Trung Quốc từ bỏ quy chế nước đang phát triển tại WTO
Trung Quốc chính thức tuyên bố từ bỏ địa vị nước đang phát triển trong Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), một bước đi được đánh giá là mang tính bước ngoặt trong bối cảnh thương mại toàn cầu nhiều biến động. Thông tin này được Thủ tướng Lý Cường đưa ra hôm 23/09 trong phát biểu tại diễn đàn phát triển tổ chức bên lề kỳ họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc ở New York.
Tổng Giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala (trái) và Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường - Ảnh: AP
|
Theo quy định của WTO, các quốc gia đang phát triển được hưởng ưu đãi như thời gian thực hiện cam kết dài hơn và các biện pháp hỗ trợ thương mại. Tuy nhiên, nhiều nước phát triển, đặc biệt là Mỹ, cho rằng một nền kinh tế lớn thứ hai thế giới như Trung Quốc không nên tiếp tục hưởng quy chế này. Tổng Giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala gọi đây là “tin lớn, then chốt” cho cải cách WTO và khẳng định đó là kết quả của nhiều năm nỗ lực.
Quy chế đặc biệt trong WTO cho phép các nước đang phát triển duy trì thuế nhập khẩu cao và áp dụng rào cản thương mại để thúc đẩy tăng trưởng, đồng thời có thêm thời gian chuẩn bị cho mở cửa thị trường. Việc Trung Quốc từ bỏ đặc quyền này được xem như một thông điệp về cam kết hành xử công bằng hơn trong quan hệ thương mại quốc tế.
Dù vậy, Bắc Kinh khẳng định nước này vẫn là quốc gia có thu nhập trung bình và thuộc nhóm đang phát triển. Bộ Thương mại nhấn mạnh Trung Quốc hành xử như một quốc gia có trách nhiệm, đồng thời cho rằng bước đi này nhằm củng cố hệ thống thương mại toàn cầu vốn đang đối mặt nhiều thách thức từ các biện pháp bảo hộ và tranh chấp thương mại.
Trong nhiều năm, Mỹ luôn lập luận Trung Quốc không còn phù hợp với quy chế nước đang phát triển. Hạ viện Mỹ năm 2023 thậm chí đã bỏ phiếu nhất trí rằng không nên xem Trung Quốc ở vị trí đó. Tuy nhiên, theo Ngân hàng Thế giới, GDP bình quân đầu người Trung Quốc năm 2024 là 13,303 USD, vẫn kém xa mức 85,800 USD của Mỹ, cho thấy nền kinh tế này chưa đạt tiêu chí của các nước phát triển. Bộ Ngoại giao Trung Quốc từng khẳng định Bắc Kinh chưa bao giờ lợi dụng địa vị “kinh tế lai” để né nghĩa vụ quốc tế hay giành quyền lợi đặc biệt, mà ngược lại đã nỗ lực đóng góp vào hòa bình và phát triển.
Song song với đó, Trung Quốc gia tăng hỗ trợ nhiều nước khác bằng vốn vay và kỹ thuật, tập trung vào các dự án hạ tầng quy mô lớn như đường sắt, đường bộ hay đập thủy điện, phần lớn do các tập đoàn nhà nước đảm trách.
WTO hiện có 166 thành viên, nhưng cơ chế giải quyết tranh chấp bị tê liệt từ cuối năm 2019 sau khi Mỹ ngừng bổ nhiệm thẩm phán cho Cơ quan Phúc thẩm, vốn được coi như “tòa án tối cao” của thương mại quốc tế. Bối cảnh này càng khiến quyết định của Trung Quốc được chú ý, bởi nó có thể tạo động lực mới cho cải cách WTO.
Đối với thương mại toàn cầu, việc Trung Quốc từ bỏ ưu đãi mở ra triển vọng mới cho các nước xuất khẩu vào thị trường đông dân nhất thế giới. Khi đặt mình ở vị thế tương đương các nền kinh tế phát triển, Bắc Kinh phát đi tín hiệu rằng luật chơi sẽ công bằng hơn, qua đó củng cố niềm tin của các đối tác về sự ổn định. Trung Quốc cũng cam kết cải cách thủ tục hải quan, thúc đẩy thuận lợi hóa thương mại, giúp hàng hóa và dịch vụ nước ngoài tiếp cận dễ dàng hơn.
Chiến lược phát triển của Trung Quốc đang dịch chuyển từ tăng trưởng dựa vào sản xuất sang nâng cao chất lượng tiêu dùng, mở ra khoảng trống cho hàng xuất khẩu quốc tế, từ nông sản, thực phẩm chế biến đến công nghệ xanh và sản phẩm công nghiệp hiện đại. Với Việt Nam và các nước ASEAN, cơ hội càng rõ rệt khi chuỗi cung ứng toàn cầu dịch chuyển, biến linh kiện và bán thành phẩm từ khu vực này thành nguồn nhập khẩu quan trọng phục vụ sản xuất tại nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Tử Kính
