Ai xài hàng ngoại?
Có mâu thuẫn không khi Nhà nước vận động người Việt dùng hàng Việt nhưng chính các doanh nghiệp quốc doanh lại chuyên… tiêu thụ hàng từ nước ngoài?
Câu hỏi được nêu tại hội thảo do báo Đại Đoàn Kết tổ chức ở Hà Nội ngày 6/8. Các chuyên gia về kinh tế, thị trường, quản lý… đã cùng nhau nhìn lại 1 năm cuộc vận động "Người Việt Nam dùng hàng Việt Nam”.
Láng giềng lấn sân
Vài tiếng trước hội thảo, vào lúc 2h sáng, bà Vũ Kim Hạnh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu kinh doanh và hỗ trợ doanh nghiệp, có mặt tại chợ Thổ Tang, Vĩnh Phúc. Ở chợ đầu mối nông sản lớn nhất miền Bắc này, bà thấy bán toàn các loại rau, củ, quả từ Trung Quốc, trong đó có cả thanh long ruột đỏ - một sản phẩm mà Việt Nam ghi dấu ấn.
Câu chuyện hàng Việt bị lấn át trên chính sân nhà được bà Hạnh đem đến hội thảo, để chỉ ra một thực tế. Đó là thị trường nông thôn đã bắt đầu chấp nhận hàng Việt, nhưng mới chỉ có chừng 10 - 15 công ty hàng tiêu dùng có hàng hóa trải khắp đất nước. Đây là những công ty sản xuất ở Việt Nam, có chủ sở hữu vốn là Việt Nam hoặc đa quốc gia: Unilever, P&G, Vinamilk, Kinh Đô, Mỹ Hảo…
"Còn lại là hàng Việt địa phương, hàng Trung Quốc, hàng không nhãn mác. Người tiêu dùng cũng chẳng quan tâm thế nào là hàng Việt, quen xài hàng giá rẻ, chấp nhận hàng giả, nhái", bà Kim Hạnh phân tích.
Ở góc độ đầu tư, các dự án Việt cũng thua trên chính sân nhà. Bà Phạm Thị Loan, ủy viên Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội nhắc đến thông tin 90% các dự án thầu khoán công trình (EPC) của Việt Nam do Trung Quốc thắng thầu, chủ yếu ở lĩnh vực dầu khí, hóa chất, điện, dệt kim.
“Họ đang đưa từ cái bu-lông, ốc vít đến nhân công từ Trung Quốc sang và hạn chế mua hàng Việt, sử dụng nhân công Việt”, bà Loan nói.
Về phần mình, TS Nguyễn Quang A tìm hiểu các con số của Tổng cục Thống kê, Tổng cục Hải quan về nhập siêu, để trả lời cho câu hỏi ai là người sử dụng hàng ngoại nhiều nhất.
Từ năm 1997 tới tháng 7/21010, cả doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp Việt Nam luôn luôn nhập siêu. Ông Quang A nói ông tiếc bởi không có số liệu nào chỉ cụ thể ai trong số doanh nghiệp Việt nhập siêu nhưng các chuyên gia ước lượng, doanh nghiệp nhà nước xuất chỉ đạt 15 - 20% nhưng nhập siêu lớn nhất.
"Hàng của ta sản xuất ra có giá trị gia tăng rất thấp, trừ mặt hàng tài nguyên đào lên bán đi, còn lượng nhập trong hàng hóa sản xuất của chúng ta rất lớn", TS Nguyễn Quang A phân tích.
Theo số liệu của Tổng cục Hải quan trong tháng 7 thì máy móc, thép nhập siêu nhiều nhất với 5,8 và 2,37 tỷ USD, sau đó tới đồ điện tử, xe cộ (chủ yếu là ô tô) cũng ngót nghét nhập siêu vài chục triệu USD.
"Nhìn vào đây thấy doanh nghiệp quốc doanh chính là thủ phạm lớn nhất trong “thành tích” nhập siêu", ông Quang A kết luận.
"Chữa bệnh" bằng giáo dục
Có mâu thuẫn không khi nhà nước thực hiện cuộc vận động Người Việt dùng hàng Việt nhưng chính các doanh nghiệp quốc doanh lại chuyên… tiêu thụ hàng từ nước ngoài? Theo ông Nguyễn Quang A, người ta lý giải cần nhập máy móc, thiết bị để đáp ứng nhu cầu cho đất nước phát triển. "Điều này chỉ có lý khi nói cách đây 20 năm thôi, sau 20 năm chúng ta vẫn nói thế lại là cách giải thích hoàn toàn ngụy biện".
Đồng thời, ông đưa ra một cách chữa căn bệnh nhập siêu bằng giáo dục: "Nghe hơi kỳ nhưng đây là cái cốt lõi và kết quả sẽ dần dần, lâu bền chứ không thể nhanh được".
Theo cách này, nhà hoạch định chính sách được "giáo dục lại" để tạo ra chính sách tốt; giáo dục các doanh nghiệp để đưa ra hàng hóa chất lượng tốt, dịch vụ, phân phối tốt; giáo dục người tiêu dùng để có hiểu biết, lựa chọn phù hợp với hoàn cảnh của mình.
Cụ thể hơn, chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành mong muốn, tương lai không xa, Thủ tướng sẽ có chỉ thị bổ sung về việc ưu tiên sử dụng vật tư, hàng hóa trong nước trong đấu thầu các dự án đầu tư sử dụng vốn nhà nước và mua sắm của các cơ quan nhà nước, từ Trung ương tới địa phương.
Các diễn giả cũng cho rằng, Việt Nam cần có một chiến lược cụ thể cho hàng Việt, ban hành chính sách tháo gỡ khó khăn trong sản xuất, phân phối của doanh nghiệp.
Bà Kim Hạnh đề nghị Nhà nước tìm giải pháp để hỗ trợ truyền thông hiệu quả hơn, bởi theo bà, người dân ở nông thôn chủ yếu mua hàng theo quảng cáo trên truyền hình, trong khi rất ít thương hiệu Việt có khả năng chi trả mức phí đắt đỏ của những quảng cáo này.
Nam Khánh
VIETNAMNET
