Fed “đi trong sương mù”
Ủy ban Thị trường Mở Liên bang Mỹ (FOMC) vừa trao đi rồi lại vội vã lấy lại. Chỉ vài giờ sau khi Chủ tịch Fed Jerome Powell tặng cho Phố Wall một đợt cắt giảm lãi suất 0.25 điểm phần trăm trong ngày 30/10 (giờ Việt Nam), ông lại nhanh chóng "làm hỏng bữa tiệc" bằng cảnh báo rằng đợt cắt giảm tiếp theo vào tháng 12 có thể sẽ không diễn ra. Nếu bạn cảm thấy bối rối trước những tín hiệu mâu thuẫn này, thì Fed cũng đang trong tình trạng tương tự.
Quyết định hạ lãi suất quỹ liên bang xuống mức 3.75%-4% diễn ra bất chấp một nền kinh tế đang bắt đầu bộc lộ dấu hiệu đình lạm (stagflation). Các chỉ số cho thấy thị trường lao động đang suy yếu rõ rệt, đặc biệt khi tình trạng bất ổn xung quanh chính sách thuế quan của Tổng thống Trump vẫn tiếp diễn.
Tuy nhiên, lạm phát vẫn đang cao hơn mục tiêu 2% của Fed, ngay cả khi loại trừ tác động từ thuế quan. Khi ông Powell nhận định rằng lạm phát (theo chỉ số giá chi tiêu tiêu dùng cá nhân lõi – PCE lõi) sẽ ở mức 2.3%-2.4% nếu không có thuế quan thay vì mức 2.8% hiện tại, ông đã gián tiếp thừa nhận rằng Fed vẫn chưa đạt được mục tiêu lạm phát ngay cả trong kịch bản không có thuế quan.
Dữ liệu trái chiều giữa hai nhiệm vụ lõi của Fed - ổn định giá cả và tối đa việc làm - đòi hỏi các nhà hoạch định chính sách phải thận trọng hơn. Ông Powell khẳng định đó chính là điều ông đang thực hiện khi cảnh báo các nhà đầu tư không nên kỳ vọng một đợt cắt giảm khác vào tháng 12.
"Bạn sẽ làm gì nếu đang lái xe trong sương mù?", ông đặt câu hỏi trong cuộc họp báo. "Bạn phải giảm tốc độ”.
Cuộc họp FOMC lần này đánh dấu sự kiện đặc biệt: Lần đầu tiên trong chu kỳ nới lỏng hiện tại, một thành viên tham gia đã bỏ phiếu chống lại việc cắt giảm lãi suất - Chủ tịch Fed Kansas Jeffrey R. Schmid ủng hộ việc giữ nguyên lãi suất. Trước đó, các bất đồng chỉ xoay quanh tốc độ giảm chứ không phải hướng đi.
Tuy nhiên, ông Schmid chỉ là tiếng nói đơn độc cho sự thận trọng. Bất kể những gì ông Powell phát biểu về việc "giảm tốc", hành động của ông và phản ứng của thị trường tài chính lại cho thấy điều ngược lại. Định giá cổ phiếu vẫn neo gần mức cao kỷ lục và chênh lệch tín dụng đang ở mức thấp bất thường. Mặc dù Fed đã cắt giảm 50 điểm cơ bản lãi suất ngắn hạn kể từ tháng 9, lãi suất dài hạn hầu như không biến động và thậm chí còn tăng trong ngày 29/10. Điều này cho thấy điều kiện tài chính hiện không hề bị thắt chặt.
Đáng chú ý, ông Powell cũng thông báo Fed sẽ kết thúc chương trình thắt chặt định lượng (QT) vào ngày 01/12. Kế hoạch là đóng băng bảng cân đối của ngân hàng trung ương ở mức khoảng 21% GDP - giảm so với đỉnh 35% đầu năm 2022 nhưng vẫn cao hơn mức 18% trước đại dịch và cao hơn nhiều so với bất kỳ thời điểm nào trước năm 2008.
Fed sẽ tiếp tục thu hẹp danh mục đầu tư chứng khoán thế chấp bằng cách chuyển sang trái phiếu Chính phủ Mỹ - một bước đi tích cực để tránh xa việc phân bổ tín dụng cho lĩnh vực nhà ở.
Tuy nhiên, ngoài điểm này, ông Powell dường như đang cố gắng thông qua một thay đổi lớn trong quản trị kinh tế Mỹ bằng cách viện dẫn các lý do kỹ thuật. Ông mô tả bảng cân đối lớn hơn là một "điều cần thiết về kỹ thuật" để đáp ứng nhu cầu dự trữ của các ngân hàng thương mại tại Fed – một cách tiếp cận được gọi là "cơ chế dự trữ dư thừa", vốn đã trở thành quy chuẩn hoạt động kể từ sau cuộc khủng hoảng tài chính 2008.
Thực tế, nhu cầu này phần lớn là kết quả từ chính các quyết định điều chỉnh quy định của Fed. Trước đây Fed từng khẳng định rằng nới lỏng định lượng (QE) sẽ thúc đẩy lạm phát - khi đó là mục tiêu của họ, nhưng giờ đây lại tuyên bố quyết định duy trì bảng cân đối lớn không liên quan gì đến lạm phát. Quả là một màn "sương mù" dày đặc về chính sách.
Phải công nhận rằng ông Powell đang ở vị thế khó khăn. Đối mặt với dữ liệu mâu thuẫn giữa hai mục tiêu xung đột, ông buộc phải ưu tiên một trong hai - trong khi Tổng thống Trump liên tục gây áp lực để nới lỏng chính sách tiền tệ. Tuy nhiên, theo góc nhìn khách quan, lạm phát vẫn là mối đe dọa lớn hơn cho đến khi nó được kiểm soát hoàn toàn.
Sự thiếu nhất quán trong chính sách của Fed là lý do chính khiến Tổng thống Trump nên sớm công bố người thay thế ông Powell, thay vì chờ đến khi nhiệm kỳ chủ tịch kết thúc vào tháng 5/2026. Người kế nhiệm cần là nhân vật có tầm ảnh hưởng và uy tín lớn, được cả thị trường tài chính lẫn các thành viên Fed tôn trọng, để đưa ngân hàng trung ương trở lại một khuôn khổ rõ ràng hơn.
Một quyết định sớm như vậy sẽ giúp thị trường nắm bắt được định hướng chính sách tiền tệ tương lai, đồng thời tăng tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trước cử tri - yếu tố quan trọng trước thềm bầu cử giữa kỳ năm sau.
*Bài viết thể hiện quan điểm của tờ The Wall Street Journal
Vũ Hạo
