OpenAI đang trở thành "quá lớn để sụp đổ"?
OpenAI - startup AI trị giá 500 tỷ USD nhưng chưa từng có lợi nhuận - đang trở nên quá quan trọng đối với nền kinh tế Mỹ.
Một cách âm thầm rồi đột ngột, OpenAI đã trở thành thế lực khổng lồ khó có thể đánh giá hết tầm ảnh hưởng. Mặc dù chưa từng tạo ra lợi nhuận và doanh thu hàng năm chỉ bằng 2% doanh số của Amazon.com, công ty này đang được định giá lên tới 500 tỷ USD - một con số chóng mặt đặt trên nền tảng kỳ vọng về một trí tuệ nhân tạo (AI) có thể giúp chữa bệnh ung thư và biến đổi toàn diện công việc cùng cuộc sống con người.
Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu OpenAI thất bại?
Mối lo ngại đang ngày càng gia tăng khi thông qua hàng loạt thỏa thuận công nghệ phức tạp nhằm củng cố tài chính, startup của Sam Altman đã trở thành một tổ chức "quá lớn để sụp đổ" (too big to fail). Nếu tầm nhìn AI tham vọng của Sam Altman không trở thành hiện thực, điều này có thể gây ra rủi ro mang tính hệ thống cho chính lĩnh vực công nghệ - vốn đang đóng vai trò quan trọng giúp nền kinh tế Mỹ tránh khỏi đợt suy thoái.
Đây là vị thế hiếm có, đặc biệt đối với một công ty khởi nghiệp. Trong thời kỳ bùng nổ dot-com, ít ai quan tâm đến việc Pets.com có thể sụp đổ. Tuy nhiên, chúng ta đã chứng kiến trong giai đoạn 2008-2009 với các gói cứu trợ ngân hàng và các khoản bảo lãnh cho Chrysler cùng General Motors những gì xảy ra khi một số công ty trở nên quá lớn, quá quan trọng đối với nền kinh tế.
Ông Altman - dù có chủ đích hay ngẫu nhiên - đã đưa OpenAI lên mức định giá 500 tỷ USD đúng lúc chính quyền Trump đang áp dụng các chính sách chọn "nhà vô địch" nhân danh an ninh kinh tế và quốc phòng.
"Một nền kinh tế mang gánh nặng nợ hơn 30,000 tỷ USD cần sự thúc đẩy năng suất mà AI sẽ mang lại", David Sacks, người hiện là Giám đốc AI của Nhà Trắng đã viết trên mạng xã hội từ nhiều năm trước.
Những ngày gần đây đã cho thấy OpenAI, ra đời năm 2015 với tư cách một tổ chức phi lợi nhuận, đã phát triển thành thế lực trung tâm của ngành công nghệ. Thượng nghị sĩ Bernie Sanders thậm chí đề xuất tách OpenAI và chatbot ChatGPT - một tuyên bố gây chú ý khi công ty dự kiến chỉ tạo doanh thu 13 tỷ USD trong năm nay.
"Chúng ta cần bình tĩnh và hiểu rằng nó giống như một thiên thạch đang tiến về Trái Đất - chúng ta phải chuẩn bị đối phó với mọi khía cạnh phức tạp của nó”, ông Sanders chia sẻ với Axios về công nghệ AI.
Thượng nghị sĩ Vermont Bernie Sanders cho rằng OpenAI và chatbot ChatGPT của họ nên bị tách ra. Tom Williams/CQ Roll Call/Zuma Press
|
Sau quá trình tái cơ cấu kéo dài, OpenAI vừa công bố các bước đi nhằm đơn giản hóa cấu trúc doanh nghiệp. Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho công ty huy động vốn từ nhà đầu tư tư nhân và hướng tới niêm yết trên sàn chứng khoán. Một số chuyên gia dự đoán OpenAI có thể trở thành thương vụ IPO đầu tiên đạt giá trị ngàn tỷ USD.
Trong bài đăng blog vào ngày 28/10, Chủ tịch OpenAI Bret Taylor tuyên bố: "Được xây dựng để mang lại lợi ích cho tất cả mọi người”. Đó là kiểu lời lẽ vị tha mà ông Altman nổi tiếng khi ông dự đoán rằng AI siêu thông minh - hay AGI - sẽ giúp chữa bệnh ung thư và cứu nhân loại.
"Tôi nghĩ AGI có lẽ là cần thiết để nhân loại tồn tại - các vấn đề của chúng ta dường như quá lớn để giải quyết mà không có công cụ tốt hơn”, ông Altman đã chia sẻ cách đây vài năm.
Microsoft, đơn vị sẽ nắm giữ 27% cổ phần, đã thấy cổ phiếu của mình tăng theo tin tức mới nhất, đẩy giá trị thị trường vượt 4,000 tỷ USD. Sau đó trong tuần, Nvidia, công ty đã công bố kế hoạch đầu tư 100 tỷ USD vào OpenAI, đã trở thành công ty đầu tiên đạt giá trị 5,000 tỷ USD.
Mối liên kết chặt chẽ giữa các gã khổng lồ công nghệ và sự phụ thuộc ngày càng tăng của thị trường chứng khoán vào nhóm công ty này đang làm dấy lên nhiều lo ngại. Bài học từ cuộc khủng hoảng tài chính đầu thế kỷ không chỉ nằm ở việc các ngân hàng quá lớn để sụp đổ, mà còn ở mức độ liên kết phức tạp giữa chúng - khiến sự sụp đổ của một đơn vị có thể gây ra hiệu ứng domino trên toàn hệ thống.
Các định chế tài chính lớn khi đó bị đan xen trong mạng lưới các công cụ tài chính phức tạp, tạo ra nguy cơ sụp đổ hệ thống nếu một vài tổ chức gặp khủng hoảng. Hệ quả là Chính phủ Mỹ buộc phải can thiệp bằng gói cứu trợ quy mô lớn cùng nhiều biện pháp chưa từng có tiền lệ.
Không ai cho rằng OpenAI đang tham gia vào các hoạt động có vấn đề như cho vay gian lận hay thế chấp dưới chuẩn. Tuy nhiên, công ty khởi nghiệp này đang xây dựng mạng lưới thỏa thuận phức tạp với nhiều trụ cột chính của ngành công nghệ - những đơn vị đang tạo nền móng cho cuộc cách mạng tính toán AI, từ chip xử lý đến hạ tầng kết nối.
Các công ty công nghệ hàng đầu như Nvidia và Oracle đang xây dựng quan hệ đối tác chiến lược với OpenAI - đơn vị đã cam kết thực hiện nhiều thương vụ mua sắm quy mô lớn trong những năm tới nhằm hiện thực hóa tham vọng tăng trưởng. Những người ủng hộ cho rằng đây đơn thuần là các thỏa thuận kinh doanh thông minh: Nvidia đầu tư vào công ty khởi nghiệp đang tạo ra thị trường mới, trong khi OpenAI tận dụng giá trị cổ phần tư nhân cao để mua sắm tài sản thiết yếu.
Giới đầu tư đang kỳ vọng OpenAI sẽ trở thành cơ hội đầu tư hiếm có, có thể lật đổ vị thế của những công ty dẫn đầu từ các chu kỳ công nghệ trước đây. Với nhiều người, OpenAI được xem như sự kết hợp của Apple, Facebook, Google và Tesla thế hệ tiếp theo - một doanh nghiệp có tiềm năng cách mạng hóa thị trường smartphone, tạo nền tảng xã hội riêng biệt, thay thế các công cụ tìm kiếm hiện tại, tiên phong trong công nghệ robot, và tái định hình toàn bộ cảnh quan công nghiệp.
"Tôi nghĩ ngành công nghiệp đang đánh giá thấp và đầu tư không đủ so với quy mô thực tế”, CEO Microsoft AI Mustafa Suleyman chia sẻ trong một sự kiện gần đây tại Paley Center for Media ở Menlo Park, California. Ông Suleyman đã né tránh những lo ngại về việc OpenAI trở nên quá lớn để sụp đổ, thay vào đó ông vẽ ra một bức tranh lạc quan hơn khi các khoản đầu tư vào AI đã cho thấy "sự cải thiện theo cấp số nhân về khả năng" và chi tiêu trong tương lai sẽ "thúc đẩy những bước tiến đáng kinh ngạc" có thể đảo lộn "về cơ bản mọi ngành công nghiệp”.
Tuy vậy, không ít người hoài nghi cho rằng hiện tượng OpenAI có nhiều điểm tương đồng với các bong bóng kinh tế trong lịch sử - từ cơn sốt hoa tulip thế kỷ 17, dấu hiệu báo trước Đại suy thoái, đến bong bóng dot-com đầu những năm 2000. Thậm chí một số nhà phê bình còn đi xa hơn, coi OpenAI là mối đe dọa nghiêm trọng đối với thị trường lao động và so sánh Sam Altman với hình ảnh nhà khoa học điên cuồng trong tác phẩm Frankenstein.
Nhưng tất cả những viễn cảnh đó đều đặt trên giả định về sự thành công của OpenAI.
Vũ Hạo (Theo WSJ)
