Vì sao Trung Quốc vẫn quyết tâm đẩy mạnh đường sắt cao tốc bất chấp núi nợ gần 1,000 tỷ USD?
Giữa bối cảnh nợ nần chồng chất lên đến gần 1,000 tỷ USD, Trung Quốc vẫn kiên định theo đuổi chiến lược phát triển mạng lưới đường sắt cao tốc khổng lồ của mình.
"Khi đánh giá một dự án đường sắt cao tốc, ngoài các con số tài chính và chỉ số kinh tế, người ta cũng phải xem xét lợi ích công cộng và lợi nhuận toàn diện của nó”, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Quách Gia Khôn nhấn mạnh trong một cuộc họp báo gần đây, khi được hỏi về việc tái cơ cấu nợ cho dự án đường sắt cao tốc do Trung Quốc hỗ trợ tại Indonesia.
Ga Núi Changbai gần biên giới Triều Tiên: Mạng lưới đường sắt cao tốc của Trung Quốc trải dài khắp đất nước nhưng lượng hành khách thấp và nợ của đơn vị vận hành ngày càng tăng. (Ảnh: Kohei Fujimura)
|
Thống kê từ Cục Đường sắt Quốc gia Trung Quốc cho thấy tính đến cuối năm 2024, nước này đã vận hành 48,000 km đường sắt cao tốc - gấp ba lần so với 10 năm trước. Để hiểu được quy mô khổng lồ này, toàn bộ hệ thống tàu shinkansen nổi tiếng của Nhật Bản chỉ có khoảng 3,200 km đường ray. Điều đó có nghĩa là trong mỗi năm của thập kỷ qua, Trung Quốc đã xây dựng tương đương với toàn bộ mạng lưới tàu cao tốc của Nhật Bản.
Tuy nhiên, cái giá phải trả không hề nhỏ. Đến cuối tháng 6, tổng nợ đường sắt quốc gia của Trung Quốc đã lên tới 6.19 ngàn tỷ Nhân dân tệ (868 tỷ USD), chỉ giảm 0.2% so với năm trước. Phần lớn khoản nợ này thuộc về Tập đoàn Đường sắt Nhà nước Trung Quốc - đơn vị vận hành chính.
Khi số lượng hành khách không theo kịp tốc độ mở rộng
Thách thức lớn nhất mà hệ thống đường sắt cao tốc Trung Quốc đang đối mặt là lượng hành khách không tương xứng với quy mô mở rộng. Nhiều nhà ga hiện đại hoành tráng vẫn trong tình trạng vắng vẻ, ít khách, làm dấy lên lo ngại về tính khả thi kinh tế của các tuyến đường này.
Trường hợp tương tự cũng xảy ra với dự án đường sắt cao tốc Indonesia - dự án được Trung Quốc hỗ trợ tài chính và kỹ thuật đã đi vào hoạt động được hai năm. Doanh thu từ vé không đạt dự kiến đã dẫn đến tình trạng nợ ngày càng tăng, buộc hai nước phải đàm phán tái cơ cấu.
Mặc dù các chỉ số tài chính không mấy khả quan, Trung Quốc vẫn xem đường sắt cao tốc là động lực phát triển kinh tế-xã hội với nhiều lợi ích khác.
Điển hình như trường hợp núi Changbai (hay Baekdu trong tiếng Hàn) - ngọn núi lửa nằm giáp Triều Tiên. Trong quá khứ, do khó tiếp cận nên điểm đến kỳ vĩ này với hồ miệng núi lửa tuyệt đẹp vẫn còn khá bí ẩn với du khách. Tuy nhiên, sau khi xây dựng nhà ga đường sắt cao tốc vài năm trước, ngành du lịch khu vực đã phát triển vượt bậc.
Đường sắt cao tốc không chỉ thúc đẩy du lịch mà còn tạo niềm tự hào cho người dân sở tại, đồng thời đóng góp lớn vào tăng trưởng GDP thông qua hoạt động xây dựng cơ sở hạ tầng.
Tuy nhiên, việc đẩy gánh nặng nợ nần cho thế hệ mai sau làm dấy lên nhiều lo ngại về tính bền vững lâu dài. Ngay cả khi có sự bảo trợ mạnh mẽ từ Chính phủ, khả năng hoàn trả những khoản nợ khổng lồ vẫn là bài toán nan giải.
Vũ Hạo (Theo Nikkei Asia)
