Thuế quan không còn giữ vai trò then chốt trong quyết định đầu tư vào Việt Nam
Nhà đầu tư nước ngoài quan tâm đến mức thuế, nhưng đó không phải là yếu tố quyết định khi họ chọn Việt Nam. Điều quan trọng hơn là giữ được hình ảnh một điểm đến thuận lợi và đáng để gắn bó lâu dài, theo chuyên gia.
Nhiều đại diện từ phía Hoa Kỳ cho rằng thuế quan không còn là yếu tố mang tính “định đoạt” trong quyết định đầu tư. Doanh nghiệp ưu tiên những yếu tố nền tảng như chuỗi cung ứng ổn định, thủ tục minh bạch, năng lượng đủ và cam kết hợp tác lâu dài.
Tại Diễn đàn Thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ 2025, bà Virginia B. Foote, Phó Chủ tịch AmCham Việt Nam, nhắc lại hành trình hơn 3 thập kỷ hai nước từng bước gỡ rào cản và mở rộng hợp tác. Bà cho biết các dòng vốn FDI có quan tâm đến thuế, nhưng quyết định có đầu tư hay đặt đơn hàng lại phụ thuộc vào khả năng gắn bó lâu dài với Việt Nam.
Theo bà Foote, tranh luận thương mại tại Hoa Kỳ những năm gần đây trở nên căng thẳng hơn. Thuế đối ứng, quy định về quy tắc xuất xứ hay lo ngại về tỷ lệ linh kiện từ Trung Quốc đều tạo thêm sức ép. Dù vậy, các doanh nghiệp Hoa Kỳ vẫn tập trung vào câu hỏi duy nhất: Việt Nam có phải nơi họ có thể làm ăn bền vững hay không.
Bà cũng dẫn một diễn biến gần đây để cho thấy tâm lý thị trường. Người tiêu dùng Hoa Kỳ thắt chặt chi tiêu, trong khi giá hàng nhập tăng vì tác động từ thuế. Xu hướng này có thể khiến tranh luận về lợi - hại của thuế quan lại trở nên sôi nổi trong mùa mua sắm cuối năm. "Tuy nhiên, doanh nghiệp không thể liên tục dịch chuyển nhà máy chỉ vì biến động thuế và điều họ cần là sự ổn định", đại diện AmCham nói.
Bà Virginia B. Foote, Phó Chủ tịch AmCham Việt Nam - Ảnh: Tử Kính
|
Chủ tịch Hiệp hội Giày dép Hoa Kỳ (FDRA) Matt Priest cho rằng bối cảnh thiếu ổn định của chính sách làm xáo trộn kế hoạch dịch chuyển sản xuất. Hoa Kỳ đang áp mức thuế đối ứng gần tương đương cho giày dép nhập từ cả Trung Quốc lẫn Việt Nam, khoảng 20%, khiến lợi thế giá của Việt Nam bị thu hẹp. Một phần đơn hàng vì vậy quay trở lại Trung Quốc, nơi chi phí sản xuất hiện giảm mạnh, điều khiến nhiều doanh nghiệp Hoa Kỳ không khỏi lo ngại.
Chuyên gia cho biết yêu cầu về hàm lượng nội địa cao cũng là thách thức. Nhiều thương hiệu lớn vẫn sử dụng linh kiện Trung Quốc và khó đáp ứng mức trần quy định. Nếu phải chịu thuế phạt 40%, chuỗi sản xuất có thể buộc phải chuyển hướng về Trung Quốc, đi ngược mục tiêu đa dạng hóa của Washington.
Dù vậy, doanh nghiệp Hoa Kỳ vẫn xem Việt Nam là điểm đến chủ lực trong ngành giày. Hai thập kỷ trước, sản lượng xuất khẩu chỉ khoảng 50 triệu đôi. Đến năm 2025, con số này vượt 620 triệu đôi. "Một nửa số giày thể thao bán tại Hoa Kỳ hiện mang nhãn “Made in Vietnam”, ông Priest nhấn mạnh.
Bà Barbara Weisel - Trợ lý Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR) đánh giá quan hệ hai nước đã đi rất xa kể từ năm 1995. Bà cho rằng nhiệm vụ của giai đoạn mới là xây nền tảng cho 3 thập kỷ tiếp theo. Các ưu tiên gồm tháo gỡ rào cản phi thuế quan, phát triển khoáng sản chiến lược, hợp tác chip và hỗ trợ Việt Nam tăng tốc chuyển đổi số. Những lĩnh vực này được kỳ vọng giúp Việt Nam nâng tầm năng lực sản xuất.
Bà Weisel khẳng định Hoa Kỳ không chỉ xem Việt Nam là đối tác thương mại mà còn là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Với mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045, việc hợp tác trong các ngành mới nổi sẽ giúp Việt Nam rút ngắn khoảng cách và giảm phụ thuộc vào các khâu giá trị thấp.
Từ phía Việt Nam, ông Phạm Quang Vinh, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, nhắc lại hành trình 30 năm từ đối đầu đến hợp tác chiến lược toàn diện. Theo ông, thương mại là trụ cột kết nối lợi ích song phương, thể hiện qua mức tăng từ nửa tỷ USD lên hơn 150 tỷ USD. Thách thức hiện nay liên quan đến thuế mới từ Hoa Kỳ, rủi ro chuỗi trung chuyển và yêu cầu nâng chất nền kinh tế. Tuy vậy, ông nhấn mạnh hai bên luôn xử lý bất đồng theo cách giữ được lợi ích lâu dài.
Ông Matt Priest chia sẻ trực tuyến từ Hoa Kỳ - Ảnh chụp màn hình
|
Với diễn biến hiện tại, các chuyên gia cùng cho rằng doanh nghiệp cần hiểu rõ cấu trúc chuỗi cung ứng và chuẩn bị năng lực để thích ứng. Bà Foote khuyến nghị doanh nghiệp Việt nắm chắc từng mắt xích để chủ động trước kiểm tra xuất xứ hoặc thay đổi thuế. Ông Priest mong muốn Hoa Kỳ đưa ra lộ trình đủ dài để doanh nghiệp điều chỉnh. Bà Weisel đề cao hợp tác sâu hơn trong bán dẫn, khoáng sản và công nghệ số - những lĩnh vực định hình chuỗi cung ứng tương lai.
Điểm đồng thuận của họ là thuế quan không làm chững lại dòng vốn Hoa Kỳ vào Việt Nam. Doanh nghiệp quan tâm nhiều hơn đến môi trường pháp lý minh bạch, nguồn năng lượng ổn định, hạ tầng tốt, nhân lực đủ kỹ năng và khả năng dự báo chính sách. Đây là những yếu tố Việt Nam có thể chủ động cải thiện.
Trong bối cảnh thuế quan vẫn biến động, các chuyên gia Hoa Kỳ khuyến nghị Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh cải cách nội tại. Rào cản hành chính, năng lực điện, quy trình cấp phép và thủ tục lao động đều là những yếu tố cần cải thiện để giữ sức hút FDI.
Với doanh nghiệp Việt, lời khuyên là không nên quá lo ngại trước biến động ngắn hạn. Doanh nghiệp lớn không thể thay đổi cả chuỗi sản xuất chỉ vì một quyết định chính sách trong vài tháng. Điều quan trọng hơn là hiểu rõ yêu cầu của từng ngành tại thị trường Hoa Kỳ, từ giày dép, điện tử, nội thất đến thủy sản, vì mỗi ngành có cách quản lý và khung chính sách riêng.
Tinh thần chung của các diễn giả vẫn là sự lạc quan trước những biến động của chính sách thương mại Hoa Kỳ. Họ tin rằng nền tảng hợp tác giữa hai nước đủ mạnh để vượt qua những giai đoạn khó dự đoán. Một số ý kiến cho rằng nếu giá hàng nhập tiếp tục leo thang và tác động trực tiếp đến người tiêu dùng Hoa Kỳ, Washington sẽ phải cân nhắc điều chỉnh chính sách.
Trong dài hạn, ông Priest cho rằng dù chính sách có thay đổi, mối liên kết kinh tế giữa hai nước đã bước vào quỹ đạo bền vững. “Quan hệ này sẽ tồn tại lâu hơn tất cả chúng ta”, đại diện FDRA nói.
Tử Kính
