8 tháng giải ngân mới đạt hơn 15% kế hoạch, Việt Nam gấp rút tháo gỡ điểm nghẽn ODA
Dù đã huy động gần 450 triệu USD trong 8 tháng, tỷ lệ giải ngân vốn vay nước ngoài vẫn thấp. Chính phủ tiếp tục kêu gọi đồng hành để rút ngắn thủ tục và đẩy nhanh tiến độ dự án.
Toàn cảnh cuộc họp chiều 12/09 - Ảnh: VGP
|
Chiều 12/09 tại Trụ sở Chính phủ, Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn, Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về ODA và vốn vay ưu đãi, đã chủ trì cuộc họp với các đối tác phát triển, nhấn mạnh yêu cầu phối hợp chặt chẽ để tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn vay nước ngoài.
Tham dự cuộc họp có lãnh đạo các bộ, ngành là thành viên của Ban Chỉ đạo quốc gia về ODA và vốn vay ưu đãi; lãnh đạo 6 ngân hàng phát triển: Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA), Ngân hàng Xuất nhập khẩu Hàn Quốc (KEXIM), Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) và Ngân hàng Tái thiết Đức (KfW); đại diện Đại sứ quán Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, Liên minh châu Âu và Liên Hợp Quốc tại Việt Nam.
Trên cơ sở định hướng nêu trên, Phó Thủ tướng giao Bộ Tài chính định kỳ tổ chức các đoàn liên ngành làm việc trực tiếp với đối tác phát triển, từ khâu xác định đến triển khai dự án, nhằm kịp thời xử lý khó khăn hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền. Ông đồng thời đề nghị các đối tác tiếp tục hỗ trợ Việt Nam nâng cao năng lực, phối hợp để hài hòa thủ tục, từ yêu cầu hồ sơ, cam kết vốn cho đến quy trình nội bộ, qua đó rút ngắn thời gian chuẩn bị và thực hiện dự án.
Trong bối cảnh Việt Nam triển khai mô hình chính quyền hai cấp và đẩy mạnh phân quyền cho địa phương, Phó Thủ tướng đề nghị các nhà tài trợ quan tâm hỗ trợ không hoàn lại để tăng cường năng lực cho chính quyền địa phương trong quản lý và sử dụng vốn ODA. Các bộ, ngành trung ương cũng được yêu cầu đẩy mạnh hướng dẫn, tập huấn để đảm bảo tính thông suốt trong triển khai.
Theo Bộ Tài chính, giai đoạn 2021-2025, Việt Nam huy động trung bình 800 triệu đến 1 tỷ USD vốn ODA và vay ưu đãi mỗi năm, ngoại trừ năm 2022 bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19. Riêng 8 tháng năm 2025, nguồn vốn huy động đạt gần 450 triệu USD và dự kiến có thể bổ sung thêm khoảng 370 triệu USD đến cuối năm.
Tuy nhiên, tỷ lệ giải ngân vẫn ở mức thấp so với kế hoạch. Trong giai đoạn 2021-2024, tổng giải ngân đạt 66,528 tỷ đồng, chỉ bằng 22% kế hoạch vốn đầu tư công đầu kỳ và 44.9% so với mức điều chỉnh. Tính riêng 8 tháng năm 2025, con số giải ngân mới đạt 3,592.68 tỷ đồng, tương đương 15.34% kế hoạch được giao. Trong khi đó, nhu cầu vốn nước ngoài cho các dự án hạ tầng quy mô lớn giai đoạn 2025-2027 dự kiến lên tới hơn 2.2 triệu tỷ đồng.
Để tháo gỡ, Việt Nam đã tiến hành nhiều cải cách pháp lý: bỏ khâu trình Thủ tướng phê duyệt đề xuất dự án, thay bằng đề xuất khoản vay với hồ sơ giản lược; phân cấp thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư; đơn giản hóa thủ tục với vốn viện trợ không hoàn lại và điều chỉnh vốn bố trí. Quy định mới cũng cho phép giải ngân độc lập vốn cấp phát và vốn vay lại, phân quyền Chính phủ trong áp dụng quy định đấu thầu của nhà tài trợ, đồng thời cho phép triển khai đấu thầu trước khi ký kết thỏa thuận vay.
Chính phủ mới ban hành Nghị định 242/2025/NĐ-CP, thay thế các nghị định trước đây, tạo hành lang pháp lý cho doanh nghiệp nhà nước tiếp cận vốn ODA, đơn giản hóa quy trình viện trợ không hoàn lại và cập nhật các điểm mới từ Luật Đầu tư công sửa đổi năm 2024. Từ ngày 01/03/2025, Bộ Tài chính trở thành cơ quan đầu mối duy nhất quản lý vốn ODA và vay ưu đãi sau khi sáp nhập với Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
Trong lĩnh vực nợ công, Bộ Tài chính đang hoàn thiện dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Quản lý nợ công, hướng tới mở rộng cơ hội tiếp cận vốn ODA cho đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước và công ty con. Đồng thời, Bộ cũng triển khai Nghị quyết 190/2025/QH15 và Quyết định 1655/QĐ-TTg để đảm bảo tính kế thừa sau khi các bộ, ngành và địa phương được sắp xếp lại.
Song song, Bộ Tài chính đã có công văn yêu cầu các địa phương nhanh chóng ổn định bộ máy Ban quản lý dự án ODA, hoàn thiện thủ tục pháp lý, cập nhật tài khoản và ký phụ lục hợp đồng vay lại để tránh gián đoạn giải ngân. Riêng với tỷ lệ cho vay lại áp dụng sau sáp nhập, Bộ đã ban hành thông báo cụ thể từ 01/07/2025, áp dụng cho năm ngân sách hiện hành.
Đại diện các đối tác phát triển đánh giá cao những nỗ lực cải cách của Việt Nam, đặc biệt trong cải thiện hành lang pháp lý, thúc đẩy đối thoại cởi mở và cầu thị. Các đối tác khẳng định sẵn sàng tiếp tục đồng hành, hỗ trợ Việt Nam trong giai đoạn phát triển tới.
Tùng Phong
