Có phải đây là bong bóng AI?
Với việc tăng trưởng nhu cầu về AI không thể dự đoán được, không còn nghi ngờ gì rằng hành vi của nhà đầu tư hiện tại mang tính đầu cơ.
*Bài viết thể hiện quan điểm của huyền thoại đầu tư Howard Marks trên Financial Times
Tôi đã trải qua nhiều bong bóng tài chính và nghiên cứu về những bong bóng khác. Người ta có thể nghĩ rằng những tổn thất từ các bong bóng vỡ trong quá khứ sẽ ngăn cản bong bóng tiếp theo hình thành. Nhưng điều đó chưa bao giờ xảy ra, và tôi chắc chắn nó sẽ không bao giờ xảy ra. Con người rất mau quên, còn sự thận trọng và bản năng né tránh rủi ro không thể chống lại giấc mơ làm giàu từ công nghệ cách mạng mà "mọi người đều biết" sẽ thay đổi thế giới. Điều quan trọng cần lưu ý là những điều mới mẻ đáng kể sẽ tạo ra sự phấn khích, nhưng bong bóng hình thành khi sự nhiệt tình đó đạt đến mức phi lý.
Trong các chuyến thăm khách hàng ở châu Á và Trung Đông tháng trước, tôi thường được hỏi về khả năng hình thành bong bóng xung quanh trí tuệ nhân tạo (AI). Tôi không phải chuyên gia công nghệ hay chuyên gia thị trường chứng khoán, nhưng đã cố gắng đánh giá chủ đề này một cách hợp lý.
Trước tiên, tôi muốn thừa nhận rằng một số bong bóng có thể thúc đẩy tiến bộ nhanh chóng. Như nghiên cứu của Byrne Hobart và Tobias Huber chỉ ra, các nhà đầu tư đổ tiền vào các công nghệ mang tính cách mạng, thúc đẩy sự phát triển của nó. Một phần vốn sẽ trở thành những khoản đầu tư mang lại lợi nhuận khổng lồ cho những người chiến thắng, nhưng phần lớn sẽ bị thiêu rụi. Tất nhiên, điều cốt yếu là đừng để bản thân rơi vào nhóm bị thua lỗ nặng nề.
Vậy chúng ta biết gì? Tôi chưa gặp ai không tin rằng AI có tiềm năng trở thành một trong những phát triển công nghệ lớn nhất mọi thời đại, định hình lại cả cuộc sống hàng ngày lẫn nền kinh tế toàn cầu. Chúng ta cũng biết rằng những năm gần đây, thị trường và nền kinh tế ngày càng phụ thuộc vào AI, với các cổ phiếu AI thúc đẩy hầu hết mức tăng của S&P 500 và chi tiêu đầu tư cho năng lực ngành hỗ trợ tăng trưởng GDP Mỹ.
Với sự tăng trưởng nhu cầu AI có vẻ hoàn toàn không thể dự đoán, không còn nghi ngờ gì rằng hành vi hiện tại mang tính "đầu cơ". Ở mức cực đoan, sự phấn khích thể hiện qua việc các startup AI gọi vốn 1 tỷ USD trong "vòng hạt giống", dù đôi khi không có sản phẩm rõ ràng!
Dù những điểm tương đồng với các bong bóng trong quá khứ không thể tránh khỏi, những người tin tưởng vào công nghệ sẽ lập luận rằng "lần này sẽ khác". Cụm từ này xuất hiện trong hầu như mọi bong bóng, khẳng định rằng tình huống hiện tại không phải là bong bóng, khác với những trường hợp tương tự trước đây. Tuy nhiên, Sir John Templeton - người đầu tiên khiến tôi chú ý đến cụm từ này - đã nhanh chóng chỉ ra rằng cứ 5 lần thì có 1 lần mọi thứ thực sự khác biệt.
Những người ủng hộ có lý do cho thấy việc so sánh với các bong bóng trước không phù hợp. Bao gồm việc không giống bong bóng internet/thương mại điện tử, các sản phẩm AI đã tồn tại, nhu cầu đang bùng nổ và chúng tạo ra doanh thu tăng nhanh. Họ cũng chỉ ra rằng các tỷ lệ định giá như hệ số P/E khá hợp lý đối với những công ty đã thành lập: Ví dụ Nvidia - biểu tượng của AI - có tỷ lệ P/E tương lai khoảng 30. Con số này cao nhưng không điên rồ đối với công ty đặc biệt có khả năng tạo thu nhập khổng lồ, và chắc chắn thấp hơn nhiều so với một số cổ phiếu viễn thông, truyền thông và công nghệ trong thời kỳ bùng nổ dotcom năm 1999.
Ngược lại, những người hoài nghi dễ dàng chỉ ra những điểm tương đồng giữa tình hình hiện tại và bong bóng internet. Quan trọng nhất là không ai rõ nguồn lợi nhuận cuối cùng từ sự bùng nổ AI và ai sẽ hưởng lợi. Hàng trăm tỷ USD đang được đổ vào cuộc đua giành vị trí dẫn đầu trong lĩnh vực AI. Tuy nhiên, chúng ta không biết ai sẽ chiến thắng và kết quả cuối cùng sẽ như thế nào.
Cho đến nay, phần lớn đầu tư vào AI đều là từ dòng tiền hoạt động. Nhưng hiện tại, cuộc đua khốc liệt trong AI buộc một số công ty phải vay nợ. Vay nợ không tự thân là tốt hay xấu. Mọi thứ phụ thuộc vào tỷ lệ nợ trong cơ cấu vốn, chất lượng tài sản hoặc dòng tiền làm cơ sở cho vay, khả năng thanh toán của người vay, và mức độ an toàn mà người cho vay có được. Chúng ta sẽ xem những tổ chức tín dụng nào giữ được thận trọng trong bối cảnh thị trường sôi động hiện tại.
Với tiềm năng to lớn của AI nhưng cũng với nhiều ẩn số khổng lồ, hầu như không ai có thể khẳng định chắc chắn liệu các nhà đầu tư có đang hành xử phi lý hay không. Do đó, tôi khuyên không nên đầu tư hết số vốn mà không nhận thức về rủi ro mất trắng nếu mọi thứ diễn biến theo hướng xấu. Nhưng ngược lại, cũng không nên tránh né hoàn toàn và có nguy cơ bỏ lỡ một trong những bước đột phá công nghệ của thời đại. Cách tiếp cận cân bằng, thực hiện một cách có chọn lọc và thận trọng, có vẻ là phương án tốt nhất.
Vũ Hạo
