm Powell, thậm chí có thể là những thành viên khác trong hội đồng”, ông Wilcox nhận định. “Theo tôi, các cáo buộc này hoàn toàn không đứng vững nếu soi xét cẩn trọng”.
Ông Daniel Tarullo, giáo sư luật Đại học Harvard, người từng là Phó Chủ tịch Giám sát của Fed giai đoạn 2009-2017 khẳng định: “Tôi không tin có dấu hiệu nào cho thấy hành vi sai phạm hay lơ là trách nhiệm ở đây. Đó không phải là con người của Jay”.
Dù gần đây dư luận chủ yếu xoáy vào dự án nâng cấp trụ sở, nhưng điều khiến ông Trump bất bình hơn cả lại là việc Chủ tịch Powell kiên quyết giữ lãi suất ở mức 4.25 – 4.5%, trong khi hàng loạt ngân hàng trung ương trên thế giới đã chọn phương án giảm lãi suất.
Năm ngoái, Fed từng cắt giảm lãi suất thêm 1 điểm phần trăm nhưng đã quyết định dừng lại, một phần do lo ngại chính sách thuế quan của Tổng thống Trump sẽ đẩy lạm phát tăng trở lại.
Trump không ngần ngại gọi Powell là “đầu đất” và “con la bướng bỉnh” chỉ vì ông này từ chối hạ lãi suất xuống mức khoảng 1%, biện pháp thường chỉ áp dụng khi nền kinh tế rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng.
Hầu hết chuyên gia kinh tế dòng chính đều châm biếm những lý lẽ của Trump. Một số nhà phân tích thậm chí so sánh ông với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdoğan, người nổi tiếng với việc sa thải các lãnh đạo ngân hàng trung ương do bất đồng trong chính sách lãi suất.
Thế nhưng, quan điểm của Trump lại vẫn rất được lòng nhóm cử tri trung thành, vốn xưa nay chẳng mấy tin tưởng vào Fed. Thậm chí theo khảo sát của Gallup thực hiện hồi tháng 4, trong toàn bộ người dân Mỹ cũng chỉ có 37% đặt niềm tin vào Chủ tịch Powell.
Khu lễ tân mà các công nhân xây dựng tại trụ sở Fed đùa gọi là “Phòng Bầu dục” - Ảnh: Andrew Harnik/Pool/EPA/Shutterstock
|
Powell kiên quyết bác bỏ con số 3.1 tỷ USD mà Trump đưa ra - Ảnh: Pool/AFP/Getty Images
|
“Một khi đã bước vào cuộc chiến dư luận thì quả thực rất khó giành phần thắng. Và đó là điều tôi thấy cực kỳ đáng ngại”, một cựu lãnh đạo cấp cao của ngân hàng trung ương chia sẻ. “Nỗi lo lớn nhất của tôi là một số lập luận sai lệch, nguy hiểm đến từ Trump có thể khiến dư luận tin theo, bởi ông ấy quá giỏi trong việc truyền đạt quan điểm của mình”.
Nhiều cựu quan chức Fed cũng nhận định, các đòn công kích không ngớt của Trump đang gây tổn thương nặng nề đến tinh thần của đội ngũ nhân viên, những người luôn xem mình là người bảo vệ sứ mệnh mà Quốc hội Mỹ phó thác cho Fed: giữ cho nền kinh tế quốc gia ổn định.
“Có những tiến sĩ ở đó, mà tôi chẳng rõ họ đang làm gì”, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent mỉa mai trong tuần này. Ông không ngần ngại so sánh nhân sự của Fed với “những người được nhận thu nhập cơ bản phổ quát dành riêng cho giới kinh tế học hàn lâm” - một lời châm biếm nặng ký từ người được coi là ứng cử viên sáng giá thay thế Powell trong tương lai.
Về phần mình, Chủ tịch Powell khẳng định ông sẽ không rời vị trí trước thời hạn nhiệm kỳ kết thúc vào tháng 05/2026. Những ông lớn tại thị trường trái phiếu Mỹ như Dan Ivascyn (Pimco) cảnh báo, bất kỳ nỗ lực nào cắt ngắn nhiệm kỳ của Powell đều có thể khiến thị trường trái phiếu chao đảo. Từ Phố Wall, các tên tuổi như Jamie Dimon cũng lên tiếng cảnh báo Tổng thống Trump không nên làm xói mòn vai trò của Fed.
“Thời điểm này không thật sự lý tưởng để làm việc tại ngân hàng trung ương”, Vincent Reinhart, cựu lãnh đạo cấp cao của Fed đang công tác tại BNY Investments, thẳng thắn nhận định.
“Chỉ trích là chuyện không lạ, đó cũng là lý do tại sao Fed cần có sự độc lập. Tuy nhiên, sức ép lần này thực sự nghiêm trọng, lại xuất phát cùng lúc từ rất nhiều kênh trong chính quyền”.
Claudia Sahm cũng chia sẻ thêm nỗi băn khoăn: “Tôi thực sự lo cho thể chế này, và dĩ nhiên, cho cả những người bạn của mình vẫn còn công tác tại Fed”.
Bà nói thêm: “Sang năm, Fed sẽ có một chủ tịch mới, và không loại trừ khả năng những toan tính chính trị sẽ len lỏi vào sâu bên trong trụ sở”.
Quốc An (Theo FT)
