“A lô, ông có tiền không, tôi vay”
Trong vòng ba năm trở lại đây, chưa bao giờ các ngân hàng cần nhiều tiền để cho vay như hiện tại...
Trong vòng ba năm trở lại đây, chưa bao giờ các ngân hàng cần nhiều tiền để cho vay như hiện tại.
Huy động tiền gửi từ dân cư và doanh nghiệp không đủ, các tổ chức tín dụng đang tích cực tìm kiếm nguồn vốn trên thị trường liên ngân hàng, khiến hoạt động trên thị trường này gần đây sôi động hẳn lên.
“Đại gia” nông nghiệp
Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NHNNo) là một trong những tổ chức tín dụng giao dịch thường xuyên trên thị trường liên ngân hàng.
Ông Võ Tiêm Hồng, Trưởng phòng Nguồn vốn của NHNNo, nhận định: “Những năm trước, dư nợ của chúng tôi tăng quá nhanh. Nửa đầu năm nay, tốc độ tăng dư nợ có chậm lại, 9% so với cuối năm ngoái, nhưng vẫn cao hơn tốc độ huy động vốn”. Kết quả là NHNNo buộc phải tung ra các giải pháp tìm vốn trên cả hai bình diện.
Một mặt NHNNo mở các đợt huy động tiền gửi gối đầu (đợt này nối tiếp đợt kia) với tiết kiệm dự thưởng bằng vàng ba chữ A. Sáu tháng đầu năm, với ba đợt tiết kiệm dự thưởng vàng, ngân hàng “hút” được 17.000 tỉ đồng và 120 triệu đô la Mỹ. Ngay sau đó là đợt phát hành chứng chỉ dài hạn kéo dài hai tháng và trong tháng 7 đã huy động được 2.000 tỉ đồng.
Mặt khác, với tốc độ tăng dư nợ dự kiến đến cuối năm là 17%, để cân đối tiền vào tiền ra, NHNNo trở thành khách hàng thường xuyên của nhiều ngân hàng khác.
“Chúng tôi đang vay của Vietcombank 1.000 tỉ đồng, kỳ hạn ba tháng một, lãi suất khoảng 0,65-0,68%/tháng” - ông Hồng nói - “NHNNo cố gắng giảm bớt nguồn vay từ các tổ chức tín dụng, hướng tới tăng mức huy động từ dân cư và doanh nghiệp. Năm ngoái, nguồn vay từ các ngân hàng khác chiếm 15% tổng nguồn vốn của NHNNo, nhưng năm nay sẽ còn 10%”.
Theo ông Hồng, vay của các tổ chức tín dụng, nhất là ngân hàng cổ phần, lãi suất cao, chừng 0,7%/tháng, và không ổn định. Huy động từ dân cư nhỏ lẻ, vất vả hơn, nhưng bù lại nguồn vốn ổn định do người gửi khi đáo hạn thường gửi lại, ít khi rút cả vốn và lãi khỏi ngân hàng.
Ngoài việc duy trì khách hàng truyền thống là nông dân và tham gia đồng tài trợ các dự án lớn, có tính khả thi cao, hiện cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của NHNNo tăng mạnh. Ông Hồng cho biết để có vốn đáp ứng cho đối tượng này, NHNNo cho phép các chi nhánh được quyết định lãi suất tiền gửi, có thể bằng lãi suất của các ngân hàng khác trên địa bàn, kể cả ngân hàng cổ phần, đồng thời khoán chênh lệch lãi suất đầu vào - đầu ra là 0,4%/tháng.
Tuy vậy, nhiều chi nhánh vẫn thiếu vốn, và hội sở NHNNo buộc phải “chạy lên” thị trường liên ngân hàng.
“A lô, ông có tiền không, tôi vay”
Các ngân hàng tham gia vào thị trường liên ngân hàng đều có chung cảm nhận gần đây tổng giá trị giao dịch hàng ngày của thị trường tăng lên, lãi suất cũng tăng khoảng 10% so với năm ngoái ở tất cả các kỳ hạn, chứng tỏ nhu cầu vốn đang cao.
Lãi suất vay một tuần hiện dao động từ 7,6-7,7%/năm, hai tuần trên 7,85%/năm, một tháng 8-8,15%/năm, ba tháng trên 8,4%/năm, vay qua đêm khoảng 7,3%/năm. Tại một số ngân hàng cổ phần, 50% dư nợ cho vay là vốn tìm kiếm ở thị trường liên ngân hàng. Nhiều ngân hàng vừa cho vay vừa đi vay. Các chi nhánh ngân hàng nước ngoài tăng cường cho vay Đôla Mỹ và vay lại tiền đồng.
Tuy nhiên, ở thị trường liên ngân hàng, người cần tiền thường chỉ vay được từ vài chục đến vài trăm tỉ đồng. Những giao dịch hàng ngàn tỉ đồng rất hiếm. Các ngân hàng quốc doanh khi cần lượng vốn lớn, thường sử dụng “cứu cánh” vay tái cấp vốn từ Ngân hàng Nhà nước hoặc tham gia giao dịch ở thị trường mở. Họ bán trái phiếu chính phủ ở thị trường mở nếu cần vốn dài hạn và bán tín phiếu kho bạc nếu cần vốn ngắn hạn.
Cho đến nay, giao dịch ở thị trường liên ngân hàng vẫn mang tính thủ công. Chẳng hạn ngân hàng A cần vay 100 tỉ đồng, họ sẽ gọi điện đến các ngân hàng khác để hỏi, trong khi ngân hàng B thừa 200 tỉ đồng, họ cũng sẽ điện thoại đến các đồng nghiệp, kiểu “tôi có vài trăm tỉ đồng, anh cần không?”.
Nếu hai bên thỏa thuận được lãi suất, kỳ hạn, số lượng, kẻ “mua” người “bán” khẳng định (confirm) bằng điện thoại. Sau đó, bên nọ gửi cho bên kia bằng fax chứng từ văn bản chính thức có ký tên, đóng dấu. Thế là xong!
Một số ngân hàng cẩn trọng, khi giao dịch qua điện thoại như vậy có đặt máy ghi âm lại. Một khi giao dịch đã được khẳng định qua điện thoại, mà bên nào hủy là mất uy tín ngay và xem như mất đường làm ăn. Giao dịch thủ công nhưng luật bất thành văn là vậy. Thông tin về việc mất uy tín lan nhanh và sẽ không tổ chức tín dụng nào quan hệ với ngân hàng đó nữa. Làm ăn chụp giựt không thể tồn tại trên thị trường liên ngân hàng.
Ở các nước, giao dịch trên thị trường liên ngân hàng đã là giao dịch điện tử từ lâu. Người “bán”, bên “mua” rao tiền qua mạng và ai cũng có thể lên mạng nắm thông tin, biết giá (lãi suất) giao dịch bình quân. Việt
Mặc dù vậy, các ngân hàng bằng nhiều cách vẫn nắm được cung, cầu của thị trường và việc “mua” hớ, “bán” hớ tiền ít khi xảy ra. Tất nhiên vẫn có những giao dịch mà lãi suất cao hơn lãi suất thông thường của thị trường tùy theo thời điểm và nhu cầu của bên cần vốn.
Thí dụ thị trường đang giao dịch tiền đồng kỳ hạn một tuần là 7,5%/năm, nhưng ngân hàng X cần tiền gấp, số lượng lớn, mà lúc đó chỉ có ngân hàng Y thừa tiền, thì ngân hàng X có thể phải nâng lãi suất lên 7,7 - 7,8%/năm mới vay được.
Theo ông Đào Vũ, Phó tổng giám đốc thứ nhất Ngân hàng Liên doanh Indovina, các ngân hàng đều biết mức lãi suất vay và cho vay trong ngày bao nhiêu là hợp lý, nhưng còn lãi suất giao dịch thật thì chỉ hai bên biết với nhau thông qua thỏa thuận. Rất phổ biến, lãi suất vay và cho vay còn phụ thuộc vào quan hệ giữa hai ngân hàng. Kiểu “nếu anh đã giúp tôi lúc khó khăn và cho vay lãi suất không quá cao, thì khi anh cần, tôi sẽ giúp lại với lãi suất hợp lý”.
Hiện hai ngân hàng Vietcombank và ACB chủ trương dành một lượng tiền tới 50% vốn huy động để cho vay trên thị trường liên ngân hàng. Một quan chức của Vietcombank khẳng định, đầu tư trên thị trường liên ngân hàng mức sinh lời không cao bằng hoạt động tín dụng, nhưng an toàn và đảm bảo thanh khoản. Với những tổ chức tín dụng mạnh về dịch vụ thì đây là hướng kinh doanh khả quan.
TBKTSG
